Mới đây, Bộ Chính trị đã ban hành Kết luận 127 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về triển khai nghiên cứu, đề xuất tiếp tục sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, trong đó yêu cầu các cấp ủy, các tổ chức đảng xây dựng đề án sáp nhập một số đơn vị hành chính cấp tỉnh, không tổ chức cấp huyện, tiếp tục sáp nhập đơn vị hành chính cấp xã.
Trong đó cần xác định rõ các mô hình chính quyền địa phương cấp xã; xây dựng chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, tổ chức bộ máy, định biên của chính quyền địa phương cấp xã; làm rõ mối quan hệ công tác giữa các cấp chính quyền địa phương (giữa cấp tỉnh và cấp xã).
Khai thác tối đa nguồn nhân lực
Với định hướng đó, chính quyền địa phương cần có những chuẩn bị cụ thể để đảm bảo quá trình tinh gọn không ngắt quãng công việc, hạn chế tới mức thấp nhất các tác động, ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động của người dân, doanh nghiệp và xã hội.
Trong mọi hoạt động thì yếu tố tiên quyết và then chốt luôn là yếu tố con người. Do đó, trên cơ sở quy mô dân số, diện tích, lịch sử, văn hóa, các vấn đề về kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh, dân tộc, tôn giáo... ở từng địa phương mà chính quyền địa phương cấp xã sẽ đề xuất xây dựng tổ chức bộ máy, định biên phù hợp, đảm bảo thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn được giao.
Các công chức trẻ, có trình độ chuyên môn sâu, được đào tạo bài bản cần được ưu tiên đào tạo để làm hạt nhân phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho cấp xã. Ảnh: NGUYỆT NHI
Việc định biên này không đơn thuần gắn lực lượng chức danh công chức với từng mảng công việc cụ thể mà cần theo hướng đa nhiệm và liên ngành. Đặc biệt, khi bố trí, phân công nhiệm vụ cho mỗi cán bộ cần đảm bảo nguyên tắc mỗi việc chỉ giao cho một người phụ trách và chịu trách nhiệm chính nhưng vẫn có sự hỗ trợ liên ngành, tạo điều kiện khai thác tối đa nguồn nhân lực tại chỗ.
Định hướng tinh gọn bộ máy đồng nghĩa với việc chuyển dịch khối lượng công việc lớn xuống chính quyền cấp xã, điều động nguồn nhân lực công chức ở các đơn vị chuyên môn cấp trên tăng cường cho chính quyền cấp cơ sở. Quá trình này cần ưu tiên các công chức trẻ, có trình độ chuyên môn sâu, được đào tạo bài bản để làm hạt nhân phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho cấp xã.
Ngoài ra, cấp có thẩm quyền cũng cần chú ý đến điều kiện hoàn cảnh cá nhân, gia đình để có những bố trí phù hợp, đảm bảo công chức yên tâm công tác ở môi trường mới. Nghiên cứu hình thức luân chuyển có thời hạn công chức ở các cơ quan chuyên môn xuống tăng cường ở chính quyền cấp xã để có môi trường để rèn luyện, am hiểu thực tiễn, phát triển toàn diện.
Hoàn thiện hệ thống cơ sở dữ liệu từ Trung ương đến cơ sở
Với yêu cầu trong tình hình mới, Bộ phận Tiếp nhận và Trả kết quả (còn gọi là Bộ phận Một cửa cấp xã) cần sớm kiện toàn, nâng cấp và hiện đại hóa các hoạt động. Trong đó, yêu cầu tiên quyết là trang bị đầy đủ cơ sở vật chất và tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin cho bộ phận này. Mục tiêu là phục vụ nhanh chóng, hiệu quả các thủ tục hành chính của người dân. Nhân sự của Bộ phận Một cửa cần được tập huấn đầy đủ và được trao quyền truy cập các cơ sở dữ liệu liên quan để phục vụ công việc.
Để đảm bảo sự hiệu quả, các cơ quan trung ương cần sớm hoàn chỉnh hệ thống cơ sở dữ liệu chuyên ngành làm cơ sở để phục vụ công tác quản lý hành chính trên cơ sở liên thông từ trung ương tới cấp cơ sở.
Chẳng hạn, Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử toàn quốc nếu hoàn chỉnh sẽ giúp giải quyết hầu hết các nghiệp vụ đăng ký hộ tịch theo Luật Hộ tịch trên hệ thống mạng, máy tính và được kết nối với Cổng dịch vụ công quốc gia và địa phương. Khi đó, người dân có thể thực hiện tất cả các thủ tục đăng ký hộ tịch tại cấp xã hoặc theo phương thức trực tuyến. Đội ngũ công chức tư pháp – hộ tịch sẽ thực hiện cập nhật nguồn thông tin hộ tịch đầu vào, cập nhật dữ liệu kết nối với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư đảm bảo sự thông suốt và thuận tiện cho người dân.
Chúng ta cũng cần đẩy mạnh phân quyền, phân cấp, ủy quyền cho cấp cơ sở theo hướng thực chất và trách nhiệm; tăng mức độ tự chủ về ngân sách và biên chế cho cấp cơ sở, đặc biệt là ở các chính quyền đô thị. Đi đôi với phân quyền, phân cấp, ủy quyền là việc tăng cường hoạt động giám sát, thanh tra, kiểm tra ở cấp cơ sở…
Cơ quan quản lý cũng cần chuyển mạnh từ tư duy quản lý tiền kiểm sang hậu kiểm. Theo đó, chính quyền địa phương quản lý dựa trên các phân tích, định hướng sự phát triển địa phương chứ không đơn thuần là các mệnh lệnh hành chính từ cấp trên, đồng thời tập trung gỡ bỏ rào cản, tạo thuận lợi nhiều nhất cho cá nhân, tổ chức thực hiện các quyền được pháp luật quy định. Đi cùng với đó, mỗi cán bộ, công chức cần nhận thức yêu cầu đổi mới, xác định xây dựng nền hành chính phục vụ chứ không chỉ là nền hành chính mang tính quản lý như trước đây.
Kết luận 126 và Kết luận 127 của Bộ Chính trị đang được các cấp triển khai nhanh chóng và quyết liệt. Do đó, việc nghiên cứu bỏ cấp huyện, sắp xếp cũng như đề xuất tổ chức bộ máy, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm của cấp xã cần được thực hiện một cách nghiêm túc và thận trọng.
Quá trình chuẩn bị đầy đủ cả về lượng và chất ở chính quyền cấp cơ sở ngay từ bây giờ chính là điều kiện cốt lõi quyết định thành công cho việc tinh gọn bộ máy, tạo tiền đề vững chắc cho sự phát triển của đất nước hướng tới kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
THẠC SĨ LÂM BÁ KHÁNH TOÀN, TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ