Đề xuất phát triển không hạn chế điện gió gần bờ, điện mặt trời
Tại hội nghị Thường trực Chính phủ gặp gỡ doanh nghiệp ngày 10/2 do Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì, bà Nguyễn Thị Mai Thanh - Tổng Giám đốc Công ty Cơ điện lạnh - cho rằng, những lĩnh vực mới ở nước ta như Data Center, xe điện, tàu điện... đều cần rất nhiều điện.
Chúng ta có chương trình điện hạt nhân để chạy nền thay cho điện than, điện sử dụng nhiên liệu hóa thạch, nhưng năng lượng tái tạo góp phần quan trọng để đạt Net Zero vào năm 2050. Do đó, bà đề xuất phát triển không hạn chế điện gió gần bờ, điện mặt trời trên hồ trong quy hoạch điện VIII điều chỉnh.
“Tôi đề nghị cơ chế PPA, đặc biệt là DPPA, cần phải được hoàn thiện cũng như chính sách giá điện mới. Đề nghị ban hành giá điện cho từng loại hình năng lượng và không cần đàm phán mất nhiều thời gian”, bà Thanh nói.
Theo bà, trên một địa bàn, mỗi doanh nghiệp đầu tư có công nghệ và suất đầu tư khác nhau. Vì thế, cần ban hành giá điện cho từng loại hình doanh nghiệp và giá điện đó phải thu hút nhà đầu tư, phù hợp với nền kinh tế.
Doanh nghiệp đề xuất và kiến nghị nhiều vấn đề liên quan đến phát triển điện tái tạo. Ảnh: Xuân Ngọc
Còn điều kiện về PPA và DPPA, nhà đầu tư luôn quan tâm đến việc sản xuất ra có được mua hết hay không. Vấn đề này rất cụ thể nhưng doanh nghiệp chưa thấy điều đó.
Tổng giám đốc Công ty Cơ điện lạnh cũng chỉ ra khó khăn nhất hiện nay là quy trình cấp phép. Ví như ở Trà Vinh và TPHCM, doanh nghiệp có dự án xử lý rác, tận dụng nhiệt để phát điện, tuy nhiên đã 3 năm vẫn chưa được thông qua.
“Chúng tôi được biết Thủ tướng đã giao quyền cho các tỉnh, thành. Cộng đồng doanh nghiệp rất phấn khởi, nhưng việc hành động ở các tỉnh, thành, sở, ngành lại chậm chạp”, bà Thanh bày tỏ.
Ông Đỗ Quang Hiển, Chủ tịch Điều hành Tập đoàn T&T Group, cho hay, tập đoàn đã và đang đầu tư lớn vào lĩnh vực năng lượng tái tạo. Trong đó, có dự án đã hòa vào lưới điện, một số dự án đang đàm phán với Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN). Ngoài ra, tập đoàn còn tiếp tục đầu tư 2 dự án điện khí, đầu tư vào các dự án điện sinh khối, xử lý rác thải, điện rác... tại một số tỉnh.
Một số doanh nghiệp làm trong lĩnh vực năng lượng tái tạo đang phải đàm phán giá điện với EVN nhưng chưa có thống nhất, ông Hiển nêu thực trạng.
Chủ tịch Hội đồng thành viên EVN Đặng Hoàng An thông tin, hiện các tập đoàn nhà nước chỉ chiếm 48% công suất, 52% còn lại là do khối tư nhân. Từ đó có thể thấy, đầu tư của tư nhân vào năng lượng mang tính sống còn, đồng thời mong các tập đoàn sẽ tiếp tục tham gia. Nếu được, đề nghị Chính phủ, Thủ tướng có cơ chế giao cho tập đoàn lớn đảm trách các nguồn điện lớn.
Trước ý kiến của các doanh nghiệp, ông An cho rằng nếu không đàm phán giá điện thì phải sửa đổi toàn diện Luật Giá và tạo khung pháp lý. Bản thân EVN cũng không muốn đàm phán bởi quá nhiêu khê. Vì vậy, ông kiến nghị Bộ Công Thương báo cáo Chính phủ ban hành giá cho các loại hình năng lượng.
Cùng với đó, cần định hướng lại việc xây dựng thị trường điện ở nước ta. EVN sẽ ủng hộ tối đa, đồng thời mong các tập đoàn tư nhân tham gia tất cả dự án càng sớm càng tốt, bởi nếu không kịp sẽ thiếu điện.
Phát triển phải bám sát mục tiêu
Tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, tháng 5/2023, Chính phủ đã công bố Quy hoạch điện VIII, ngay sau đó đã công bố kế hoạch thực hiện. Theo đó, đến năm 2030 phải phát triển 150.424 MW, tức gấp đôi công suất hiện nay theo hướng tăng năng lượng tái tạo, phát triển hợp lý điện khí, phát triển tối đa thủy điện, điện sinh khối để tạo nguồn điện nền cho nguồn cung ứng điện đất nước.
Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên lưu ý, cần bám sát nhu cầu phụ tải của đất nước, phụ tải của từng vùng. Ảnh: VGP/Nhật Bắc
Nhưng ông lưu ý, cần bám sát nhu cầu phụ tải của đất nước, phụ tải của từng vùng. Bộ trưởng cảnh báo, nếu phát triển một cách tối đa mà không căn cứ vào nhu cầu phụ tải thì các vùng, các địa phương phát triển xong lại đắp chiếu để đấy vì không có nhu cầu.
Ông cũng nhắc lại, khi ban hành Quy hoạch điện VIII cũng kèm theo một loạt nghị định, thông tư; trong đó quy định rất rõ ràng về quy trình, thủ tục, thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư.
Đến nay, trừ các dự án trọng điểm quốc gia, Bộ Công Thương chỉ làm 3 việc: quy hoạch kế hoạch; tham mưu xây dựng cơ chế chính sách; thanh tra kiểm tra. Còn lại, nhà đầu tư và chính quyền địa phương tự quyết định. “Chúng tôi không gây khó khăn cản trở một dự án nào trong lĩnh vực năng lượng”, ông khẳng định.
Theo bộ trưởng, chủ trương của Chính phủ, đặc biệt là Thủ tướng đã yêu cầu cho phát triển tối đa năng lượng tái tạo, nhưng phải nhằm vào 3 mục tiêu. Thứ nhất, bám sát nhu cầu phụ tải của đất nước, của vùng; thứ hai là cho các hợp đồng mua bán điện trực tiếp DPPA; thứ ba là cho các hợp đồng xuất khẩu điện.
“Như vậy là bám sát mục tiêu này chứ không phải phát triển tối đa. Phát triển tối đa mà đắp chiếu để đấy là có tội với đất nước, có tội với nhân dân”, Bộ trưởng nói.
Về cơ chế giá phải theo quy định của Luật Giá và Luật Điện lực. Luật Điện lực quy định Nhà nước ban hành khung giá, việc này Bộ Công Thương đã và đang làm. Không còn loại hình nguồn điện nào là không có giá.
Việc đàm phán là yêu cầu của Luật Giá, thị trường điện phải có sự cạnh tranh. Trong khung giá ấy, giữa bên mua bên bán phải đàm phán với nhau. Tuy nhiên, ông bày tỏ đồng tình là cần rút ngắn thời gian lại. Hơn nữa, nếu chỉ căn cứ vào khung giá để ký hợp đồng thì lại giống như giá FIT, trong khi giá FIT có rất nhiều vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu.
“Giá FIT trong giai đoạn ngắn với một loại hình nguồn điện là cần thiết. Trường hợp kéo dài và áp dụng cho tất cả loại hình là sai vì nó không còn là thị trường nữa. Chúng ta muốn cạnh tranh lành mạnh, nhưng giờ lại muốn Nhà nước quy định là không đúng”, Bộ trưởng nói thêm.
Tâm An