Bộ GD-ĐT: 'Đình chỉ học chỉ làm đứt gãy quá trình giáo dục'

2 giờ trướcBài gốc

Thông tư 19 của Bộ GD-ĐT về khen thưởng, kỷ luật học sinh đang được dư luận quan tâm. Điểm mới nổi bật của thông tư là bỏ hình thức đình chỉ học, thay bằng yêu cầu viết kiểm điểm - bước tiến được đánh giá nhân văn nhưng cũng gây tranh luận về tính răn đe.

Ba khách mời chương trình tọa đàm trực tuyến “Thông tư 19: Kỷ luật ‘mềm’ có đủ sức răn đe?” tại Báo VietNamNet.

Để làm rõ tác động của quy định mới và giải pháp giữ kỷ cương trường học, Báo VietNamNet tổ chức tọa đàm trực tuyến “Thông tư 19: Kỷ luật ‘mềm’ có đủ sức răn đe?”, với sự tham gia của 3 khách mời: Ông Hoàng Đức Minh - Vụ trưởng Vụ Học sinh, Sinh viên (Bộ GD-ĐT); PGS.TS Phạm Mạnh Hà - Chuyên gia tâm lý, ĐH Bách khoa Hà Nội; Ông Nguyễn Văn Hiệp – Hiệu trưởng Trường THCS Hạ Yên Quyết, Hà Nội.

Mời bạn đọc theo dõi phần 1 buổi tọa đàm trực tuyến:

Video: Xuân Quý - Huy Phúc - Bạt Tuấn

Bối cảnh giáo dục đã khác, đình chỉ học không còn phù hợp nữa

Nhà báo Diệu Thúy: Thưa ông Hoàng Đức Minh, ông có thể phân tích những điểm mới đáng chú ý của Thông tư 19 về khen thưởng và kỷ luật đối với học sinh mà Bộ GD-ĐT vừa ban hành?

Ông Hoàng Đức Minh: Một trong những thay đổi quan trọng nhất của Thông tư 19 so với thông tư cũ đã ban hành cách đây 37 năm là bỏ những quy định mang tính hành chính như "khiển trách, cảnh cáo, đình chỉ". Thay vào đó là những biện pháp gần gũi hơn như “nhắc nhở, viết bản kiểm điểm, xin lỗi”, phù hợp và đáp ứng nhận thức thực sự của học sinh trong bối cảnh môi trường giáo dục.

Thông tư 19 cũng hướng tới việc chuyển trọng tâm từ xử phạt sang giáo dục điều chỉnh hành vi. Căn cứ vào tính chất, mức độ của hành vi - tích cực hoặc tiêu cực - sẽ có mức độ khen thưởng, kỷ luật phù hợp.

Ngoài ra, ở các cấp học khác nhau, dựa vào đặc tính lứa tuổi, tâm lý của học sinh cũng sẽ có các mức độ khen thưởng và kỷ luật để giúp các em hiểu, cảm nhận, từ đó phát huy tính tích cực của khen thưởng và điều chỉnh, giảm thiểu hành vi vi phạm.

Ngoài ra, từ giáo viên, giáo viên chủ nhiệm, hiệu trưởng nhà trường… đều có mức độ chủ động khác nhau trong quyết định việc kỷ luật, khen thưởng và sẽ không còn hội đồng như trước đây. Tính chất khen thưởng, kỷ luật phải nhanh, kịp thời. Đây chính là điểm thay đổi quan trọng.

- Vì sao Bộ GD-ĐT quyết định bỏ hẳn hình phạt đình chỉ học, chỉ yêu cầu học sinh viết bản kiểm điểm? Mục tiêu và thông điệp của quyết định này là gì?

Ông Hoàng Đức Minh: Việc kỷ luật đã được thực hiện trong bối cảnh mới là thực hiện Luật giáo dục. Luật giáo dục hướng tới việc lấy học sinh là trung tâm, vì sự tiến bộ của người học. Bộ GD-ĐT đang thực hiện phong trào xây dựng môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh, thân thiện, phòng chống bạo lực học đường.

Hơn nữa, chúng ta phải thực hiện các luật khác, trong đó ngoài Công ước quốc tế về quyền trẻ em, còn có Luật trẻ em năm 2016 quy định học sinh phải được tôn trọng, bình đẳng, có cơ hội như nhau trong học tập và các lĩnh vực khác, không định kiến.

Ông Hoàng Đức Minh, Vụ trưởng Vụ Học sinh, Sinh viên (Bộ GD-ĐT).

Với những điều đó, thông tư này thể hiện trục chính xoay quanh giáo dục, đáp ứng tất cả các luật hiện hành và vì mục tiêu giúp học sinh phát triển thể chất, năng lực trong môi trường giáo dục.

Do đó, việc đình chỉ học sẽ không còn phù hợp nữa - khi đó là quyết định mang tính hành chính, không mang lại hiệu quả, làm ngắt quãng, đứt gãy quá trình giáo dục, khiến học sinh không được tham gia vào môi trường giáo dục để điều chỉnh hành vi khi mắc lỗi.

Bởi những nguyên nhân ấy, việc đình chỉ học không còn trong Thông tư 19.

Bỏ đình chỉ học - nhân văn với học trò, liệu có làm khó thầy cô?

- Bên cạnh những ý kiến tán đồng về những quy định tại thông tư này, cũng có lo ngại rằng việc kỷ luật “nhẹ” sẽ khiến học sinh nhờn với hình phạt. Đứng ở khía cạnh là một chuyên gia tâm lý, PGS.TS Phạm Mạnh Hà có ý kiến thế nào?

PGS.TS Phạm Mạnh Hà: Định hướng của Bộ GD-ĐT khi xây dựng thông tư về khen thưởng kỷ luật là hướng đến giá trị nhân văn. Trẻ sẽ được chấp nhận ở mọi hoàn cảnh, mọi tình huống. Việc đẩy trẻ ra ngoài nhà trường có thể khiến trẻ gặp nhiều nguy cơ, nguy hiểm hơn và cũng không khiến trẻ nhận ra mình cần thay đổi điều gì, mà chỉ làm tăng cảm giác bất mãn với trường học.

Do đó, tinh thần của Thông tư 19 mang lại cho học sinh, gia đình sự yên tâm là trẻ không bao giờ bị bỏ rơi.

Tuy nhiên, tôi cũng thấu hiểu sự lo ngại của cộng đồng khi biện pháp cao nhất của chúng ta chỉ là viết kiểm điểm. Lâu nay, trong tâm lý của mọi người, kiểm điểm là điều đơn giản nhất, thậm chí chỉ cần đánh máy hoặc copy đâu đó rồi ký tên là xong.

Nhiều người còn nói, việc bỏ hình thức kỷ luật cao, nhất là đình chỉ học, cũng làm tăng áp lực cho thầy cô trong nhà trường, hay cho rằng dường như họ bị mất đi công cụ quan trọng - sự răn đe.

Điều này cũng dễ hiểu. Nhìn chung ai cũng sợ bị đuổi học. Nhưng điều chúng ta không nhận ra rằng khi giáo viên không còn quyền “lớn” như vậy nữa, họ phải sử dụng biện pháp khác. Thậm chí, trong một số tình huống, thầy cô cảm giác rằng mình bị “bó tay”.

Hơn nữa, để giúp những đứa trẻ vượt qua vấn đề về mặt tâm lý, cần sự hỗ trợ của chuyên gia tâm lý. Tuy nhiên, thực tế hiện nay, bộ phận hỗ trợ tâm lý của các trường vẫn đang trong quá trình xây dựng và phát triển. Vì vậy, những lo lắng của giáo viên về vấn đề này cần được lưu tâm.

Một điều nữa, trong số trẻ đến trường, mỗi em có điều kiện gia đình khác nhau. Có những em có hoàn cảnh đặc biệt, phải sống trong môi trường với các vấn đề gây xao động tâm lý, khiến các em không muốn đến trường. Vì vậy, có trường hợp đến lớp là các em quậy phá, cảm thấy như vậy mình sẽ có cơ hội rời khỏi trường học.

PGS.TS Phạm Mạnh Hà, chuyên gia tâm lý.

Ông Hoàng Đức Minh: Quan niệm biện pháp nhẹ hay nặng chỉ là quan điểm cá nhân. Việc đứng lên thẳng thắn xin lỗi một điều gì đó trước tập thể, để sau đó thay đổi cũng không đơn giản. Hay việc viết bản kiểm điểm tưởng nhẹ, nhưng nhẹ là quan điểm của từng người.

Bản kiểm điểm bây giờ không chỉ là viết ra điều mình có lỗi, nói những điều cần khắc phục mà còn có cả sự cam kết của phụ huynh cùng với học sinh về điều chỉnh, khắc phục những hành vi đã gây ra. Điều này là sự ràng buộc trách nhiệm của gia đình đích thực, không phải chỉ xác nhận mà là cam kết khắc phục và phối hợp hỗ trợ.

Bản kiểm điểm còn có mục đích khác là nhà trường sẽ lưu vào hồ sơ. Nếu học sinh không có sự rèn luyện sau kỷ luật, dữ liệu này nhà trường hoàn toàn có thể sử dụng trong toàn bộ quá trình giáo dục.

Ví dụ hàng năm có đánh giá rèn luyện mức đạt hay không đạt. Nếu viết bản kiểm điểm nhưng không khắc phục, thay đổi được, giáo viên vẫn có thể dùng dữ liệu này để xem xét, đánh giá học sinh không hoàn thành, không đạt yêu cầu trong rèn luyện. Nếu học sinh vẫn cố tình không thay đổi, có thể sẽ phải ở lại lớp.

Như vậy, biện pháp khen thưởng, kỷ luật chỉ là một lát cắt, một thời điểm ở việc học sinh có thành tích hay vi phạm nào đó, nhưng thực tế nó là cả một chuỗi trong quá trình theo dõi để giáo dục học sinh.

- Thưa ông Nguyễn Văn Hiệp, là hiệu trưởng một trường THCS, ông thấy các giáo viên trường mình có lo lắng, băn khoăn gì trước những quy định mới trong thông tư này?

Ông Nguyễn Văn Hiệp: Chúng tôi rất quan tâm, trông chờ sự ra đời của thông tư này. Đình chỉ học, hiểu đơn giản, là cách ly học sinh khỏi quá trình học tập và rèn luyện trong một thời gian nhất định.

Theo tôi, đây không phải biện pháp tích cực ở góc nhìn tâm lý - giáo dục. Nó dễ gây tâm lý tiêu cực cho học sinh vì bị gián đoạn học tập, đồng thời gây khó khăn cho phụ huynh, nhất là những người bận rộn không có điều kiện quản lý con trong thời gian bị đình chỉ.

Việc quản lý, giáo dục học sinh chưa ngoan vốn đã tạo áp lực cho thầy cô và các bên liên quan. Vì vậy, Thông tư 19 yêu cầu phải xem xét kỹ nguyên nhân, hệ quả và động cơ của hành vi để có đánh giá khách quan.

Giáo viên cần phối hợp với hiệu trưởng để thống nhất biện pháp giải quyết sao cho vừa đạt mục tiêu giáo dục, vừa đúng nguyên tắc nêu trong Thông tư 19.

Ông Nguyễn Văn Hiệp - Hiệu trưởng Trường THCS Hạ Yên Quyết (Hà Nội)

Phụ huynh cũng lo lắng về những trường hợp vi phạm đặc biệt. Nhưng nhiều năm công tác tại trường phổ thông, chúng tôi chưa gặp trường hợp nào gây ra hậu quả nghiêm trọng.

Tuy nhiên, trong quá trình giáo dục, đó cũng không hẳn là điều không thể xảy ra, dẫu mức độ khá ít. Theo thông tư, ngoài kiểm điểm trước lớp, chúng tôi còn có quá trình tiếp tục giáo dục, định hướng, cùng với cha mẹ học sinh giám sát, đánh giá để giúp các em ngày càng tiến bộ.

Nếu có những trường hợp có dấu hiệu vi phạm pháp luật, nhà trường sẽ có biện pháp tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật, định hướng, thuyết phục học sinh quay trở lại hành vi chuẩn, không gây ra tác hại nghiêm trọng.

Chúng tôi luôn giáo dục học sinh rằng môi trường phổ thông là cơ sở giáo dục bình thường, nhưng vi phạm ở mức nghiêm trọng hơn hoặc nhiều lần có thể sẽ phải phối hợp với chính quyền để xử lý vi phạm hành chính. Cao hơn nữa còn có mức đưa đi giáo dục bắt buộc - nghĩa là vào trại giáo dưỡng.

Ngoài ra, nhà trường cũng phải giáo dục về quy định khác của pháp luật. Ví dụ trẻ em đủ từ 14 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm theo luật hình sự.

Với Thông tư 19, chúng tôi thấy đây là những biện pháp tích cực cho quá trình giáo dục học sinh trong nhà trường.

Với học sinh cá biệt, sẽ có phương án, môi trường rèn luyện phù hợp

- Ông Hiệp vừa đề cập đến một số trường hợp rất hiếm nhưng vẫn có thể xảy ra là vi phạm gây hậu quả nghiêm trọng. Xin hỏi ông Minh, việc bỏ đình chỉ việc học có làm giảm tính răn đe, đặc biệt với những học sinh cá biệt? Bộ GD-ĐT có lường trước rủi ro và chuẩn bị biện pháp hỗ trợ nhà trường để vẫn giữ được kỷ cương học đường?

Ông Hoàng Đức Minh: Chúng ta phải nhìn nhận quản lý trong nhà trường có nhiều chế tài, thông tư, nghị định, trong đó, thông tư này chỉ là một công cụ giải quyết những vấn đề gắn với khen thưởng, kỷ luật trong phạm vi thẩm quyền cao nhất là của hiệu trưởng.

Ngoài kỷ luật quy định trong Thông tư 19, có những hành vi vượt lên, gây nguy hại hay tiềm ẩn, khi đã xảy ra rồi, thông tư này cũng chỉ là công cụ. Còn nếu vi phạm đến hình sự, có thể do những diễn biến tâm lý thì phải đến các trung tâm giáo dục đặc biệt.

Vừa qua Bộ đã ban hành quy hoạch về các trung tâm giáo dục đặc biệt. Nơi đây có thể đón nhận những học sinh không đủ tâm lý ổn định vào học một thời gian.

Đây không phải là biện pháp kỷ luật. Đó là phân loại, có phương án, môi trường rèn luyện phù hợp để giáo dục học sinh. Hoặc nếu ở mức vi phạm hình sự, người học có thể phải vào trường giáo dưỡng. Hiện nay trên toàn quốc có 4 trường giáo dưỡng cho những người dưới 18 tuổi, trong đó có học sinh vi phạm pháp luật.

Và ngay tại trường giáo dưỡng, học sinh cũng không bị ngắt quãng về giáo dục. Các em vẫn được học trong môi trường chặt chẽ hơn do công an quản lý. Các em vẫn được thi tốt nghiệp THPT và có kết quả đầu ra.

Như vậy, cần có sự chung tay của nhà trường là chủ đạo, gia đình phối hợp chặt chẽ cùng với cộng đồng, các bộ ban ngành, cơ sở địa phương, các cộng đồng xã hội.

Thanh Hùng

Thái An

Thúy Nga

Hoàng Linh

Huy Phúc

Nguyễn Đức

Xuân Minh

Đinh Tuấn

Nguồn VietnamNet : https://vietnamnet.vn/bo-gd-dt-dinh-chi-hoc-chi-lam-dut-gay-qua-trinh-giao-duc-2447406.html