Xóa bỏ cơ chế ước lượng
Thuế khoán là một hình thức tính thuế dựa trên doanh thu ước lượng của hộ kinh doanh đã tồn tại từ lâu như một giải pháp quản lý phù hợp trong điều kiện thiếu dữ liệu và công nghệ. Tuy nhiên, mô hình này ngày càng bộc lộ nhiều bất cập, nhất là trong bối cảnh kinh tế số phát triển mạnh mẽ, hình thức kinh doanh ngày càng đa dạng và khó kiểm soát.
Cán bộ Chi cục Thuế khu vực VII địa bàn Tuyên Quang rà soát các hộ kinh doanh trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang.
Theo đồng chí Hoàng Thanh Phong, Phó Chi cục trưởng Chi cục Thuế khu vực VII, thực hiện Nghị quyết số 68-NQ/TW, ngành Thuế đã đồng loạt triển khai rà soát, kiểm đếm lại toàn bộ số hộ kinh doanh trên cả nước. Trên cơ sở đó, từ ngày 1-1-2026, sẽ chính thức xóa bỏ thuế khoán đối với hộ kinh doanh. Theo quy định mới, hộ kinh doanh sẽ chỉ còn một phương pháp nộp thuế duy nhất là kê khai theo doanh thu thực tế. Đối với cá nhân kinh doanh (đặc biệt là cá nhân kinh doanh nhỏ lẻ hoặc kinh doanh online), có thể lựa chọn kê khai định kỳ hoặc theo từng lần phát sinh.
“Việc bỏ thuế khoán sẽ tăng tính minh bạch, phản ánh đúng năng lực kinh doanh và đảm bảo nguyên tắc “người nộp thuế tự khai, tự nộp, tự chịu trách nhiệm”. Đồng thời, cơ quan thuế có thông tin đầy đủ hơn để quản lý hiệu quả”, đồng chí Phong nhấn mạnh.
Trên thực tế, chính sách thuế khoán trong nhiều năm qua đã khiến không ít hộ kinh doanh cảm thấy thiệt thòi hoặc bất cập. Có hộ kinh doanh doanh thu thấp nhưng vẫn phải đóng mức thuế khoán cố định, trong khi một số trường hợp lại có doanh thu lớn nhưng nhờ ẩn doanh số, kê khai thấp, nên được hưởng lợi. Chính điều này dẫn đến hiện tượng thiếu công bằng và gây thất thu ngân sách.
Quản lý thuế minh bạch, số hóa và công bằng
Theo thống kê của Cục Thuế, cả nước hiện có khoảng 2,64 triệu hộ và cá nhân kinh doanh đã nộp tờ khai thuế. Trong đó, có tới 2,07 triệu hộ thuộc diện ổn định, song chỉ 1,26 triệu hộ có doanh thu trên 100 triệu đồng/năm thuộc diện phải nộp thuế. Mức thuế khoán bình quân là 673 nghìn đồng/hộ/tháng, đạt 98% so với cùng kỳ năm trước.
Tại Tuyên Quang, theo báo cáo từ ngành Thuế, hiện có 7.823 hộ kinh doanh đang được quản lý theo hình thức thuế khoán. Tuy nhiên, con số này vẫn chưa phản ánh hết thực tiễn kinh doanh ngoài thực địa, do còn không ít hộ chưa đăng ký kinh doanh hoặc hoạt động theo mô hình nhỏ lẻ, lưu động. Việc chuyển sang hình thức kê khai sẽ giúp Nhà nước nắm rõ hơn quy mô, tính chất hoạt động và doanh thu thực tế của từng hộ, qua đó nâng cao hiệu quả giám sát và điều tiết.
Chị Phạm Thị Linh, chủ hộ kinh doanh spa tại phường Hưng Thành (TP Tuyên Quang) chia sẻ: “Tôi ủng hộ việc bỏ thuế khoán vì cảm thấy mô hình này không còn phù hợp. Mỗi tháng doanh thu có thể khác nhau rất nhiều, lúc cao lúc thấp, nếu nộp thuế theo kê khai thực tế sẽ sát với tình hình kinh doanh hơn, cũng tạo sự công bằng với người kinh doanh chân chính”.
Theo đánh giá của ngành Thuế, chuyển đổi từ cơ chế thuế khoán sang thuế kê khai là một quá trình cải cách lớn, đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng và đồng bộ, đặc biệt đối với các hộ kinh doanh nhỏ lẻ vốn chưa quen với việc ghi chép sổ sách hay tiếp cận các công cụ công nghệ. Để hỗ trợ hiệu quả cho quá trình này, ngành Thuế đã xây dựng và triển khai 5 nhóm giải pháp trọng tâm gồm: Hoàn thiện thể chế chính sách, tập trung rà soát, sửa đổi các quy định liên quan đến thuế hộ kinh doanh nhằm đảm bảo phù hợp với tinh thần cải cách, thực tiễn áp dụng và xu hướng quản lý hiện đại; chuẩn hóa và đơn giản hóa thủ tục kê khai; ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin trong quản lý thuế, trong đó chú trọng phát triển phần mềm kế toán miễn phí dành riêng cho hộ kinh doanh nhỏ và phổ cập hóa đơn điện tử từ máy tính tiền, giúp giám sát doanh thu theo thời gian thực, từng bước tạo thói quen minh bạch trong quản lý tài chính; tăng cường truyền thông và hỗ trợ hộ kinh doanh, thông qua việc đẩy mạnh tuyên truyền lộ trình bỏ thuế khoán, hướng dẫn kê khai, tổ chức tập huấn nghiệp vụ và hỗ trợ thao tác công nghệ.
Cùng với các nhóm giải pháp trên, ngành Thuế sẽ phối hợp với các tổ chức và đơn vị cung cấp phần mềm kế toán để đưa các công cụ hỗ trợ miễn phí đến từng hộ kinh doanh, đặc biệt là tại khu vực vùng sâu, vùng xa - nơi nhận thức và khả năng tiếp cận công nghệ còn hạn chế. Đây sẽ là yếu tố then chốt bảo đảm tính khả thi và thành công của quá trình chuyển đổi, hướng đến một hệ thống thuế công bằng, minh bạch và hiện đại.
Bài, ảnh: Hải Hương