Bộ Giáo dục và Đào tạo đang lấy ý kiến góp ý cho dự thảo Thông tư mới quy định về khen thưởng và kỷ luật học sinh, trong đó dự kiến bỏ hoàn toàn các hình thức kỷ luật nặng nề như cảnh cáo trước toàn trường, đình chỉ hoặc đuổi học – vốn từng gây nhiều tranh cãi trong suốt nhiều năm qua.
Theo dự thảo được công bố từ ngày 6/5, các biện pháp kỷ luật học sinh sẽ được điều chỉnh theo hướng giáo dục, nhân văn hơn, tập trung vào việc giúp học sinh nhận thức sai phạm và sửa chữa hành vi. Cụ thể, với học sinh tiểu học, các hình thức kỷ luật chỉ gồm: nhắc nhở và yêu cầu xin lỗi – và đặc biệt không ghi vào hồ sơ hay học bạ. Với học sinh trung học cơ sở và trung học phổ thông, hình thức kỷ luật cao nhất chỉ còn là viết bản kiểm điểm.
So với Thông tư số 08/1998 từng có hiệu lực hàng chục năm, đây là một thay đổi toàn diện. Thông tư cũ cho phép kỷ luật học sinh bằng các hình thức như khiển trách, cảnh cáo trước toàn trường, đình chỉ học tập có thời hạn hoặc thậm chí đuổi học. Những hình thức này từng gây nhiều tranh cãi về tính bạo lực tinh thần, tính răn đe thái quá và hệ lụy tâm lý đối với học sinh.
Dự thảo mới không chỉ loại bỏ hoàn toàn các hình thức phê bình công khai như trước lớp hay trước trường mà còn nhấn mạnh các nguyên tắc kỷ luật mang tính hỗ trợ: khách quan, công bằng, phù hợp với tâm sinh lý lứa tuổi, và tuyệt đối không xúc phạm nhân phẩm, thể chất hay tinh thần của học sinh. Mục tiêu cốt lõi của kỷ luật, theo Bộ, là giúp học sinh tự giác nhận lỗi, điều chỉnh hành vi, rèn luyện và tiến bộ.
Về khen thưởng, dự thảo bổ sung thêm hình thức “thư khen” bên cạnh các hình thức đã có như tuyên dương trước lớp, trước trường hay giấy khen từ hiệu trưởng. Điều này nhằm khuyến khích động viên kịp thời những tấm gương học sinh tiêu biểu trong học tập và rèn luyện.
Trước đó, vào năm 2020, Bộ từng đưa ra dự thảo thay thế Thông tư 08 nhưng đã không được thông qua do gặp nhiều ý kiến trái chiều, nhất là liên quan đến hình thức “tạm dừng học tập”. Trong dự thảo lần này, hình thức này cũng không còn được đề cập.
Dự thảo Thông tư mới sẽ được tiếp tục lấy ý kiến góp ý đến hết ngày 5/7/2025. Nếu được thông qua, đây sẽ là một trong những thay đổi lớn về cách tiếp cận giáo dục học sinh – chuyển từ mô hình răn đe sang mô hình hỗ trợ, định hướng và phát triển nhân cách.
Duy Tuấn