Bước tiến trong Dự thảo Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết Đại hội XIV của Đảng

7 giờ trướcBài gốc

Những điểm đột phá

Dự thảo Chương trình hành động của Ban Chấp hành Trung ương Đảng thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng (Dự thảo Chương trình hành động) đề ra những nhiệm vụ, đề án, công trình, dự án quan trọng, có tính chiến lược trong giai đoạn 2026 - 2030; phân công trách nhiệm cụ thể, rõ nguồn lực và tiến độ cùng các điều kiện thực hiện.

Mọi dự án đầu tư công phải công bố suất đầu tư chuẩn, IRR xã hội và chịu trách nhiệm giải trình. Ảnh minh họa: TTXVN

Dự thảo Chương trình hành động có những điểm mang tính đột phá.

Thứ nhất, đột phá thể chế - hướng đến “kinh tế của tương lai”. Khác với giai đoạn trước chủ yếu nhấn mạnh tái cơ cấu truyền thống, Dự thảo Chương trình hành động mở rộng sang kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tri thức và dữ liệu. Lần đầu tiên, Dự thảo đề cập khung pháp lý cho tài sản số, dữ liệu mở, trí tuệ nhân tạo (AI), sandbox đổi mới sáng tạo - chuyển từ “khuyến khích” sang “thiết kế thể chế chủ động”. Cách tiếp cận “hậu kiểm - rủi ro” thay vì “tiền kiểm - thủ tục” phản ánh tinh thần thị trường hóa, giảm chi phí tuân thủ, tạo không gian cho doanh nghiệp phát triển. Mô hình “lãnh đạo công - quản trị tư” và “đầu tư công - quản lý tư” là tư duy quản trị công hiện đại, dựa trên kết quả và trách nhiệm hợp đồng, giúp dự án đối tác công tư (PPP) thực chất hơn.

Thứ hai, đột phá cấu trúc ngành và không gian phát triển. Dự thảo không chỉ nhấn mạnh công nghiệp hóa, mà là công nghiệp hóa dựa trên công nghệ cao và đổi mới sáng tạo. Việc xác định tỷ trọng chế biến, chế tạo đạt 28% GDP gắn liền với định hướng phát triển các ngành chiến lược: điện tử, pin - năng lượng mới, vật liệu xanh, dược - y sinh, logistics - thiết bị vận tải thông minh. Đặc biệt, định hướng hình thành đặc khu công nghệ, trung tâm tài chính quốc tế, khu thương mại tự do thể hiện tư duy thể chế cạnh tranh quốc tế, mở ra môi trường “sandbox vùng” để thử nghiệm chính sách vượt trội.

Thứ ba, đột phá hạ tầng - năng lượng. Dự thảo đề cập mạnh đến điện hạt nhân thế hệ mới (SMR), điện gió ngoài khơi, hạ tầng số và trung tâm dữ liệu lớn, coi đó là “xương sống” bảo đảm an ninh năng lượng cho nền kinh tế tăng trưởng nhanh. Đây là thay đổi căn bản trong tư duy phát triển năng lượng: không chỉ đủ điện, mà là điện sạch - bền vững - cạnh tranh.

Thứ tư, đột phá nguồn nhân lực - giáo dục. Chủ trương tiếng Anh là ngôn ngữ thứ hai, AI và STEAM (phương thức giáo dục tích hợp khoa học, kỹ thuật, công nghệ, nghệ thuật, toán học) trong chương trình phổ thông, phát triển một số cơ sở giáo dục đại học trở thành các trung tâm khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo quốc gia ngang tầm các nước tiên tiến đánh dấu chuyển hướng chiến lược từ “dạy cái đã có” sang “chuẩn bị năng lực cho tương lai”. Những nội dung này tạo cơ sở để Việt Nam bước vào giai đoạn tăng trưởng dựa trên năng suất, đổi mới và sáng tạo, thay vì phụ thuộc vào đầu tư và lao động giá rẻ.

Đề xuất sáu hướng hành động ưu tiên

Dự thảo Chương trình hành động đã đưa ra những mục tiêu với các chỉ tiêu rất cụ thể: tăng trưởng GDP trên 10% trong giai đoạn 2026 - 2030; đóng góp của năng suất các nhân tố tổng hợp (TFP) vào tăng trưởng trên 55%; thu nhập bình quân đầu người 8.500 USD…

Đây là những mục tiêu lớn, đòi hỏi phải nỗ lực, quyết tâm rất cao để đạt được. Muốn đạt được các mục tiêu, có sáu hướng hành động cần ưu tiên.

Một là, củng cố nền tảng thể chế, bảo đảm nguyên tắc quản trị theo kết quả và trách nhiệm cá nhân. Tất cả các mục tiêu định lượng cần gắn với chỉ tiêu cải cách cụ thể: tỷ lệ dịch vụ công trực tuyến, số thủ tục được cắt giảm, mức độ dữ liệu mở…

Hai là, huy động và sử dụng hiệu quả vốn cho tăng trưởng 10%. Phát triển thị trường vốn dài hạn; triển khai trái phiếu hạ tầng quốc gia; kiểm soát chặt chi tiêu công, đặc biệt là tình trạng đầu tư dàn trải. Mọi dự án đầu tư công phải công bố suất đầu tư chuẩn, IRR (tỷ suất sinh lợi nội bộ) xã hội và chịu trách nhiệm giải trình.

Ba là, phát triển cụm công nghiệp - đô thị - logistics liên vùng. Thành lập cơ quan điều phối vùng có ngân sách riêng cho dự án liên vùng; triển khai đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam (giai đoạn 1), cảng trung chuyển quốc tế, trung tâm logistics kết nối sân bay - cảng biển; áp dụng mô hình phát triển đô thị theo định hướng phát triển giao thông công cộng (TOD) để khai thác không gian ngầm và thu hồi giá trị đất.

Bốn là, đột phá năng lượng sạch và chuyển dịch xanh. Xây dựng cơ chế hợp đồng dài hạn cho điện gió, điện mặt trời; triển khai thị trường tín chỉ carbon, liên kết khu vực; gắn ưu đãi thuế - tín dụng với điểm số ESG của doanh nghiệp.

Năm là, tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, phải thực hiện nghiêm lộ trình tiếng Anh là ngôn ngữ thứ hai; phát triển 3 đại học nghiên cứu quốc gia gắn R&D với doanh nghiệp; khuyến khích du học “hồi hương” để tăng năng lực đổi mới trong nước.

Sáu là, quản trị công minh bạch, số hóa toàn diện. Thiết lập nền tảng dữ liệu quốc gia theo dõi tiến độ thực thi; công khai ngân sách, dự án và kết quả cải cách; đánh giá cán bộ theo sản phẩm đầu ra; thúc đẩy chính phủ số - xã hội số - công dân số.

Cần ràng buộc từng chỉ tiêu kinh tế với công cụ chính sách cụ thể (ví dụ TFP gắn với chỉ số cải cách hành chính, kinh tế số gắn với tỷ lệ giao dịch số). Làm rõ cơ chế chọn - dừng dự án trọng điểm dựa trên hiệu quả xã hội. Định nghĩa rõ các mô hình “đặc khu”, “hợp tác công - tư mới” để tránh nhập nhằng trách nhiệm. Thêm cơ chế phản hồi độc lập từ khu vực tư nhân, chuyên gia và người dân vào quá trình giám sát thực thi.

Tóm lại, Dự thảo Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết Đại hội XIV là một bước tiến về tư duy và phương pháp: đặt mục tiêu cao - hành động thực chất - đo lường được; chuyển trọng tâm từ “quản lý” sang “quản trị” và từ “tăng trưởng theo chiều rộng” sang “tăng trưởng dựa vào năng suất và đổi mới sáng tạo”; tạo nền thể chế cho kinh tế số, xanh, nhân văn và hội nhập sâu.

PGS.TS. Ngô Trí Long, Chuyên gia Kinh tế

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/buoc-tien-trong-du-thao-chuong-trinh-hanh-dong-thuc-hien-nghi-quyet-dai-hoi-xiv-cua-dang-10394251.html