Bữa cơm vội vã trên bàn làm việc của cán bộ xã

10 giờ trướcBài gốc

LTS: Việt Nam bước vào cuộc cách mạng sắp xếp bộ máy hành chính quy mô lớn nhất từ trước đến nay. Từ ngày 1/7/2025, mô hình chính quyền địa phương 2 cấp triển khai ở 34 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương thay vì 63 tỉnh, thành như trước đây; bỏ cấp huyện, số xã giảm từ hơn 10.000 còn 3.331. Đây là cuộc tái thiết toàn diện, hướng tới bộ máy tinh gọn, gần dân, vì dân.

Trong bối cảnh đó, cán bộ cấp xã trở thành nhân tố quyết định. Tổng Bí thư Tô Lâm từng thẳng thắn nêu rõ “Không thể nói cấp xã thiếu cán bộ, thiếu trình độ. Nếu có thiếu, chỉ là thiếu nhiệt tình, thiếu trách nhiệm, thiếu giác ngộ thôi”. Câu nói này phản ánh rõ thực tế: Nơi đây, mỗi cán bộ vừa phải học, vừa phải làm, nỗ lực giữa bộn bề áp lực.

Loạt phóng sự “Tái thiết bộ máy và trách nhiệm với dân nơi tuyến đầu” của nhóm phóng viên Cơ quan thường trú khu vực miền Trung – Đài Tiếng nói Việt Nam, mang đến một góc nhìn chân thực từ cơ sở, nơi trách nhiệm và niềm tin đang được thử thách từng ngày.

Cuộc đua từ 5h sáng

5h sáng. Chiếc đồng hồ vừa báo thức, chị Trần Thị Ngọc Linh, cán bộ phòng Văn hóa – Xã hội xã Tam Xuân, thành phố Đà Nẵng (huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam trước đây) đã bật dậy.

Chị Linh bắt đầu cho ngày làm việc mới: “Thường thì tôi thức dậy lúc 5h, có thể sớm hơn một chút... Dậy tôi chuẩn bị thức ăn sáng cho con, rồi chuẩn bị thức ăn trưa cho tôi mang đi. Hai mẹ con ra khỏi nhà lúc khoảng 6 giờ. Tới trường cho con đi học xong, tôi tới cơ quan đúng 7 rưỡi là giờ vào làm”.

Tại xã Tam Xuân, phòng làm việc khá chật hẹp

Thời gian làm việc kéo dài từ sớm tinh mơ đến tối mịt, nhiều hôm thâu đêm. Một cán bộ giờ phải gánh phần việc của ba người: lo chuyên môn, kiêm hành chính, văn thư, thống kê.

Chị Nguyễn Thị Lê, người hàng xóm của nhiều cán bộ làm việc xa nhà, chia sẻ: “Vợ chồng nhà kia làm cán bộ xã Núi Thành, cách nhà chừng hơn 30 cây số. Sáng mô cũng thấy dậy từ tờ mờ, ăn miếng cơm qua loa rồi chạy xe đi. Tối mịt, có bữa khuya lắc khuya lơ mới thấy đèn xe về tới ngõ. Nhiều khi bận họp, bận việc cơ quan, con cái phải nhờ hàng xóm đón giùm. Ngày nào cũng thấy cảnh này nghĩ cũng thương, cán bộ xã chi mà cực, việc nhiều, trách nhiệm nặng mà lương thì có đáng bao nhiêu”.

Cơm nguội, tình đồng nghiệp ấm lòng

12h trưa, các cán bộ xã Tam Xuân mở những chiếc cà-mèn đựng cơm, hương vị thức ăn lan tỏa. Mỗi người góp một món: chút cá kho, rau luộc, chén canh chua nấu vội… Quãng đường từ nhà đến cơ quan 20 cây số khiến việc về nhà là không thể. Họ cùng nhau ăn vội bữa trưa ngay trên bàn làm việc.

Bữa cơm trưa của cán bộ xã Tam Xuân luôn vội vã nhưng đầy ắp tiếng cười

Chị Ngọc Linh chỉ tay về mâm cơm, giọng khẽ nói: “Bữa cơm trưa với đồng nghiệp giờ quý lắm. Không ăn với nhau là tự nhiên thấy thiếu. Trong bữa cơm, chúng tôi chia sẻ để cùng động viên nhau. Giờ mình vừa làm việc của huyện, vừa làm việc của xã, khối lượng tăng gấp đôi. Tôi đang phụ trách mảng chuyển đổi số và cả văn hóa – xã hội, áp lực nhiều lắm. Điều khó nhất là phải gần dân, hiểu dân hơn nữa. Tôi đang cố gắng hoàn thiện bản thân, học cách tiếp xúc, ứng xử để gần gũi và hỗ trợ bà con hơn”.

Ăn vội xong, họ trải chiếu dưới nền nhà, chợp mắt chốc lát. Buổi chiều, lại là hàng chục hồ sơ, họp hành, rồi xuống thôn hướng dẫn bà con.

Anh Đoàn Văn Linh, Phó Chủ tịch UBND xã Tam Xuân 2 chia sẻ về nỗi lo gia đình. Sau khi sáp nhập, vợ anh chuyển ra làm việc tại trung tâm thành phố Đà Nẵng, mỗi ngày đi - về hơn 160 cây số. Ngày nào anh cũng thức dậy sớm, lo cho hai con nhỏ, chở con đến trường, rồi chạy xe máy hơn 20 cây số tới xã làm việc.

Cán bộ xã phải giải quyết lượng hồ sơ lớn

Anh Linh bộc bạch: “Tôi phụ trách mảng kinh tế, trung bình mỗi ngày phải xử lý ít nhất 50 văn bản, nên gần như không có thời gian rảnh. Buổi tối, sau khi đi làm về, ăn vội bữa cơm là tôi lại bật máy lên làm tiếp. Thường thì phải đến 12 giờ đêm tôi mới đi ngủ. Vợ tôi cũng đi làm cả ngày, nên không thể đón con. Việc học của các con, tôi hầu như không có thời gian kèm được như trước. Bây giờ chức năng, nhiệm vụ của cấp xã gần như bằng cấp huyện ngày xưa, nhưng số lượng cán bộ lại ít, anh em quá tải, không kịp trở tay”.

Niềm tin cán bộ xã

210 cây số - đó là khoảng cách từ trung tâm thành phố Đà Nẵng đến xã miền núi cao Trà Linh. Đây là một trong những xã xa nhất của Đà Nẵng. Nơi đây, 99% dân số là đồng bào dân tộc thiểu số, đồi núi quanh co, dốc đứng. 34 cán bộ từ huyện và xã khác đã về đây công tác từ ngày 01/7/2025.

Trụ sở UBND xã Trà Linh nằm cheo leo trên sườn núi Ngọc Linh

Anh Trà Văn Đức (31 tuổi), kỹ sư xây dựng, hiện công tác tại văn phòng HĐND – UBND xã Trà Linh, nhà cách trụ sở gần 90 cây số.

Anh Đức tâm sự: “Do chưa có nhà công vụ nên anh em chúng tôi phải ở tạm trong hội trường. Hai, ba người phải ngủ chung trên một chiếc chiếu. Muỗi, ruồi vàng, bọ mạt xuất hiện khắp nơi, khiến nhiều người gần như thức trắng đêm đầu tiên. Phòng làm việc chỉ hơn mười mét vuông, bốn người cùng ngồi, bàn chỉ đủ đặt một chiếc máy tính, hồ sơ chất kín lối đi”.

Giai đoạn đầu sáp nhập, mỗi cán bộ phải “ôm” nhiều việc, làm xuyên đêm. Khó khăn, áp lực quá lớn, một số cán bộ không theo kịp công việc nên xin nghỉ. Anh Hồ Văn Nương (37 tuổi), cán bộ Tư pháp – Hộ tịch xã Trà Tập, thành phố Đà Nẵng có hơn 10 năm làm cán bộ xã nhưng khi làm việc tại xã mới, anh cảm thấy mình không hoàn thành được nhiệm vụ và viết đơn xin nghỉ.

“Tại xã mới, áp lực lớn vì yêu cầu phục vụ người dân tăng cao. Cán bộ phải làm việc cả trong giờ hành chính lẫn thứ Bảy, Chủ nhật, trong khi chuyên môn của tôi không còn đảm bảo như trước. Trước năm 2015, tôi làm việc còn không cần dùng máy tính. Sau này mới tập sử dụng, nên soạn thảo văn bản chưa rành, sắp xếp hồ sơ, đánh máy còn chậm, chưa đáp ứng yêu cầu. Tôi tự thấy mình không kham nổi công việc nên đã viết đơn xin nghỉ” - anh Hồ Văn Nương tâm sự.

Xã Trà linh có 34 cán bộ ở xa lên công tác

Không ít người xin nghỉ nhưng những người còn lại luôn vững vàng niềm tin, động viên nhau vượt qua khó khăn. Trong gian khó, họ nhận được sự sẻ chia đầy xúc động. Anh A Rất Trung, nhà sát trụ sở UBND xã Trà Linh đã tình nguyện nhường lại căn nhà sàn của gia đình cho cán bộ xã lưu trú. Hai vợ chồng dọn ra chòi ruộng ở tạm. Hằng ngày, vợ chồng anh ghé qua hỏi han, giúp đỡ, coi cán bộ như người thân.

Anh A Rất Trung thấu hiểu nỗi vất vả của cán bộ xã hiện nay: “Vợ chồng tôi hiểu được những khó khăn của cán bộ từ xa lên đây công tác, nên muốn chia sẻ, tạo điều kiện thuận lợi để anh em yên tâm phục vụ tốt cho xã nhà. Tôi cũng kỳ vọng cán bộ về đây sẽ xây dựng được đội ngũ thật tốt, để chính quyền địa phương 2 cấp hoạt động hiệu quả, giúp xã Trà Linh ngày càng phát triển, giải quyết thủ tục hành chính nhanh gọn, không để bà con phải chờ. Tôi thấy cán bộ rất nhiệt tình, tâm huyết, thường xuyên đi tuyên truyền, xuống tận các làng, thôn, nóc. Người dân ở đây ai cũng quý mến họ”.

Anh A Rất Trung, tình nguyện nhường lại căn nhà sàn của gia đình cho cán bộ xã ở xa lưu trú

Từ đầu tháng 7 đến nay, vùng cao Trà Linh liên tiếp hứng chịu mưa lớn kéo dài, nhiều khu vực sạt lở, đường sá chia cắt, nhiều thôn nóc nguy cơ cô lập. Những lúc ấy, Trà Văn Đức và đồng đội lại khoác áo mưa, lội bộ cả ngày đường, vượt qua những con dốc dựng, đường núi quanh co, đến từng nóc nhà vận động bà con sơ tán, ra khỏi vùng nguy hiểm.

Anh Trà Văn Đức nhớ lại: “Ai trong chúng tôi cũng được người dân thương yêu, chính sự yêu thương đó đã trở thành động lực để vượt qua khó khăn, để cán bộ thực sự gần dân, sát dân và làm được những điều người dân mong muốn. Khi đi vận động bà con ở các khe suối, vùng có nguy cơ sạt lở, chúng tôi chia nhau thành từng nhóm, đến tận nơi để thuyết phục. Nhiều lúc cũng thấy lo, thấy sợ, nhưng tinh thần chung là phải đưa bà con ra khỏi vùng nguy hiểm trước. Có những ngày đi từ sáng sớm đến tận chiều tối mới về tới nơi, khi bà con đồng ý di chuyển đến chỗ an toàn, chúng tôi thấy rất vui và nhẹ nhõm. Tôi muốn gắn bó với mảnh đất vùng cao này”.

Phong cách làm việc của cán địa phương bây giờ không còn “chỉ tay năm ngón”. Các cán bộ lãnh đạo kiêm nhiệm cũng làm việc không xuể. Ông Phạm Xuân Khánh, Bí thư Đảng ủy xã La Lay, tỉnh Quảng Trị, ban ngày chủ trì họp, “cầm tay chỉ việc” cho anh em; ban đêm làm công việc chuyên viên, tự mình soạn thảo văn bản.

“Từ hội nghị của các cơ quan Mặt trận, các đoàn thể, Bí thư đều phải dự và đều có thông báo kết luận cả. Những cuộc họp diễn ra vào buổi chiều thì tối tôi lại tự ngồi soạn luôn thông báo kết luận", ông Khánh nói.

Cơ sở vật chất cũng là một trở ngại. Trụ sở cũ giờ được sử dụng chỗ làm việc cho bộ máy của 2, 3 xã hợp nhất càng trở nên chật chội. Trung tâm hành chính công không ít nơi chỉ là căn nhà mượn tạm, vách tường bong tróc, máy tính cũ kỹ hay bị “đứng hình” vì mất điện hoặc mạng internet chập chờn. Hồ sơ điện tử nhiều khi phải viết tay, chuyển phát thủ công...

Dù "việc nhiều, người ít" nhưng những cán bộ xã vẫn thay phiên nhau gánh vác, hỗ trợ vượt khó. Người học tài chính nay phụ trách nông nghiệp; người chuyên xây dựng kiêm cả giao thông, môi trường. Họ kiên trì vừa làm, vừa học, tự nghiên cứu để phục vụ người dân.

Cán bộ xã hướng dẫn người dân thực hiện các thủ tục hành chính và chuyển đổi số

Cán bộ xã đang nỗ lực mỗi ngày giữ cho guồng máy cơ sở không ngừng vận hành thông suốt, để người dân dù ở nơi xa xôi nhất vẫn được phục vụ kịp thời.

Gần bốn tháng sau khi mô hình chính quyền 2 cấp vận hành, áp lực ở cấp xã vẫn chồng chất. Hồ sơ dồn ứ, người làm thì ít. Cán bộ xã xoay xở đủ đường, chỉ mong hồ sơ của dân không bị trễ hẹn. Nhưng khi “một người làm bằng ba”, ai có thể gánh nổi công việc ấy lâu dài?

Bài 2 của loạt phóng sự “Tái thiết bộ máy và trách nhiệm với dân nơi tuyến đầu” có nhan đề “Một người làm bằng ba” sẽ tiếp tục câu chuyện ở nơi những cán bộ từ cấp trên trở lại cơ sở, tiếp tục hành trình làm “cán bộ của dân”.

Theo Nghị định 150/2025 của Chính phủ, từ ngày 1/7/2025, UBND cấp xã có 3 phòng chuyên môn đảm nhiệm khoảng 1.065 chức năng, nhiệm vụ, với khối lượng công việc tương đương 10 đến 12 phòng chuyên môn cấp huyện trước đây.

Mỗi UBND xã có 32 biên chế, tối đa 50 người tùy quy mô dân số và đặc thù vùng miền. Hiện nay, nhiều xã chỉ có 1 trưởng phòng, 1 phó phòng và vài chuyên viên, cán bộ phải kiêm nhiệm nhiều lĩnh vực, làm việc ngoài giờ, ban đêm.

Khoảng 30% cán bộ xã hiện nay được điều động từ cấp tỉnh, cấp huyện cũ về công tác. Một số cán bộ tỉnh, huyện trở nên lúng túng khi về làm việc tại cơ sở, nơi địa bàn rộng, dân đông, thủ tục nhiều .

Ngày 17/10/2025, Bộ Nội vụ vừa ban hành Công văn về việc rà soát, hoàn thiện vị trí việc làm công chức, viên chức. Theo đó, định hướng 43 vị trí việc làm cấp xã, tăng 4 vị trí so với trước để phù hợp với thực tiễn hoạt động của mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Long Phi - Thanh Thắng/VOV Miền Trung

Nguồn VOV : https://vov.vn/chinh-tri/bua-com-voi-va-tren-ban-lam-viec-cua-can-bo-xa-post1241239.vov