Bộ Tài chính gỡ 'nút thắt' tiêu chí thu nhập nông thôn mới

6 giờ trướcBài gốc

Thông qua các chính sách hỗ trợ của Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới, thu nhập của người dân nhiều làng nghề, hợp tác xã nông nghiệp ở Đồng Tháp đã được cải thiện đáng kể.

Minh bạch dòng tiền

Một trong những chỉ tiêu quan trọng nhất của Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới là Tiêu chí 10: Thu nhập bình quân đầu người. Đây được coi là "thước đo" trực tiếp phản ánh mức độ thịnh vượng và hiệu quả của các hoạt động phát triển. Chỉ tiêu này không chỉ đo lường nguồn thu từ lao động, sản xuất mà còn đánh giá sự cải thiện sinh kế, giảm nghèo đa chiều, góp phần thực hiện mục tiêu "nông dân giàu, nông thôn mạnh, nông nghiệp bền vững".

Theo Bộ tiêu chí quốc gia về xã NTM giai đoạn 2021-2025 (ban hành kèm Quyết định 263/QĐ-TTg năm 2022), thu nhập bình quân đầu người phải đạt từ 58 triệu đồng/năm trở lên (tăng dần theo từng năm, ví dụ năm 2022 là 48 triệu đồng, năm 2025 là mức cao hơn tùy vùng miền). Mục tiêu tổng thể của chương trình là tăng thu nhập ít nhất 1,5 lần so với năm 2020 (khoảng 27-30 triệu đồng).

Báo cáo của Chính Phủ về tổng kết 5 năm triển khai, thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 – 2025 cho thấy, mục tiêu thu nhập bình quân của người dân nông thôn năm 2024 đạt khoảng 54 triệu đồng/người/năm (tăng 1,3 lần so với năm 2020). Đây là mức tăng trưởng trung bình 10-12%/năm, cao hơn mục tiêu đề ra, nhờ các mô hình sản xuất thông minh, thương mại điện tử và xuất khẩu nông sản (kim ngạch đạt 62,5 tỷ USD năm 2024).

Năm 2025 dự kiến đạt 56-58 triệu đồng/người/năm, hoàn thành 98-100% mục tiêu Tiêu chí 10 trên toàn quốc. Cụ thể, đến tháng 6/2025, 78,7% số xã (6.058/7.696 xã) đạt chuẩn NTM, với thu nhập trung bình tăng nhờ lồng ghép nguồn vốn từ chương trình giảm nghèo bền vững và phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Việc thu nhập được tính đúng, công khai và minh bạch, niềm tin của người dân vào chương trình NTM được củng cố. Mỗi xã, mỗi cán bộ hiểu rằng, phía sau con số thu nhập không chỉ là kết quả thống kê, mà là thước đo chất lượng sống và sự phát triển thực sự của nông thôn Việt Nam. Nhận thức được tầm quan trọng của tiêu chí này, Bộ Tài chính đã chủ động biên soạn và phát hành “Sổ tay hướng dẫn quy trình thu thập, tổng hợp và tính toán tiêu chí về thu nhập thuộc Bộ Tiêu chí quốc gia về nông thôn mới giai đoạn 2021-2025” – tài liệu chính thức được chuẩn hóa áp dụng trên toàn quốc. Sổ tay gồm 12 bước chi tiết và 45 biểu mẫu Excel tự động hóa, hướng dẫn rõ ràng từ khâu thu thập dữ liệu hộ dân đến tổng hợp kết quả cấp xã, huyện và tỉnh. Bộ Tài chính đã gửi miễn phí tài liệu này tới 63 tỉnh/thành phố, 700 huyện và hơn 10.000 xã đạt chuẩn NTM, giúp thống nhất quy trình thực hiện, tránh tình trạng mỗi địa phương áp dụng cách tính khác nhau.

Không chỉ dừng ở tài liệu in, Bộ Tài chính còn phát triển hệ thống bài giảng điện tử đăng tải trên kênh YouTube chính thức “Tài chính NTM”. Mỗi bài học kéo dài từ 5-10 phút, có phụ đề, biểu đồ minh họa dễ hiểu, phù hợp với cán bộ cấp xã – những người trực tiếp thực hiện việc thống kê thu nhập. Tính đến tháng 10/2025, chuỗi video này đã đạt hơn 1,5 triệu lượt xem, trở thành “thư viện số” hữu ích giúp cán bộ cơ sở có thể học tập mọi lúc, mọi nơi mà không cần tập trung đông người.

Nổi bật nhất trong bộ công cụ là phần mềm thu thập và tính toán thu nhập bình quân đầu người tại địa chỉ https://thunhapbq.gso.gov.vn. Phần mềm cho phép nhập dữ liệu hộ dân, tự động tổng hợp và xuất báo cáo theo mẫu chuẩn, đồng thời kết nối liên thông với Hệ thống thông tin quốc gia về dân cư, giúp việc đối chiếu dữ liệu chính xác và đồng bộ. Phần mềm đã được triển khai tại 100% xã đạt chuẩn NTM và hơn 8.500 xã đang duy trì tiêu chí, giúp giảm tới 70% thời gian tính toán so với phương pháp thủ công trước đây.

“Cầm tay chỉ việc”

Để bộ công cụ phát huy hiệu quả tối đa, Bộ Tài chính đã tổ chức chuỗi hội nghị tập huấn quy trình thu thập, tổng hợp và tính toán Tiêu chí 10 trên quy mô toàn quốc. Đối tượng tham dự bao gồm đại diện các cơ quan trung ương, lãnh đạo Sở Tài chính, Chi cục Thống kê và cán bộ Văn phòng Điều phối NTM 63 tỉnh/thành phố.

Các hội nghị được tổ chức kết hợp trực tiếp và trực tuyến, mỗi khóa kéo dài 2 ngày, chia làm hai phần: giảng lý thuyết vào buổi sáng và thực hành trên phần mềm vào buổi chiều. Từ năm 2022 đến 2025, Bộ đã tổ chức 15 hội nghị lớn, đào tạo hơn 5.000 lượt cán bộ trên cả nước.

Điểm đặc biệt của mô hình tập huấn là phương thức “cây truyền cây”. Sau khi được đào tạo tại cấp tỉnh, các học viên nòng cốt sẽ tiếp tục tổ chức tập huấn lại cho cấp huyện và xã, giúp lan tỏa kiến thức nhanh chóng và tiết kiệm chi phí. Ở cấp huyện, đối tượng được tập huấn là trưởng phòng nông nghiệp, cán bộ thống kê, trong khi cấp xã tập trung vào kế toán, cán bộ địa chính và trưởng thôn – những người trực tiếp tiếp xúc với dân và thu thập số liệu. Nhờ triển khai bài bản, đến nay 100% xã trên cả nước đã có ít nhất một cán bộ thành thạo phần mềm tính thu nhập, đảm bảo quá trình thu thập và tổng hợp dữ liệu diễn ra thông suốt.

Đại diện Văn phòng Điều phối NTM tỉnh Bắc Ninh, chia sẻ: “Trước đây, mỗi đợt tổng hợp thu nhập cho xã mất hàng tháng do phải nhập liệu thủ công. Nay với phần mềm mới, chỉ cần ba ngày là có báo cáo hoàn chỉnh. Cán bộ xã được tập huấn trực tiếp, có thể thao tác độc lập, tự tin hơn hẳn.”

Sau hơn ba năm triển khai đồng bộ hệ thống công cụ và tập huấn chuyên sâu, những kết quả đạt được rất rõ nét. Theo báo cáo của Tổng cục Thống kê (nay là Cục Thống kê – Bộ Tài chính) năm 2024, độ chính xác của dữ liệu thu nhập tại các xã NTM đã tăng 95%, sai lệch giữa số liệu báo cáo và khảo sát độc lập dưới 1% – một con số được đánh giá là “tiệm cận chuẩn thống kê quốc gia”. Tính minh bạch cũng được đẩy mạnh. Đến nay, 1.800 xã đã công khai thu nhập bình quân đầu người trên Cổng thông tin điện tử xã hoặc trang Zalo Official Account, giúp người dân có thể theo dõi, giám sát kết quả trực tiếp. Cán bộ, chính quyền và người dân cùng “chung tiếng nói” trong việc đánh giá thực chất tiêu chí thu nhập. Nhờ đó, việc duy trì tiêu chí bền vững được củng cố. Hơn 8.000 xã đạt chuẩn NTM trong giai đoạn 2021-2025 không bị thu hồi danh hiệu do sai lệch Tiêu chí 10 – tăng 30% so với giai đoạn trước. Đây là minh chứng rõ nét cho hiệu quả quản lý mới, giảm thiểu sai sót và tăng tính tin cậy trong báo cáo kết quả.

Hồng Hải

Nguồn TCDN : https://taichinhdoanhnghiep.net.vn/bo-tai-chinh-go-nut-that-tieu-chi-thu-nhap-nong-thon-moi-d62624.html