Ngày 24-5, phát biểu tiếp thu, giải trình ý kiến đại biểu Quốc hội về dự án Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân, Đại tướng Lương Tam Quang, Bộ trưởng Bộ Công an, nhấn mạnh việc sớm ban hành Luật là rất cần thiết trong bối cảnh chuyển đổi số sâu rộng và phần lớn hoạt động về kinh tế - xã hội được chuyển dịch trên không gian mạng.
Bộ trưởng Lương Tam Quang phát biểu giải trình, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội. Ảnh: Phạm Thắng
Theo Bộ trưởng, dữ liệu cá nhân là của mỗi con người, thể hiện quyền nhân thân, quyền riêng tư và càng phải đối mặt với nguy cơ xâm hại gia tăng, sẽ đe dọa đến vấn đề an ninh con người. Do đó, mục tiêu của luật là phải điều chỉnh được các vấn đề xâm phạm dữ liệu cá nhân đang diễn ra nhức nhối trong thực tiễn.
Từ thực tiễn đấu tranh với hành vi xâm phạm dữ liệu cá nhân, dự thảo luật đã đưa ra các quy định cấm liên quan đến dữ liệu cá nhân, trong đó có cấm hành vi mua bán dữ liệu cá nhân.
Bộ trưởng Lương Tam Quang cho biết nhận thức về bảo vệ dữ liệu cá nhân của nhiều doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân hiện nay còn hạn chế. Cùng với đó, tầm quan trọng của việc bảo vệ dữ liệu cá nhân chưa được hiểu đầy đủ.
Người đứng đầu Bộ Công an nêu rõ dữ liệu cá nhân với đặc tính gắn liền với con người, gắn liền với quyền con người, quyền nhân thân, quyền riêng tư. Do vậy, không thể coi đây là hàng hóa, tài sản thông thường, mà đây là loại tài nguyên đặc biệt, yêu cầu khai thác, sử dụng phải đi đôi bảo vệ ở mức cao nhất.
"Cho phép mua bán dữ liệu cá nhân là cho phép mua bán quyền con người, quyền định đoạt thông tin của người khác" - Bộ trưởng nêu rõ. Quy định này phù hợp với thông lệ quốc tế và kinh nghiệm của các nước trên thế giới. Sử dụng, khai thác dữ liệu nhưng cần thiết lập các quy định để bảo vệ dữ liệu cá nhân.
Theo Đại tướng Lương Tam Quang, trong các vụ lừa đảo chiếm đoạt tài sản quy mô lớn mà lực lượng công an đấu tranh triệt phá, yếu tố lộ lọt, mua bán dữ liệu cá nhân là nguyên nhân chính khiến tội phạm thực hiện hành vi phạm tội.
Việc mua bán dữ liệu cá nhân như hàng hóa diễn ra với số lượng dữ liệu cá nhân rất lớn, bán nhiều lần cho nhiều đối tượng để phân tích, khai thác, xây dựng các kịch bản lừa đảo và tiếp cận nạn nhân chính xác, dễ dàng.
Bộ trưởng Bộ Công an cũng nêu thực trạng hiện nay, nhiều tổ chức thiếu quy định, chính sách quản lý chưa chặt chẽ, phân quyền quản lý dữ liệu cá nhân, dẫn đến nhân viên lấy dữ liệu thông tin khách hàng để bán cho các đối tượng lừa đảo. Việc này thường xảy ra trong các lĩnh vực tài chính, ngân hàng, viễn thông, bảo hiểm, giao hàng…
Từ thực tế đó, lãnh đạo Bộ Công an cho rằng nếu không quy định việc cấm mua bán dữ liệu cá nhân như hàng hóa thông thường và có chế tài xử lý nghiêm minh thì thực tiễn sẽ phát sinh rất nhiều phương thức, thủ đoạn để hình thành "chợ đen" về dữ liệu cá nhân, gây hậu quả thiệt hại rất lớn và nỗi bất an cho người dân.
Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga. Ảnh: Phạm Thắng
Phát biểu thảo luận trước đó, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (đoàn Hải Dương) nhấn mạnh thời gian qua, hiện tượng lộ lọt dữ liệu cá nhân đang diễn ra ngày càng phổ biến và tinh vi. "Từ những thông tin tưởng như vô hại như số điện thoại, thông tin về tài khoản ngân hàng, hồ sơ y tế đều có thể bị thu thập, mua bán, sử dụng một cách trái phép"- đại biểu Nga lo ngại.
Hệ quả là các hành vi lừa đảo qua mạng xảy ra ngày càng nhiều, dù các cơ quan chức năng đã rất nỗ lực trong công tác tuyên truyền và đấu tranh với loại tội phạm này, gây phần nào bất ổn trong xã hội, ảnh hưởng tới niềm tin của người dân.
Về quy định nghiêm cấm hành vi mua bán dữ liệu cá nhân, theo đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga, nếu quy định theo hướng cấm tuyệt đối mà không có ngoại lệ hợp lý sẽ gây khó khăn trong thực thi, đồng thời có thể triệt tiêu một số mô hình kinh doanh số hợp pháp đang phát triển.
Do đó, đại biểu đề nghị sửa quy định này theo hướng nghiêm cấm hành vi mua bán, chuyển nhượng dữ liệu cá nhân mà không có sự đồng ý rõ ràng của chủ thể dữ liệu hoặc nhằm mục đích trục lợi, xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân khác.
Minh Chiến - Văn Duẩn