Trong dự án luật, Điều 1. Phạm vi điều chỉnh, dự án luật: Luật này quy định về tiết kiệm, chống lãng phí trong quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công; tổ chức bộ máy và quản lý, sử dụng lao động trong khu vực nhà nước; quản lý, khai thác và sử dụng tài nguyên, năng lượng; hoạt động sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng của tổ chức, hộ gia đình, cá nhân.
Theo đại biểu Tô Văn Tám (đoàn Quảng Ngãi), với khu vực công, dự án đã quy định tương đối đầy đủ về trách nhiệm, quyền hạn của cán bộ, công chức, viên chức và các cơ quan, tổ chức.
Đối với nhân dân, dự án đưa ra cơ chế khuyến khích người dân tiết kiệm, chống lãng phí trong tiêu dùng. Đây là việc cần thiết và phù hợp, bởi người dân có quyền tự quyết, không thể áp đặt trách nhiệm pháp lý.
Đại biểu Tô Văn Tám (đoàn Quảng Ngãi). (Ảnh: Quốc hội
Đại biểu đoàn Quảng Ngãi cho rằng, chỉ có thể khuyến khích chứ không thể bắt buộc người dân dưới dạng trách nhiệm pháp lý. Việc đưa ra chính sách vận động, tuyên truyền, khuyến khích người dân thực hành tiết kiệm, chống phô trương, không lãng phí… là hợp lý để hướng tới nếp sống văn minh. Tuy nhiên, trong thực hiện nếp sống văn minh có những vấn đề cần quan tâm. Một xã hội văn minh được xây dựng chủ yếu dựa vào sự tự giác của người dân, dựa trên nhận thức đúng đắn, kết hợp với sự vận động, khuyến khích của cộng đồng và Nhà nước. Đồng thời, vẫn cần được bảo vệ khỏi những hành vi làm phá vỡ sự tự giác như: ứng xử không đúng nơi công cộng, duy trì hủ tục, gây mất trật tự, thiếu tiết kiệm…
Do đó, ngoài việc vận động và khuyến khích, cần xem việc thực hiện nếp sống văn minh, tiết kiệm là trách nhiệm xã hội của người dân - không phải là trách nhiệm pháp lý. Ví dụ, khi đưa vào hương ước, quy ước cộng đồng quy định về việc cưới hỏi, ma chay hay lễ hội… thì người dân có trách nhiệm thực hiện, góp phần xây dựng lối sống văn minh trong cộng đồng.
Khi nhận thức được nâng lên thông qua các cuộc vận động, người dân sẽ tích cực tham gia như một trách nhiệm xã hội. Vì vậy, đại biểu đề nghị nghiên cứu bổ sung vào Điều 19 quy định về trách nhiệm xã hội của công dân trong việc thực hiện nếp sống văn minh, khẳng định rõ đây là nghĩa vụ mang tính cộng đồng.
Tiếp thu, giải trình vấn đề ĐBQH nêu Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, quan điểm xuyên suốt là dự án chỉ điều chỉnh đối với tổ chức, cá nhân trong khu vực nhà nước và khu vực tư nhân trực tiếp quản lý, sử dụng nguồn lực công như tài sản công, tài chính công, tài nguyên... Dự án luật không điều chỉnh việc quản lý, sử dụng nguồn lực khác của khu vực tư nhân để tránh can thiệp quá sâu.
Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính, đối với hoạt động sản xuất kinh doanh, tiêu dùng của nhân dân, đây là nội dung kế thừa luật hiện hành và đã được Quốc hội thảo luận kỹ khi xây dựng Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí năm 2014. Việc tiếp tục đưa ra các quy định mang tính khuyến khích, định hướng tại chương III của dự thảo luật là cần thiết và phù hợp với Hiến pháp 2013.
Để khuyến khích nhân dân tiết kiệm, chống lãng phí, dự án luật đề xuất lấy ngày 31/5 hằng năm là "Ngày toàn dân tiết kiệm, chống lãng phí". Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, ngày này được lấy theo ngày của bài viết "Thế nào là kiệm" được đăng trên Báo Cứu Quốc ngày 31/5/1949 để lan tỏa tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về tiết kiệm, chống lãng phí, góp phần xây dựng văn hóa tiết kiệm trong toàn xã hội.
Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng tiếp thu, giải trình vấn đề ĐBQH (Ảnh: Quốc hội)
Bộ trưởng Bộ Tài chính cho hay, một số luật hiện hành cũng có quy định tương tự, như: Ngày pháp luật nước CHXHCN Việt Nam; Ngày toàn dân phòng cháy, chữa cháy, cứu nạn cứu hộ; Ngày khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo Việt Nam.
"Việc quy định tại dự án luật để phát động và duy trì thường niên Ngày toàn dân tiết kiệm chống lãng phí là cần thiết, góp phần đưa tiết kiệm chống lãng phí trở thành tự giác, tự nguyện "như là cơm ăn, nước uống, áo mặc hằng ngày" như bài viết "Thực hành tiết kiệm" mà Tổng Bí thư Tô Lâm đã đề cập", Bộ trưởng Bộ Tài chính cho hay.
Minh Thư /VOV.VN