Tuy nhiên, hiện các địa phương chưa đáp ứng số lượng công chức phụ trách lĩnh vực giáo dục và đào tạo đã dẫn đến một số khó khăn nhất định trong quá trình triển khai, ảnh hưởng đến việc vận hành hoạt động giáo dục tại các địa phương.
Thiếu cán bộ có chuyên môn ở cấp xã, phường sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến việc vận hành hoạt động giáo dục tại các địa phương. Ảnh minh họa
Theo thống kê của Bộ GD&ĐT, sau hơn 1 tháng vận hành chính quyền địa phương hai cấp, việc phân công, bố trí các bộ phận chuyên môn thuộc UBND cấp xã nói chung và đội ngũ công chức cấp xã phụ trách GD&ĐT nói riêng chưa phù hợp với vị trí việc làm và định mức số lượng người hiện có; chưa đáp ứng được yêu cầu thực hiện nhiệm vụ của ngành Giáo dục cả về số lượng và trình độ, năng lực chuyên môn, nghiệp vụ.
Hiện nhiều Phòng Văn hóa- Xã hội chỉ bố trí được 1 công chức chuyên môn phụ trách lĩnh vực giáo dục. Có khoảng 50% đơn vị hành chính cấp xã không có lãnh đạo, cán bộ từng có kinh nghiệm làm việc trong lĩnh vực giáo dục. Khảo sát nhanh của Bộ GD&ĐT trên số liệu khoảng 1.000 công chức đã được bố trí về làm việc tại Phòng Văn hóa- Xã hội tại cấp xã, có 303 người đã từng công tác tại Phòng GD&ĐT cũ, 395 người có trình độ chuyên môn được đào tạo ở các ngành sư phạm, giáo dục, còn lại là trình độ đào tạo ở các ngành, lĩnh vực khác, nhiều người không có chuyên môn về giáo dục, cũng chưa từng có kinh nghiệm làm giáo dục.
Có những địa phương chỉ có 20% hoặc chưa đến 30% số công chức giáo dục cấp xã có trình độ chuyên môn hoặc kinh nghiệm công tác từ lĩnh vực giáo dục. Thực tế này cũng ảnh hưởng không nhỏ đến việc vận hành hoạt động giáo dục tại các địa phương như không theo sát thực tế trường học, nhất là các vấn đề về biên chế, phổ cập giáo dục, tuyển sinh.
Ông Nguyễn Minh Châu, Chủ tịch UBND phường Tân Giang (Cao Bằng) cho biết, phường Tân Giang hiện có 12 cơ sở giáo dục, bao gồm các cấp học từ mầm non đến THCS với quy mô 124 lớp và 3.541 học sinh. Khi thực hiện mô hình chính quyền mới, chính quyền xã phường đóng ngay tại địa bàn cho nên có thể hiểu rõ nhất hoàn cảnh, nhu cầu, mong muốn cụ thể của người dân, phụ huynh, học sinh; đồng thời tiết kiệm biên chế, tinh gọn bộ máy khi giảm cấp Phòng GD&ĐT; tăng tính tự chủ và linh hoạt cho cấp xã, phường. Khi cấp xã được giao quyền quản lý trực tiếp cũng sẽ chủ động hơn trong xây dựng kế hoạch phát triển giáo dục của địa phương; chủ động hơn trong quản lý, sử dụng cơ sở vật chất, kế hoạch nâng cấp, xây mới, sửa chữa, mua sắm trang thiết bị.
Tuy vậy, ông Châu cũng thừa nhận, khó khăn lớn nhất hiện nay là đội ngũ cán bộ làm công tác giáo dục ở cấp phường, xã quá mỏng. Toàn phường Tân Giang hiện chỉ có 36/135 cán bộ cấp xã thì có trình độ sư phạm, số còn lại chủ yếu có chuyên môn về quản lý về hành chính. Trong khi đó, quản lý giáo dục có đặc thù rất riêng, đòi hỏi hiểu biết về chương trình, về phương pháp giảng dạy, về tâm lý lứa tuổi học sinh, quản lý đội ngũ nhà giáo và rất nhiều nhiệm vụ chuyên biệt khác, không chỉ đơn thuần là quản lý hành chính.
Từ thực tế trên, ông Châu đề nghị cần bổ sung, phân bổ số lượng công chức có chuyên môn về giáo dục tại cấp xã, phường hợp lý, phù hợp với thực tế của từng địa bàn để giảm tình trạng quá tải cho cán bộ. Còn tại tỉnh Nghệ An, theo thống kê sơ bộ, toàn tỉnh có 130 xã, phường nhưng hiện chỉ có 40 xã, phường có chuyên viên hoặc lãnh đạo Phòng Văn hóa- Xã hội xuất thân từ ngành Giáo dục nên đã và đang gặp nhiều khó khăn trong triển khai thực hiện nhiệm vụ.
Không chỉ các địa phương vùng sâu, vùng xa mà ngay ở Thủ đô Hà Nội, việc sắp xếp số lượng công chức thực hiện công tác quản lý nhà nước về giáo dục cấp xã, phường cũng đang đặt ra nhiều thách thức. Theo ông Trần Thế Cương, Giám đốc Sở GD&ĐT Hà Nội, toàn thành phố hiện có 212 trên tổng số 347 công chức Phòng Văn hóa - Xã hội được phân công phụ trách giáo dục có bằng sư phạm. Trong số này, có những trường hợp chuyên môn nghiệp vụ mầm non, nhưng lại phụ trách bao trùm cả tiểu học, THCS nên rất khó khăn. Giải pháp tạm thời đang được Hà Nội đưa ra là thành lập các cụm, mỗi cụm cơ bản phạm vi như quận huyện trước đây, để hỗ trợ, giải tỏa các thắc mắc và triển khai các hoạt động như tổ chức hội thi, tuyển dụng giáo viên, phân bổ chỉ tiêu liên quan đến giáo dục; biệt phái cán bộ giáo dục từ cơ sở lên hỗ trợ xã, phường còn khó khăn về công tác chuyên môn; tăng cường tập huấn cho cán bộ phụ trách giáo dục cấp xã; triệt để ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số, tiêu biểu là áp dụng trong công tác tuyển sinh đầu cấp.
Ông Thái Văn Tài, Vụ trưởng Vụ Giáo dục phổ thông, Bộ GD&ĐT cho biết, sau khi triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp, việc phân công, phân cấp trách nhiệm giữa các cấp chính quyền, các cơ quan chuyên môn được xác định rõ ràng. Trong đó, Sở GD&ĐT giữ vai trò chủ đạo trong chỉ đạo chuyên môn, còn UBND cấp xã đảm nhiệm công tác quản lý trực tiếp tại địa bàn, tạo sự phối hợp hiệu quả. Tuy vậy, ông Tài cũng thừa nhận, hiện có tình trạng cấp xã ban hành văn bản chuyên môn vượt thẩm quyền, do thói quen cũ khi cán bộ từng công tác tại Phòng GD&ĐT. Để chấn chỉnh tình trạng này, Bộ GD&ĐT đã chỉ đạo tăng cường tổ chức các đoàn kiểm tra tại 34 tỉnh trong thời gian tới, mỗi đoàn làm việc với 5-6 GD&ĐT nhằm nắm bắt thực trạng triển khai chính quyền địa phương hai cấp. Sau kiểm tra, Bộ sẽ có văn bản hướng dẫn triển khai, tránh việc vượt thẩm quyền.
Ngoài ra, Bộ cũng sẽ biên soạn một cuốn sổ tay hỏi-đáp, gửi về các địa phương ngay sau để phục vụ công tác chuyên môn. Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Phạm Ngọc Thưởng cũng cho rằng, trong bối cảnh hiện nay, nếu các cấp quản lý không lắng nghe, chia sẻ, thấu hiểu, không cùng đồng hành tháo gỡ và cùng kiến tạo thì nhiệm vụ quản lý nhà nước về giáo dục ở cấp xã, phường sẽ đầy thách thức. Thứ trưởng Phạm Ngọc Thưởng cũng nhấn mạnh một số nhiệm vụ cần đẩy mạnh trong thời gian tới, đó là nghiên cứu hệ thống văn bản, đặc biệt là những văn bản Bộ GD&ĐT đã số hóa gửi về địa phương, sau đó là tổ chức thực hiện, bắt tay vào làm việc, tổng hợp những khó khăn vướng mắc, kịp thời báo cáo các cấp có thẩm quyền để từ đó tìm ra biện pháp tháo gỡ.
Hùng Quân