Ở đỉnh điểm của các rắc rối pháp lý năm ngoái, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố ông đang cạn tiền mặt. Trong một hồ sơ nộp cho tòa án, cựu tổng thống Mỹ khi đó nói rằng nếu khoản phạt dân sự 500 triệu USD không được giảm xuống còn khoảng 100 triệu USD, ông sẽ buộc phải bán tháo các tài sản bất động sản còn lại của mình.
Chỉ vài tháng sau, tình thế chính trị và tài chính của vị tổng thống tái đắc cử đã hoàn toàn đảo ngược. Trong khi các tổng thống tiền nhiệm thường phải chấp nhận hy sinh tài chính khi đảm nhận chức vụ, ông Trump lại trở nên giàu có hơn đáng kể kể từ lễ nhậm chức. Các doanh nghiệp gia đình ông liên tục ký kết những thương vụ trong và ngoài nước mà không hề lo ngại về xung đột lợi ích.
Sau khi kiếm được hàng triệu USD từ việc bán nước hoa, giày thể thao và đàn guitar có chữ ký mang thương hiệu của mình, Trump tiếp tục thu về hàng chục triệu USD khác từ các công ty truyền thông xã hội và tin tức. Vợ ông, bà Melania, cũng đã ký hợp đồng làm phim tài liệu trị giá 40 triệu USD với Amazon, con số vượt xa mức trung bình của ngành.
(Ảnh: Axios).
Tuy nhiên, cốt lõi của khối tài sản mới khổng lồ này nằm ở đế chế tiền mã hóa đang phát triển nhanh chóng do ông Trump và gia đình xây dựng. Theo điều tra của Financial Times, lĩnh vực kinh doanh này đã mang lại hơn 1 tỷ USD lợi nhuận trước thuế chỉ trong năm qua, một phần nhờ làn sóng bùng nổ tiền mã hóa được thúc đẩy bởi các chính sách thân thiện với ngành của chính quyền ông Trump.
Khoản thu nhập này chỉ bao gồm lợi nhuận đã hiện thực hóa. Các dự án tiền mã hóa của Trump cũng đã làm tăng giá trị tài sản ròng của ông thêm hàng tỷ USD trên giấy tờ. Chẳng hạn cổ phần của ông trong Trump Media & Technology Group, công ty mẹ của Truth Social đồng thời là một doanh nghiệp nắm giữ bitcoin, hiện có giá trị khoảng 1,9 tỷ USD.
Khi được hỏi liệu các tính toán của Financial Times về lợi nhuận của gia đình ông có chính xác không, Eric Trump trả lời rằng con số thực tế “có lẽ còn cao hơn”.
Đế chế tiền mã hóa này được xây dựng trên một mạng lưới khổng lồ gồm nhiều doanh nghiệp trong một ngành phần lớn chưa được quản lý chặt chẽ, bao gồm thẻ giao dịch kỹ thuật số, memecoin, stablecoin, token và một nền tảng tài chính phi tập trung (DeFi), tất cả đều quảng bá có mối liên hệ mật thiết với gia đình tổng thống.
Các doanh nghiệp này thu hút những khoản đầu tư khổng lồ từ các tỷ phú nước ngoài, các tổ chức có liên quan đến nhà nước và ít nhất một cá nhân từng bị cơ quan chức năng Mỹ điều tra.
Tất cả những điều này diễn ra trong bối cảnh Trump thực hiện đúng cam kết trở thành “tổng thống tiền mã hóa đầu tiên”. Ông đã ra lệnh thành lập quỹ dự trữ quốc gia bằng bitcoin và bổ nhiệm các lãnh đạo có quan điểm thân thiện với tiền mã hóa vào những cơ quan quản lý chủ chốt của Mỹ. Dưới ban lãnh đạo mới này, Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Mỹ (SEC) đã hủy bỏ các cuộc điều tra đối với nhiều công ty tiền mã hóa lớn.
Trong 9 tháng qua, giá bitcoin liên tục lập đỉnh mới. Các công ty từng rời khỏi Mỹ dưới thời chính quyền Joe Biden nay đã quay trở lại mạnh mẽ và các lãnh đạo doanh nghiệp tiền mã hóa được đón tiếp nồng nhiệt tại Nhà Trắng.
“Chúng tôi sẽ còn phát triển nó hơn nữa. Nhiều hơn cả những gì người ta nghĩ”, ông Trump nói về lĩnh vực tiền mã hóa hồi mùa hè. “Đây là một ngành cực kỳ nóng”.
Nhà Trắng cho biết trong nhiệm kỳ đầu, Trump là tổng thống duy nhất thực sự bị thua lỗ tài chính khi đương chức.
“Thực tế là Tổng thống Trump đã xây dựng một đế chế kinh doanh trước khi bước vào chính trị và trở thành người giàu nhất trong lịch sử từng đắc cử tổng thống”, người phát ngôn Nhà Trắng Kush Desai tuyên bố. “Động lực duy nhất khiến ông rời bỏ cuộc sống xa hoa để tranh cử là để cứu đất nước và nhân dân chúng ta”.
Tuy nhiên, nhiều nhà quan sát cho rằng việc tổng thống thu lợi lớn từ tiền mã hóa, như một phần trong sự hòa trộn giữa lợi ích kinh doanh và chính trị, là điều chưa từng có trong lịch sử hiện đại của nước Mỹ.
“Kể từ sau Nội chiến, không có tổng thống nào khác vướng vào xung đột lợi ích tài chính nghiêm trọng với các nhiệm vụ chính thức của mình”, ông Richard Painter, cựu cố vấn đạo đức của Nhà Trắng dưới thời Tổng thống George W. Bush, nhận định. Ông cho rằng ông Trump nên thoái vốn khỏi tất cả các lợi ích tài chính có khả năng xung đột với trách nhiệm công vụ.
Từ kẻ thù thành người hùng tiền số
Ông Trump vốn không phải là người ủng hộ tiền mã hóa từ sớm. Trong những năm trước chiến dịch tranh cử năm 2024, ông từng gọi tiền mã hóa là thứ “không có cơ sở thực”, còn bitcoin là “một trò lừa đảo”. Có thời điểm, ông thậm chí còn mô tả tiền mã hóa là “phi Mỹ” vì nó có khả năng cạnh tranh với đồng đô la Mỹ.
Tuy nhiên, một sự thay đổi thái độ đột ngột bắt đầu xuất hiện trong năm ngoái khi ông Trump thực hiện các cuộc vận động tranh cử. Khi đó, ông liên tục công kích các ngân hàng Phố Wall, tuyên bố rằng doanh nghiệp của ông bị “ngắt khỏi hệ thống ngân hàng” vì lý do chính trị. Gia đình Trump cho biết chính điều này là một trong những nguyên nhân khiến họ chuyển hướng sang ngành tiền mã hóa.
“Chúng tôi bị nhắm đến theo cách buộc phải tìm ra những giải pháp thay thế cho tài chính truyền thống”, Eric Trump nói với Financial Times vào tháng 6.
Trong chiến dịch tranh cử năm ngoái, ông Trump cam kết sẽ chấm dứt “cuộc thập tự chinh chống tiền mã hóa” của ông Joe Biden, sa thải chủ tịch SEC Gary Gensler, người hoài nghi về tiền mã hóa, ngay trong “ngày đầu tiên” của nhiệm kỳ tổng thống, và thành lập quỹ dự trữ bitcoin quốc gia của Mỹ.
“Những quy tắc sắp tới sẽ được viết bởi những người yêu ngành này, chứ không phải những người ghét nó”, Trump tuyên bố tại một hội nghị tiền mã hóa ở Nashville vào tháng 7/2024.
Cách tiếp cận này hoàn toàn trái ngược với chính quyền ông Biden, vốn theo đuổi quan điểm thận trọng hơn với tiền mã hóa, lo ngại về rủi ro biến động giá và nguy cơ lừa đảo. Trong nhiệm kỳ của ông Biden, nhiều công ty tiền mã hóa lớn đã bị cơ quan thực thi pháp luật Mỹ kiện hoặc truy tố, trong đó có vụ Sam Bankman-Fried của FTX bị kết án gian lận và rửa tiền.
Việc ông Trump công khai ủng hộ tiền mã hóa đã giúp ông nhận được hàng triệu đô la hỗ trợ cho chiến dịch tranh cử, và sau đó là các khoản quyên góp cho quỹ nhậm chức từ các công ty tiền mã hóa Mỹ như Coinbase, Ripple Labs và Circle.
Năm 2023, các nhà đầu tư tiền mã hóa đã thành lập một Super PAC (Super Political Action Committee - Siêu Ủy ban vận động chính trị) mang tên Fairshake, huy động được 260 triệu USD để ủng hộ các ứng viên quốc hội thân thiện với ngành tiền mã hóa, trong đó, số tiền chi cho các ứng viên Đảng Cộng hòa gần gấp đôi so với Đảng Dân chủ.
Gần như ngay sau khi trở lại Nhà Trắng, Trump đã đẩy mạnh việc đưa tiền mã hóa vào dòng chính thống.
Trong ngày nhậm chức của Trump, Gary Gensler từ chức và tổng thống bổ nhiệm Paul Atkins, một người ủng hộ tiền mã hóa, làm người thay thế. Kể từ đó, SEC đã hủy bỏ hoặc dàn xếp các vụ kiện với một số nhà tài trợ cho lễ nhậm chức tổng thống, bao gồm Coinbase, Ripple Labs và Consensys.
Trump cũng ra lệnh cho Bộ Tư pháp giảm thời gian điều tra các công ty tiền mã hóa. Vào tháng 4, cơ quan này tuyên bố rằng, theo một sắc lệnh của tổng thống, họ sẽ “không truy tố các vi phạm quy định trong những vụ liên quan đến tài sản kỹ thuật số” trừ khi hành vi đó được thực hiện “một cách cố ý”.
Ông cũng ký một sắc lệnh cho phép người Mỹ đầu tư một phần tiền tiết kiệm hưu trí vào tiền mã hóa, một cú hích lớn cho toàn ngành, đồng thời ban hành luật mới thiết lập khung quản lý cho stablecoin. Những quy định hạn chế các ngân hàng truyền thống tham gia vào lĩnh vực tiền mã hóa cũng đã được gỡ bỏ.
Tổng thống còn ân xá cho Ross Ulbricht, người sáng lập Silk Road, và các nhân viên của sàn giao dịch BitMEX, những động thái được cộng đồng tiền mã hóa hoan nghênh nhiệt liệt.
Các nhà đầu tư đã phấn khích trước chính sách mới, khiến giá bitcoin cùng nhiều token ít tên tuổi khác tăng vọt lên mức kỷ lục.
Cùng lúc đó, doanh nghiệp gia đình Trump đã mua vào bitcoin và các loại token khác, đồng thời ra mắt hàng loạt dự án mới để tận dụng đà tăng giá này.
Chỉ vài ngày trước khi nhậm chức, ông Trump đã cho ra mắt các đồng memecoin gắn liền với chính ông và vợ ông, Melania. Phân tích của Financial Times cho thấy các token này, vốn không có mục đích nào ngoài việc đầu cơ, đã tạo ra khoảng 427 triệu USD từ doanh số bán và phí giao dịch.
Việc phân chia lợi nhuận từ các dự án memecoin nói trên không rõ ràng. Trang web chính thức “Get Trump Memes” của đồng $TRUMP nêu rằng các công ty có liên hệ với Trump “cùng nắm giữ” 80% doanh nghiệp này. Trong khi đó, trên trang web của đồng $MELANIA, công ty duy nhất được nhắc đến là MKT World, một doanh nghiệp thuộc gia đình Trump.
Ông Trump cũng tận dụng hào quang của chức vụ tổng thống để thúc đẩy các dự án tiền mã hóa của mình. Đầu năm nay, giá đồng $TRUMP sụt giảm, cho đến khi Trump thông báo sẽ tổ chức một bữa tối riêng tại một trong các sân golf của ông, dành cho 220 người nắm giữ memecoin hàng đầu, diễn ra vào tháng 5.
Cá nhân ông Trump cũng kiếm được hàng trăm triệu USD từ World Liberty Financial, một công ty được thành lập bởi các con trai của ông và các con của đặc phái viên Steve Witkoff. Công ty này phát hành hai loại token: WLFI và USD1, một stablecoin neo giá theo đồng đô la Mỹ.
Theo tính toán của FT, đến nay công ty này đã thu được khoảng 550 triệu USD từ việc bán token WLFI, một loại token “quản trị” có thể giao dịch cho phép người nắm giữ bỏ phiếu đối với các chính sách của World Liberty Financial. Ngoài ra, công ty còn bán được 2,71 tỷ USD USD1 stablecoin. Người phát ngôn của World Liberty Financial, David Wachsman, từ chối bình luận về thông tin này.
Để duy trì giá trị của đồng USD1, công ty phải nắm giữ tài sản dự trữ để đảm bảo giá trị cho token, nên doanh số bán ra không được tính là lợi nhuận ngay lập tức. Tuy nhiên, nếu số tiền huy động được từ việc bán stablecoin này được đầu tư vào các khoản nợ ngắn hạn của Mỹ, thì World Liberty Financial đã kiếm được khoảng 40 triệu USD từ lãi suất và phí giao dịch liên quan đến các tài sản dùng làm đảm bảo cho USD1.
DT Marks DEFI LLC, một công ty thuộc gia đình Trump, ban đầu sở hữu 75% cổ phần trong World Liberty Financial, nhưng đã giảm tỷ lệ sở hữu xuống còn 38%. Hiện vẫn chưa rõ gia đình Trump đã bán phần cổ phần đó cho ai và với giá bao nhiêu.
Ông Trump khai báo rằng thu nhập cá nhân của ông từ World Liberty Financial đạt 57,3 triệu USD trong năm 2024, theo báo cáo tài chính gần nhất.
Ngoài ra, Trump còn kiếm thêm vài triệu USD nhờ bán các thẻ giao dịch kỹ thuật số có hình ảnh ông trong trang phục siêu anh hùng hoặc cưỡi mô tô.
Ngay cả những công ty của ông Trump vốn trước đây hầu như không liên quan đến lĩnh vực tiền mã hóa cũng đã kiếm lợi nhuận lớn nhờ bước chân vào ngành này.
Trump Media & Technology Group (TMTG), công ty mẹ của Truth Social, đã lỗ 401 triệu USD trong năm 2024, trước khi chuyển hướng sang tiền mã hóa trong năm nay. Kể từ đó, TMTG đã huy động được hàng tỷ USD để mua token và chuẩn bị ra mắt nhiều quỹ đầu tư bitcoin. Động thái này đã biến công ty thành một cỗ máy tạo tiền mặt hơn 3 tỷ USD, trong đó hơn một nửa thuộc về Trump, do ông nắm giữ gần 53% cổ phần.
Phần lớn các dự án tiền mã hóa của Trump được sở hữu thông qua một quỹ tín thác có thể thu hồi (revocable trust) do Donald Trump Jr. quản lý và Nhà Trắng tuyên bố rằng cấu trúc này giúp bảo vệ tổng thống khỏi mọi hành vi sai trái tiềm ẩn.
Tuy nhiên, khác với hầu hết các đời tổng thống gần đây, ông Trump không chuyển tài sản của mình vào quỹ tín thác “mù” (blind trust), tức là loại quỹ được quản lý độc lập và không báo cáo cho chủ sở hữu ban đầu. Ông cũng là người thụ hưởng duy nhất của quỹ tín thác này và có thể tiếp cận toàn bộ tài sản trong quỹ ngay khi rời nhiệm sở.
Những mối quan hệ phức tạp
Nhiều động thái nổi bật nhất của gia đình Trump trong lĩnh vực tiền mã hóa diễn ra công khai trước công chúng, nhưng hầu như không vấp phải sự phẫn nộ nào, ngoài phản ứng từ các nghị sĩ Đảng Dân chủ và các tổ chức vận động đạo đức.
Một cuộc khảo sát do Public First US thực hiện theo yêu cầu của Financial Times với những người ủng hộ Trump cho thấy Hơn một nửa tin rằng tổng thống kiếm được ít hơn 100 triệu USD trong thời gian tại vị, gần một phần ba cho rằng ông hoàn toàn không thu lợi gì từ chức vụ tổng thống và hơn 40% nói rằng họ chưa từng nghe đến memecoin của Trump hay nền tảng tiền mã hóa của gia đình Trump.
Một ví dụ về mối liên hệ phức tạp giữa ông Trump và thế giới tiền điện tử là trường hợp của Justin Sun, tỷ phú tiền điện tử gốc Trung Quốc, người từng bị SEC cáo buộc gian lận và thao túng thị trường. Ngay sau cuộc bầu cử năm ngoái, Sun đã rót 75 triệu USD vào World Liberty Financial, một dự án có liên quan đến ông Trump.
Ba tháng sau, SEC, nay đã nằm dưới sự điều hành của chính quyền Trump, tạm dừng vụ kiện gian lận đối với Sun với lý do “để xem xét khả năng đạt được thỏa thuận”. Sun chào đón thông báo này bằng hàng loạt biểu tượng cảm xúc bắt tay trên mạng xã hội.
Vào tháng 5, Sun dùng bữa tối cùng cựu tổng thống tại sân golf của ông Trump ở Virginia, và kể từ đó trở thành một trong những người quảng bá tích cực nhất cho đồng memecoin $TRUMP, thậm chí cam kết mua thêm 100 triệu USD giá trị token này.
Sun cho biết sự quan tâm của ông đến các dự án liên quan đến Trump xuất phát từ niềm tin vào cách tiếp cận “tự do hóa” của chính quyền Mỹ đối với quy định tiền điện tử cũng như thái độ ủng hộ công nghệ này từ tổng thống và các thành viên chủ chốt trong nội các. Trong khi đó, Nhà Trắng khẳng định họ đang bảo vệ một công nghệ mới nổi đã bị Đảng Dân chủ chỉ trích bất công với mục tiêu biến Mỹ trở thành “thủ đô tiền điện tử của thế giới”.
Các thành viên trong gia đình Trump cũng tỏ ra hào hứng khi nói về mối liên hệ giữa những dự án này và chính ông Trump. Eric Trump nói với Financial Times hồi tháng 6 rằng, $TRUMP là “memecoin thành công nhất từ trước đến nay” một phần vì “ngành tiền điện tử đang thể hiện rất nhiều tình cảm với cha tôi”.
Các chính phủ nước ngoài và nhà đầu tư có liên hệ với các quốc gia cũng đã nhanh chóng tham gia vào những dự án tiền điện tử của ông Trump.
Công ty đầu tư MGX, thuộc sở hữu của Abu Dhabi, đã mua 2 tỷ USD giá trị stablecoin được ông Trump hậu thuẫn hồi đầu năm nay. Trong khi đó, công ty Trung Quốc GD Culture Group thông báo đã huy động được 300 triệu USD để đầu tư vào bitcoin và đồng memecoin $TRUMP của Trump.
Đến tháng 6, một quỹ đầu tư của UAE có tên Aqua 1 Foundation đã mua 100 triệu USD giá trị token kỹ thuật số do World Liberty Financial phát hành, trở thành nhà đầu tư công khai lớn nhất của dự án này.
Đòn bẩy tài chính và chính trị mới của ông Trump
Trong khi đó, Trump tiếp tục hưởng lợi về mặt chính trị từ các khoản quyên góp bằng tiền điện tử.
Chỉ trong nửa đầu năm 2025, Super Pac của Trump đã thu về ít nhất 41 triệu USD từ giới đầu tư tiền mã hóa, giúp ông xây dựng quỹ chiến dịch để hỗ trợ các ứng viên trung thành với quan điểm của mình trong kỳ bầu cử giữa nhiệm kỳ sắp tới.
World Liberty Financial, một doanh nghiệp có liên quan tới Trump, cũng đang tài trợ cho một nhóm mới có tên “Digital Freedom Fund Pac” với mục tiêu “thúc đẩy tầm nhìn tiền điện tử của Tổng thống Trump”.
Cặp song sinh tỷ phú tiền mã hóa Winklevoss cho biết họ đã quyên góp 21 triệu USD bằng bitcoin cho nhóm này, trong khi sàn giao dịch Kraken cũng đóng góp 1 triệu USD.
Nhiều thành viên trong nội các cũng được hưởng lợi từ sự hồi sinh của ngành tiền mã hóa.
Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick, người sở hữu công ty môi giới Cantor Fitzgerald (hiện do con trai ông, Brandon, điều hành), đang nắm giữ lượng lớn bitcoin. Quan trọng hơn, công ty này là đơn vị lưu ký chính cho hàng tỷ USD trái phiếu chính phủ Mỹ mà Tether, công ty phát hành stablecoin lớn nhất thế giới, đang nắm giữ.
Bộ Thương mại cho biết: “Bộ trưởng đã tuân thủ đầy đủ các điều khoản trong thỏa thuận đạo đức của mình liên quan đến việc thoái vốn và tránh xung đột lợi ích”.
Phó Tổng thống JD Vance, người từng phát biểu tại một hội nghị bitcoin, cũng sở hữu tiền điện tử cá nhân, theo báo cáo tài chính do chính quyền công bố, tương tự Giám đốc Cơ quan Nhà ở Liên bang Bill Pulte.
Steve Witkoff, một người bạn lâu năm của Tổng thống, hiện được bổ nhiệm làm đặc phái viên của Mỹ tại Trung Đông, cùng các con trai Zach và Alex, những người đồng sáng lập World Liberty Financial, đang nắm giữ 3,75 tỷ token WLFI, hiện trị giá khoảng 530 triệu USD. Gia đình Witkoff cùng một công ty khác sẽ nhận 25% doanh thu từ nền tảng này.
David Warrington, Cố vấn Pháp lý của Nhà Trắng, cho biết Witkoff đang làm việc với các quan chức đạo đức “để đảm bảo ông tuân thủ đầy đủ các quy định, bao gồm việc thực hiện mọi bước pháp lý cần thiết để thoái vốn”.
Mặc dù Eric Trump năm ngoái từng cam kết rằng sẽ có một “bức tường rất lớn” ngăn cách doanh nghiệp gia đình Trump với chính phủ Hoa Kỳ, song các con trai của ông Trump lại khai thác vị thế chính trị của cha mình một cách công khai nhất, ví dụ như bay tới Abu Dhabi, Hong Kong, Singapore và nhiều thành phố khác để truyền bá lợi ích của tiền điện tử và kêu gọi đầu tư cho các dự án của họ.
Donald Trump Jr nhấn mạnh lợi ích trực tiếp của chính quyền Trump trong ngành tiền mã hóa. Phát biểu tại một hội nghị bitcoin ở Las Vegas vào tháng 5, ông nói rằng:
“Những người đang xây dựng luật về tiền điện tử giờ đây cũng đang đầu tư vào chính lĩnh vực đó, điều này sẽ mang lại lợi ích rất lớn cho cộng đồng.”
Cũng trong tháng đó, Eric Trump trấn an giới đầu tư rằng Washington sẽ nắm giữ “một lượng bitcoin khổng lồ”, đồng thời dự đoán rằng một bitcoin sẽ có thể đạt tới 1 tỷ USD trong tương lai.
Eric Trump nói tại Hong Kong gần đây: “Cộng đồng bitcoin đã ủng hộ cha tôi theo cách mà tôi chưa từng thấy trước đây. Và tôi hy vọng điều đó đã được đền đáp xứng đáng”.
Đăng Sơn