Bỏ thuế khoán: Chấm dứt việc núp bóng hộ kinh doanh để trốn thuế

2 giờ trướcBài gốc

Việc chuyển hộ, cá nhân kinh doanh khoán sang kê khai là bước đột phá tư duy, phù hợp xu thế phát triển của nền kinh tế hiện đại.

Núp bóng hộ kinh doanh để trốn thuế

Ngày 4/10/2025, Cơ quan cảnh sát điều tra (Bộ Công an) ra quyết định khởi tố vụ án hình sự về tội vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng, liên quan đến Công ty cổ phần Dược phẩm Hoàng Hường và các công ty, hộ kinh doanh do Hoàng Thị Hường (còn gọi là Hoàng Hường) thành lập, chỉ đạo điều hành hoạt động tại thành phố Hà Nội và các tỉnh, thành phố trên toàn quốc.

Bước đầu, cơ quan chức năng cho biết, để thực hiện hành vi trốn thuế, Hường đã chỉ đạo nhân viên áp doanh thu vào các hộ kinh doanh và các cá nhân đăng ký kinh doanh. Kết quả điều tra ban đầu xác định, từ tháng 1/2021 đến tháng 6/2025, Hoàng Hường đã để ngoài sổ sách kế toán doanh thu gần 1.800 tỷ đồng, kê sai quy định thuế giá trị gia tăng doanh thu gần 2.100 tỷ đồng.

Vụ án Hoàng Hường trên đây không chỉ là câu chuyện riêng của một cá nhân, mà là tấm gương phản chiếu đúng “kẽ hở” của cơ chế thuế khoán đã tồn tại quá lâu. Những gì diễn ra cho thấy cơ chế khoán tạo điều kiện cho việc “hạ thấp” doanh thu nhằm giảm thuế.

Mức khoán hiện nay được xây dựng trên ước tính của cơ quan thuế và không buộc hộ kinh doanh phải xuất hóa đơn theo từng giao dịch. Chính điều này tạo ra “đất” cho hành vi ghi nhận doanh thu thấp hơn thực tế; không ghi nhận toàn bộ giao dịch; tránh thuế thu nhập cá nhân, thuế giá trị gia tăng.

Vụ Hoàng Hường cho thấy, khi hoạt động kinh doanh thực tế lớn, đa dạng và phát sinh doanh thu lớn, nhưng vẫn núp bóng mô hình “hộ khoán”, thì thất thu thuế là điều chắc chắn.

Không chỉ Hoàng Hường, nhiều trường hợp bán hàng online có doanh thu lớn, trốn thuế hàng tỷ đồng đã được Thuế TP. Hà Nội phối hợp với cơ quan công an phát hiện, khởi tố vừa qua cho thấy, dù là hộ kinh doanh, nhưng các đối tượng này đã mở nhiều điểm kinh doanh, bán hàng online, doanh thu lớn mỗi ngày nhưng vẫn đăng ký là “hộ kinh doanh cá thể”.

Mục đích của việc núp bóng hộ, cá nhân kinh doanh nộp thuế theo phương pháp khoán, không đăng ký chuyển lên doanh nghiệp là để không phải mở sổ sách kế toán, không phải kê khai doanh thu, không phải sử dụng hóa đơn đầy đủ. Đây là lằn ranh mỏng giữa kinh doanh chân chính và trốn thuế có chủ đích.

Việc chuyển đổi mô hình nộp thuế khoán sang kê khai sẽ hạn chế của mô hình khoán đã lỗi thời, được áp dụng trong suốt hơn 30 năm qua.

Xuất phát từ thực tế trên đây cho thấy, một mô hình thuế dựa trên “ước đoán” sẽ không chính xác, là kẽ hở để các đối tượng lợi dụng trốn thuế, không thể đáp ứng nền kinh tế số. Bởi kinh doanh thương mại điện tử hiện nay chủ yếu bán hàng qua TikTok, Shopee, Facebook; dùng thanh toán không tiền mặt; doanh thu thay đổi theo từng ngày.

Trong khi đó, mô hình khoán vẫn cố định doanh thu, cố định mức thuế, không đo được biến động thực tế. Điều này cho thấy phương pháp nộp thuế theo phương pháp khoán không còn phù hợp trong thời đại dữ liệu, AI và giao dịch điện tử phát triển mạnh như hiện nay.

Xu thế tất yếu để công bằng và bình đẳng về thuế

Áp dụng tính thuế theo phương pháp kê khai đối với hộ, cá nhân kinh doanh sẽ tạo sự công bằng về thuế: ai kinh doanh nhiều - nộp thuế nhiều, kinh doanh ít - nộp thuế ít, hộ kinh doanh chân chính sẽ được bảo vệ, cơ quan thuế có cơ sở kiểm tra rõ ràng dựa trên số liệu.

Vụ án Hoàng Hường chứng minh: khoán tạo ra sự bất bình đẳng - người doanh thu lớn, nhưng đóng thuế ít; người doanh thu nhỏ phải chịu cùng mức khoán.

Do đó, việc bỏ thuế khoán và áp dụng phương pháp kê khai thuế theo doanh thu đã được nhiều nước trên thế giới thực hiện từ lâu. Hiện nay, không quốc gia phát triển nào còn cơ chế “ước đoán doanh thu”, hay thu thuế theo mức “khoán”. Thay vào đó, họ quản lý bằng hóa đơn bắt buộc, máy POS, kê khai theo tháng hoặc quý, hệ thống dữ liệu giao dịch. Việt Nam cần theo kịp xu thế đó.

Vụ án Hoàng Hường là lời cảnh tỉnh. Chuyển sang hộ kê khai không phải lựa chọn, mà là con đường tất yếu. Cơ chế khoán có ưu điểm ở giai đoạn kinh tế nhỏ lẻ, tiền mặt là chủ yếu. Nhưng với thương mại điện tử, thanh toán số và sự mở rộng mạnh mẽ của hoạt động kinh doanh cá nhân, khoán đã trở thành kẽ hở của quản lý thuế, dẫn tới thất thu ngân sách, bất công bằng đối với hộ tuân thủ pháp luật, khó khăn trong giám sát và quản lý.

Chuyển sang áp dụng phương pháp kê khai là xu thế bắt buộc và hợp lý, đảm bảo công bằng, minh bạch, bảo vệ hộ kinh doanh chân chính, bảo vệ ngân sách quốc gia.

Tư duy đột phá về thuế đối với hộ kinh doanh

Chủ trương của Đảng và Nhà nước về phát triển kinh tế tư nhân theo Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị, Nghị quyết 138/NQ-CP của Chính phủ và Nghị quyết 198/2025/QH15 của Quốc hội đặt ra yêu cầu chuyển đổi mô hình quản lý thuế từ khoán sang kê khai. Đây là quá trình tất yếu nhằm hiện đại hóa nền kinh tế, thúc đẩy minh bạch, công bằng và trách nhiệm giải trình.

Việc chuyển đổi mô hình nộp thuế khoán sang kê khai sẽ hạn chế của mô hình khoán đã lỗi thời, được áp dụng trong suốt hơn 30 năm qua.

Trong hơn 3 thập kỷ, mô hình khoán dựa trên phương pháp ước tính đã tạo ra sự quen thuộc, thậm chí là “sức ỳ tư duy” của nhiều hộ kinh doanh. Phương pháp thủ công, ghi chép đơn giản khiến hộ kinh doanh khó tiếp cận với sự thay đổi.

Tuy nhiên, trong bối cảnh kinh tế số với giao dịch điện tử, thuế khoán không còn phù hợp. Việc duy trì mô hình cũ dẫn đến hạn chế trong quản lý, tiềm ẩn rủi ro pháp lý và thiếu công bằng giữa các chủ thể kinh doanh.

Trong khi đó, áp dụng phương pháp kê khai thuế đối với hộ, cá nhân kinh doanh sẽ xây dựng thói quen mới, khoa học hơn. Vì kê khai thuế giúp hộ kinh doanh hình thành thói quen quản lý hiện đại: sử dụng hóa đơn điện tử, thanh toán số, báo cáo minh bạch.

Đây là bước tiến quan trọng giúp hộ kinh doanh nâng cao năng lực cạnh tranh. Đặc biệt, sử dụng các công cụ số sẽ giảm đáng kể thời gian và chi phí, đồng thời chuẩn hóa quy trình kinh doanh theo hướng chuyên nghiệp.

Khi hộ, cá nhân kinh doanh ngày càng chuyên nghiệp, thực hiện nghiêm nghĩa vụ thuế sẽ được pháp luật bảo vệ. Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2023 yêu cầu tổ chức, cá nhân kinh doanh phải cung cấp hóa đơn, thông tin minh bạch và đảm bảo quyền được biết, quyền được lựa chọn của người tiêu dùng. Mô hình khoán dựa trên giao dịch không có hóa đơn không thể đáp ứng yêu cầu pháp lý này.

Khi chuyển sang kê khai, hộ kinh doanh mới có thể tuân thủ đầy đủ pháp luật về thuế và các pháp luật liên quan khác như: Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng; Luật Quản lý thuế (sửa đổi); Luật Thuế giá trị gia tăng; Luật Thuế thu nhập cá nhân; Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp; Luật Giao dịch điện tử; các quy định về hóa đơn điện tử, thanh toán không tiền mặt…

Việc chuyển đổi mô hình quản lý thuế theo phương pháp kê khai đối với hộ, cá nhân kinh doanh sẽ mang lại nhiều cơ hội mới để đối tượng này phát triển, đó là tăng khả năng tiếp cận vốn, ký hợp đồng lớn; nâng cao uy tín thông qua minh bạch pháp lý; giảm rủi ro bị xử phạt do thiếu hóa đơn; mở rộng quy mô và chuyển lên doanh nghiệp khi đủ điều kiện.

Có thể nói, việc chuyển hộ, cá nhân kinh doanh khoán sang kê khai là bước đột phá tư duy, phù hợp xu thế phát triển của nền kinh tế hiện đại. Đây là thời điểm vàng để các hộ kinh doanh chủ động thay đổi thói quen cũ, tiếp cận mô hình hiện đại, minh bạch hơn và bền vững hơn.

Nhật Minh - Hải Mộc

Nguồn Đầu Tư : https://baodautu.vn/bo-thue-khoan-cham-dut-viec-nup-bong-ho-kinh-doanh-de-tron-thue-d446614.html