Tận dụng thời cơ
Theo Bộ trưởng, chúng ta đang đứng trước cơ hội phát triển - là thời cơ, thời vận, thời điểm để giáo dục đại học bứt phá. Nếu không nắm được thời cơ, không tận dụng được lợi thế “thời” thì không những không phát triển được, mà nghĩa là chúng ta có lỗi. Do đó, tư duy cần có là làm thế nào để giáo dục đại học không lỡ thời, không bỏ lỡ cơ hội.
Bên cạnh niềm vui khi các chủ trương lớn được ban hành, theo Bộ trưởng, cũng có những băn khoăn, lo lắng, có những câu hỏi lớn được đặt ra như: Nếu không tổ chức hội đồng trường trong các cơ sở giáo dục công lập, thực hiện bí thư cấp ủy kiêm người đứng đầu cơ sở giáo dục thì sẽ triển khai thế nào? Việc sắp xếp, thu gọn đầu mối, sáp nhập các trường sẽ được thực hiện ra sao? Tự chủ nhưng không phụ thuộc vào mức độ tự chủ tài chính sẽ phải làm thế nào? Tới đây, các trường phải tự xét đạt chuẩn, bổ nhiệm giáo sư, phó giáo sư thì làm ra sao? Chủ trương Nhà nước giữ vai trò chủ đạo trong đầu tư thì “chủ đạo” cần được hiểu, thực hiện cụ thể như thế nào? Khối ngoài công lập sẽ được hưởng lợi thế gì, chính sách gì để khuyến khích phát triển giáo dục đại học trong thời gian tới?...
Trước rất nhiều vấn đề đặt ra, Bộ trưởng cho rằng, trước hết thống nhất nhận thức để hành động đúng; ổn định tư tưởng mới có thể đón nhận được các điều kiện thuận lợi.
Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Kim Sơn phát biểu tại Hội nghị
Với Nghị quyết số 71-NQ/TW, nhìn một cách hệ thống, tinh thần chỉ đạo mang tính định hướng của Bộ Chính trị là cách nhìn đúng hơn về vị trí, vai trò của giáo dục đại học với đầu tư tương xứng; mong muốn các trường đại học phát triển tốc độ nhanh, mạnh hơn, định hướng rõ ràng hơn nữa, từ đó có được đội ngũ nhân lực trình độ cao, đặc biệt trong lĩnh vực quốc gia đang có nhu cầu lớn.
Nghị quyết cũng đặt yêu cầu nâng cao chất lượng và vấn đề đào tạo nhân tài. Nhất là với các trường đại học công lập, tính định hướng, tính chỉ huy, tính dẫn dắt phải cao hơn. Bên cạnh đó là phát huy hệ thống các cơ sở giáo dục ngoài công lập, bình đẳng trong ứng xử. Sự bình đẳng này cần phù hợp với tính chất và vị trí pháp lý của 2 loại hình.
Bộ trưởng đề nghị các cơ sở giáo dục đại học cần tìm hiểu song song, kỹ lưỡng cả về Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia và Nghị quyết số 71-NQ/TW, bởi các trường là đơn vị được hưởng, triển khai, là một phần trong quá trình hiện thực hóa quan điểm đó.
“Cần làm sao để tinh thần của Nghị quyết số 57-NQ/TW, Nghị quyết số 71-NQ/TW phải trở thành một nhận thức mới, tinh thần mới, quan điểm mới, tầm nhìn mới để phát triển giáo dục đại học. Nếu không có tầm nhìn mới, nhận thức mới, cách làm mới thì chúng ta không thể đẩy nhanh tốc độ phát triển của các trường đại học”, Bộ trưởng nói.
Với chủ trương không tổ chức hội đồng trường trong các cơ sở giáo dục công lập (trừ các trường công lập có thỏa thuận quốc tế), thực hiện bí thư cấp ủy kiêm người đứng đầu cơ sở giáo dục, Bộ trưởng cho biết, tại Hội nghị toàn quốc quán triệt, triển khai thực hiện 4 nghị quyết của Bộ Chính trị sáng 16/9, Tổng Bí thư, Thủ tướng Chính phủ đã phân tích kỹ lưỡng. Trong đó nhấn mạnh cần đổi mới, tăng cường vai trò vai trò lãnh đạo toàn diện, trực tiếp của tổ chức đảng, nhất là vai trò người đứng đầu cấp ủy trong các cơ sở giáo dục.
Phân tích, giúp hiểu rõ việc “thực hiện bí thư cấp ủy kiêm người đứng đầu cơ sở giáo dục”, Bộ trưởng nhấn mạnh vai trò lãnh đạo toàn diện, triệt để của Đảng. Đồng thời cho biết trong thời gian tới, Bộ GD-ĐT sẽ quy định tiêu chuẩn, điều kiện với vị trí Bí thư, Hiệu trưởng để các trường thực hiện.
Chuẩn bị cho cuộc đại sắp xếp các cơ sở giáo dục đại học
Bộ trưởng cho biết, chúng ta đang chuẩn bị một cuộc đại sắp xếp các cơ sở giáo dục đại học. Sẽ có những đơn vị bị chỉ định chứ không được lựa chọn tích hợp, tái cấu trúc.
“Sẽ có kịch bản cho từng cơ sở giáo dục, để làm sao cho có phương án nhân sự tốt nhất. Bộ GD-ĐT đang đề nghị với Ban Tổ chức Trung ương, khi sửa cơ chế hoạt động của tổ chức đảng ở cơ sở, đối với từng trường hợp nhất định, sẽ chỉ định nhân sự”, Bộ trưởng nói, đồng thời thông tin, Bộ sẽ lên phương án, báo cáo Thủ tướng về chủ trương này.
Các đại biểu tham dự Hội nghị
Việc tái cấu trúc sắp xếp sẽ thực hiện bằng tinh thần quyết tâm cao độ. Về việc các cơ sở giáo dục sẽ phải sắp xếp như thế nào để giảm đầu mối, Bộ trưởng cho biết, với các trường ngoài công lập sẽ tự giải quyết; các cơ sở giáo dục khối công an, quân đội về cơ bản sẽ do Bộ Quốc phòng và Bộ Công an thực hiện. Trừ đi các số này, hiện còn tổng cộng khoảng 140 trường đại học công lập.
“Sẽ không công bố con số sẽ giảm bao nhiêu hoặc còn lại bao nhiêu phần trăm nhưng chắc chắn sẽ giảm sâu trong thời gian tới. Kịch bản phía trước sẽ có nhiều phương án diễn ra. Có thể các trường thuộc khối Trung ương quản lý sẽ về địa phương quản lý. Có thể trường thuộc khối địa phương nhập về khối Trung ương. Có thể trường khối Trung ương nhập và nhau hoặc một số trường sẽ giải tán nếu quy mô quá nhỏ, các tiêu chuẩn không đáp ứng. Đặc biệt, các số trường gần nhau về lĩnh vực sẽ nhập vào để khắc phục tình trạng manh mún nhỏ lẻ và không phát triển được. Ban chỉ đạo của Bộ GD-ĐT sẽ lên phương án, báo cáo Thủ tướng sau đó triển khai”, Bộ trưởng cho hay.
Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nhấn mạnh, tương tự công cuộc sắp xếp lại các tỉnh thành, việc sắp xếp lại các cơ sở giáo dục chắc chắn phải thực hiện. Việc tái cấu trúc, sắp xếp các đầu mối của các trường hệ thống công lập sẽ thực hiện bằng hình thức lên kế hoạch, yêu cầu thực thi; tuy nhiên phải có tính toán để làm sao sau khi tái cấu trúc làm các trường sẽ mạnh lên, không phải cốt để giảm đầu mối
Thậm chí, có trường chưa phải trường lớn, nhưng xét về địa chính trị, vị trí thì vẫn giữ lại và buộc trường phải "lớn càng nhanh càng tốt".
"Đây là thời điểm tái cấu trúc, đột phá. Các thầy cần sẵn sàng, vui trong mọi tình huống, lấy công tâm làm đầu chứ không phải đặt câu hỏi “Tôi ngồi ở đâu", Bộ trưởng nói.
Bộ trưởng đồng thời nhấn mạnh trong 3 tháng tới, chúng ta phải cùng nhau suy nghĩ để tận dụng thời cơ, chuẩn bị cho sự phát triển của đơn vị mình ở phía trước. “Đó là điều tôi muốn kêu gọi thầy cô trong thời khắc quan trọng này", Bộ trưởng chia sẻ.
Nguyễn Liên - Mạnh Hưng