Bỏ tư duy cấm đoán, Việt Nam có thể vươn lên top 50 quốc gia về năng lực khoa học công nghệ

6 giờ trướcBài gốc

Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị không chỉ là một văn bản hành chính, mà là một chiến lược đột phá trong lĩnh vực khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, giúp ngành nông nghiệp và môi trường Việt Nam bắt kịp thời đại.

Với mục tiêu thay đổi toàn diện từ ứng dụng công nghệ cao đến chuyển đổi số, Nghị quyết 57 được kỳ vọng sẽ là động lực thúc đẩy cuộc cách mạng trong sản xuất nông nghiệp và bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, sự thành công của Nghị quyết này không chỉ phụ thuộc vào chính sách, mà còn vào khả năng "biến lời nói thành hành động" của các nhà khoa học, doanh nghiệp và chính quyền.

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy.

Hội nghị triển khai “Kế hoạch thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia” trong lĩnh vực nông nghiệp và môi trường tổ chức ngày 10/5 tại Bắc Ninh chính là bước khởi đầu cho một giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ.

Mô hình đổi mới và cơ hội đột phá

Trong bối cảnh Việt Nam đứng trước những thách thức kép về môi trường và sản xuất nông nghiệp, Bộ trưởng Đỗ Đức Duy khẳng định Nghị quyết 57 là lời giải chiến lược giúp ngành bứt phá. Không chỉ là yêu cầu thời đại, việc ứng dụng mạnh mẽ khoa học công nghệ và chuyển đổi số còn là chìa khóa để nâng cao năng suất, giá trị gia tăng và phát triển bền vững. Tuy nhiên, ông cũng chỉ rõ rằng muốn “kiến tạo đột phá” thì phải đồng thời đổi mới thể chế, tư duy và mô hình tổ chức nghiên cứu khoa học.

Việc triển khai Nghị quyết 57 trong ngành nông nghiệp và môi trường được cụ thể hóa bằng 5 định hướng lớn. Cụ thể là ưu tiên cải cách thể chế, phát triển công nghệ sinh học, tinh gọn tổ chức nghiên cứu, nâng cao chất lượng nhân lực và thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện trong quản lý - sản xuất - tiêu thụ, trong đó cải cách thể chế và thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện là hai trọng tâm có tính nền tảng. Đáng chú ý là đề xuất giao quyền chủ động cho các bộ ngành quản lý trực tiếp các chương trình khoa học công nghệ để đảm bảo tính linh hoạt và thực tiễn.

Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam, TS Phan Xuân Dũng nhận định Nghị quyết 57 không chỉ hợp thời mà còn mở đường cho những bước đi đột phá. “Nhà nước là người dẫn dắt, nhà khoa học là lực lượng chủ lực. Tư duy mới sẽ xóa bỏ rào cản lâu nay về cơ chế và tạo không gian cho sáng tạo thực chất”, ông nhấn mạnh.

Theo TS Phan Xuân Dũng, Nghị quyết 57 đã đặt khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo vào trung tâm phát triển – một lựa chọn chiến lược mang tính thời điểm và đột phá. Ông khẳng định: “Không có quốc gia phát triển nào thiếu nền khoa học mạnh. Việt Nam muốn vươn tầm thì phải khai thác đúng thời cơ này.” Ông cũng cho rằng, nếu từ bỏ tư duy “không quản được thì cấm” và có chính sách thực chất, mục tiêu vào top 50 quốc gia về năng lực khoa học công nghệ là hoàn toàn khả thi.

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy cùng các đại biểu tham quan gian hàng trưng bày các thiết bị quan trắc tự động.

Các doanh nghiệp Việt Nam hiện đang nhìn nhận công nghệ là một yếu tố sống còn trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh. Tuy nhiên, để công nghệ phát huy tối đa tác dụng, các doanh nghiệp yêu cầu nhà nước cần có cơ chế hợp tác công - tư rõ ràng và minh bạch. Họ mong muốn được giao nhiệm vụ nghiên cứu cụ thể và được tiếp cận công bằng với nguồn lực nghiên cứu. Việc thương mại hóa kết quả khoa học cần được luật hóa để doanh nghiệp có thể sở hữu và ứng dụng hiệu quả kết quả nghiên cứu vào sản xuất.

Ông Nguyễn Đức Trường, Tổng Giám đốc Công ty Đại Thành, đã chia sẻ về hiệu quả của việc áp dụng công nghệ trong sản xuất nông nghiệp. Các công nghệ như drone nông nghiệp, thiết bị dẫn đường không người lái đã giúp tăng năng suất từ 15-20% và tiết kiệm từ 15-25% chi phí đầu vào, đồng thời giảm ô nhiễm môi trường. Những kết quả này chứng minh rõ rệt vai trò của công nghệ trong việc nâng cao năng suất và giảm thiểu tác động tiêu cực tới môi trường.

Doanh nghiệp kỳ vọng cơ chế hợp tác rõ ràng, minh bạch

Doanh nghiệp là một trong những yếu tố không thể thiếu trong việc triển khai thành công Nghị quyết 57. Các doanh nghiệp đã và đang nhận thức rõ tầm quan trọng của khoa học công nghệ đối với sự phát triển bền vững của ngành nông nghiệp và môi trường. Tuy nhiên, để thúc đẩy sự đổi mới sáng tạo và ứng dụng công nghệ hiệu quả, các doanh nghiệp kỳ vọng có một cơ chế hợp tác công – tư rõ ràng, minh bạch, và có tính chia sẻ thông tin hai chiều.

Bà Trần Thị Hiền, Phó Tổng Giám đốc Việt An Group, nhấn mạnh: “Chúng tôi nhận thức rõ vai trò và tiềm năng đóng góp của doanh nghiệp trong nghiên cứu, chế tạo thiết bị quan trắc, xử lý môi trường theo chuẩn quốc tế. Việc nhà nước tạo điều kiện thuận lợi và có cơ chế hợp tác minh bạch sẽ giúp doanh nghiệp chủ động tham gia vào các nhiệm vụ lớn.”

Ông Lê Thanh Tùng, Giám đốc Công ty TNHH Hạt giống Việt, cũng chia sẻ về mong muốn được giao nhiệm vụ nghiên cứu cụ thể từ các bộ, ngành. Ông cho rằng: “Trước đây, doanh nghiệp tư nhân gặp khó khăn trong việc tiếp cận các chương trình nghiên cứu lớn. Với Nghị quyết 57, sự thay đổi về thể chế và chính sách khuyến khích hợp tác công – tư sẽ tạo ra môi trường thuận lợi, giúp doanh nghiệp tận dụng tối đa nguồn lực nghiên cứu và phát huy khả năng sáng tạo trong việc phát triển các sản phẩm nông sản chất lượng cao.”

Bên cạnh việc phát triển cơ sở hạ tầng và ứng dụng công nghệ, việc đào tạo nhân lực chất lượng cao là một trong những yếu tố quyết định sự thành công của Nghị quyết 57. Các trường đại học như Đại học Lâm nghiệp và Đại học Tài nguyên và Môi trường Hà Nội đã bắt đầu triển khai chương trình hành động cụ thể, bao trùm toàn bộ lĩnh vực đào tạo và nghiên cứu, nhằm giúp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực phục vụ cho ngành nông nghiệp - môi trường. Theo PGS.TS Vũ Huy Đại (Trường Đại học Lâm nghiệp), Nghị quyết này đã mở ra một chiến lược dài hạn rõ ràng cho hoạt động khoa học công nghệ và chuyển đổi số, gắn kết chặt chẽ giữa nghiên cứu và ứng dụng thực tiễn, phục vụ trực tiếp cho sản xuất và phát triển bền vững.

TS Lưu Thành Trung (ĐH Tài nguyên và Môi trường Hà Nội) cho rằng đây là cơ hội lớn để Việt Nam xây dựng đội ngũ nhà khoa học trình độ cao. Ông nhấn mạnh việc đào tạo ra những nhà khoa học có khả năng sáng tạo công nghệ lõi và tự chủ công nghệ là một yếu tố quan trọng giúp Việt Nam đối mặt với các thách thức toàn cầu và quá trình chuyển đổi xanh. Sự phát triển mạnh mẽ của đội ngũ nhân lực trong ngành khoa học công nghệ sẽ giúp tạo ra những công nghệ tiên tiến, đáp ứng nhu cầu chuyển đổi và cạnh tranh trong bối cảnh hội nhập quốc tế.

Mặc dù có nhiều tiềm năng, nhưng ngành nông nghiệp và môi trường vẫn gặp phải một số rào cản cần tháo gỡ. Vụ trưởng Vụ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Văn Long chỉ ra rằng ngành này sở hữu hơn 11.400 nhà khoa học, mạng lưới 21 tổ chức nghiên cứu và hơn 16.000 ha đất, nhưng hiệu quả khai thác vẫn còn rất khiêm tốn. Một trong những nguyên nhân chính là thiếu các chính sách trọng dụng có tính cạnh tranh và khuyến khích đổi mới sáng tạo. Bên cạnh đó, ngân sách dành cho nghiên cứu khoa học ở các địa phương còn rất hạn chế, trong khi ở cấp Trung ương, mặc dù có đội ngũ nhà khoa học đầu ngành, nhưng lại thiếu kinh phí để triển khai các chương trình nghiên cứu trọng điểm.

Một yếu tố quan trọng khác là thủ tục hành chính phức tạp, kéo dài. Nhiều nhiệm vụ khoa học mất tới 5-6 năm để được phê duyệt và triển khai, khiến kết quả nghiên cứu không còn phù hợp với thực tế. Để tháo gỡ những khó khăn này, Cục trưởng Cục Chuyển đổi số Lê Phú Hà cho biết, ngành nông nghiệp và môi trường cần hoàn thiện thể chế pháp luật về chuyển đổi số và cắt giảm thủ tục hành chính. Đặc biệt, ngành cần đẩy mạnh việc số hóa tài nguyên và dữ liệu, áp dụng công nghệ tiên tiến như Big Data, AI, IoT vào trong các nghiệp vụ.

Nghị quyết 57 không chỉ là một văn bản hành chính, mà là một chiến lược dài hạn đầy tham vọng, khẳng định cam kết mạnh mẽ của Chính phủ đối với việc thúc đẩy chuyển đổi số và ứng dụng khoa học công nghệ trong nông nghiệp và môi trường. Để hiện thực hóa mục tiêu này, sự phối hợp nhịp nhàng giữa nhà nước, doanh nghiệp, viện nghiên cứu và các tổ chức giáo dục là vô cùng quan trọng. Chỉ khi có sự đồng thuận và hành động cụ thể, Nghị quyết 57 sẽ không chỉ là lý thuyết, mà sẽ trở thành bước đột phá thực sự, đưa ngành nông nghiệp và môi trường Việt Nam lên một tầm cao mới, đóng góp vào mục tiêu phát triển bền vững và nâng cao giá trị nông sản Việt Nam trên trường quốc tế.

Hồng Hương

Nguồn Vnbusiness : https://vnbusiness.vn//viet-nam/bo-tu-duy-cam-doan-viet-nam-co-the-vuon-len-top-50-quoc-gia-ve-nang-luc-khoa-hoc-cong-nghe-1106689.html