Các hãng sản xuất ô tô Trung Quốc giữa ngã ba đường chinh phục thị trường xuất khẩu

6 giờ trướcBài gốc

Mục tiêu căng thẳng thương mại

Các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc hiện đang ở ngã ba đường mà các đối tác Nhật Bản của họ đã từng đi qua cách đây bốn thập kỷ. Trở thành nguồn nhập khẩu hàng đầu đã khiến họ trở thành mục tiêu của căng thẳng thương mại trên thị trường toàn cầu.

Nhiều công ty đang tìm cách giảm bớt áp lực và né tránh thuế quan bằng cách xây dựng các cơ sở sản xuất tại địa phương. Đổi lại, điều này sẽ thúc đẩy quá trình chuyển đổi trong đó tăng trưởng xuất khẩu ô tô của Trung Quốc sẽ chậm lại ngay cả khi doanh số bán hàng toàn cầu của các nhà sản xuất ô tô vẫn tiếp tục.

"Thuế quan sẽ không ngăn cản quá trình toàn cầu hóa của các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc", Bill Russo, CEO của công ty tư vấn Automobility có trụ sở tại Thượng Hải và là cựu giám đốc Đông Bắc Á của Chrysler cho biết. "Trên thực tế, nó thúc đẩy quyết định đầu tư xây dựng năng lực của họ bên ngoài Trung Quốc".

Hiện nay các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản sản xuất nhiều xe hơn cho thị trường quốc tế ở nước ngoài so với trong nước. Vào năm 2023, họ đã xuất khẩu 4,4 triệu xe ra nước ngoài từ Nhật Bản trong khi sản xuất 17,5 triệu xe ở nước ngoài.

Trong khi đó với các nhà sản xuất Trung Quốc vào năm ngoái họ đã xuất khẩu 6,4 triệu xe chở khách và xe thương mại từ Trung Quốc. Tính đến tháng 8 năm ngoái, họ đã vận hành các nhà máy có khả năng sản xuất khoảng 1,7 triệu xe mỗi năm và đã xác nhận kế hoạch hoặc đã bắt đầu xây dựng thêm các nhà máy có thể tăng gấp đôi sản lượng đó, theo tính toán của Rhodium Group, một công ty nghiên cứu chính sách có trụ sở tại New York.

BYD đã khởi công xây dựng một nhà máy lắp ráp xe điện trị giá 32 triệu USD tại Sihanoukville, Campuchia, nơi họ đặt mục tiêu bắt đầu sản xuất xe vào cuối năm. Sau khi khởi động sản xuất vào năm ngoái tại Thái Lan và Uzbekistan, BYD cũng đang mở thêm các nhà máy ở Hungary, Indonesia và Brazil trong khi vẫn hy vọng mở rộng dấu ấn của mình sang Mexico và Ấn Độ.

Geely thì mở một nhà máy lắp ráp tại Giza, Ai Cập vào tháng 1, là nhà máy đầu tiên ở Châu Phi hoặc Trung Đông của tập đoàn đang phát triển này, bao gồm các thương hiệu từ Volvo đến Proton. Các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc khác đang thiết lập hoạt động sản xuất tại những nơi như Nigeria, Argentina, Malaysia và Việt Nam.

Tại triển lãm ô tô Thượng Hải 2025, SAIC Motor đã công bố "Chiến lược toàn cầu 3.0" của mình, bao gồm các kế hoạch cho một nhà máy lắp ráp mới tại Đông Nam Á, các trung tâm khu vực tại Ai Cập, Morocco và Nam Phi, và triển khai 17 mẫu xe mới cho thị trường nước ngoài.

"Dựa trên chiến lược toàn cầu, chúng tôi sẽ có một góc nhìn toàn cầu trong khi đạt được mục tiêu nội địa hóa để đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng địa phương và tuân thủ các yêu cầu tuân thủ của địa phương", chủ tịch Jia Jianxu của SAIC Motor cho biết. "Đây là cách duy nhất để đảm bảo sự phát triển bền vững cho các khoản đầu tư toàn cầu của chúng tôi".

Việc SAIC và các công ty cùng ngành đẩy mạnh ra nước ngoài là kết quả của sự hội tụ của nhiều yếu tố. Tăng trưởng doanh số bán hàng tại thị trường ô tô trong nước của Trung Quốc đã bão hòa trong những năm gần đây khi nền kinh tế chậm lại, nhưng sản lượng vẫn tiếp tục tăng khi những công ty mới tham gia thị trường chạy đua.

Thị trường nước ngoài hứa hẹn về biên lợi nhuận cao hơn. Các lô hàng đến châu Âu, Nga và các thị trường mới nổi tăng nhanh chóng, với sự thúc đẩy từ các khoản trợ cấp của EU cho việc mua xe điện và sự biến mất của các nhà sản xuất ô tô quốc tế khác khỏi thị trường Nga do xung đột với Ukraine.

Triển vọng bán hàng không còn tươi sáng

Từ năm 2022, một số nước châu Âu đã cắt giảm và loại bỏ trợ cấp xe điện. Năm ngoái, EU đã áp thuế lên tới 45,3% đối với xe điện nhập khẩu từ Trung Quốc, nhưng xe hybrid được miễn thuế mới.

Nga cũng đã tăng thuế đối với xe Trung Quốc trong khi áp dụng các loại phí mới và kiểm tra an toàn. Xu Haidong, Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc (CAMA), dự kiến xuất khẩu sang Nga, thị trường nước ngoài lớn nhất đối với các thành viên trong nhóm của ông, sẽ giảm ít nhất 30% trong năm nay xuống còn khoảng 800.000 xe.

Tại Mexico, thị trường lớn thứ hai vào năm 2024, đà tăng trưởng cũng bắt đầu giảm dần khi nước này chịu áp lực chính trị từ Mỹ về hàng nhập khẩu từ Trung Quốc.

Do đó, một số nhà quan sát dự đoán tăng trưởng xuất khẩu ô tô của Trung Quốc sẽ chậm lại hơn nữa so với tốc độ giảm của năm ngoái hoặc thậm chí là giảm.

Nhà phân tích Ernan Cui của Gavekal Dragonomics đã viết trong một báo cáo vào tháng 1 rằng "rào cản thương mại hiện đang rõ ràng gây áp lực lên xuất khẩu ô tô của Trung Quốc sang một số thị trường lớn và lực cản này chỉ có thể gia tăng trong năm nay". Khi các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc vẫn đang tăng cường sản xuất ở nước ngoài, bà cho biết, "xuất khẩu ô tô có thể sẽ giảm vào năm 2025 do những trở ngại này".

Ở một số nơi, sản xuất tại địa phương của các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc đã định hình lại động lực thị trường.

Theo các nhà phân tích Gregor Sebastian và Endeavour Tian của Rhodium Group, việc tăng cường sản lượng xe điện tại Thái Lan đã làm giảm lượng nhập khẩu từ Trung Quốc. Họ kỳ vọng một số nhà sản xuất ô tô Trung Quốc sẽ bắt đầu xuất khẩu từ Thái Lan sang các thị trường khác như Úc và Châu Âu.

Trong báo cáo tháng 1, họ lưu ý rằng thị phần của các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc trong doanh số bán hàng trong nước tại Thái Lan đã đạt 12,4% vào năm ngoái, tăng từ 5,3% vào năm 2022.

Khảo sát lập trường chính sách đối với ô tô Trung Quốc, hai nhà phân tích cho rằng các thị trường chiếm từ một phần tư đến một nửa nhu cầu ô tô toàn cầu sẽ thực sự đóng cửa đối với cả hàng nhập khẩu và đầu tư của Trung Quốc vào sản xuất trong nước vào năm 2027.

Mỹ, Canada và Ấn Độ là những thị trường đóng cửa chính, nhưng các nhà phân tích dự đoán rằng Nhật Bản, Hàn Quốc và Israel cũng sẽ cắt đứt quyền tiếp cận của Trung Quốc.

Sebastian và Tian dự báo các thị trường chiếm thêm một phần tư đến một phần ba nhu cầu toàn cầu sẽ "khiến xuất khẩu trực tiếp trở nên không khả thi về mặt thương mại" thông qua thuế quan và các rào cản thương mại khác, làm tăng thêm áp lực buộc các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc phải sản xuất trong nước.

Đồng thời, có một số dấu hiệu cho thấy Bắc Kinh có thể bắt đầu ngăn cản các nhà sản xuất ô tô trong nước đầu tư vào sản xuất ở nước ngoài. Năm ngoái, các quan chức từ Bộ Thương mại Trung Quốc đã "khuyến cáo mạnh mẽ" các công ty ô tô không nên thiết lập sản xuất tại Nga và Thổ Nhĩ Kỳ, đồng thời cũng kêu gọi thận trọng về Thái Lan và Châu Âu, Reuters đưa tin trước đó.

Các nhà quan sát Trung Quốc tương đối lạc quan về triển vọng xuất khẩu trong năm 2025. Xu hướng của CAMA dự kiến các lô hàng xuất khẩu ra nước ngoài sẽ tăng thêm 500.000 – 600.000 xe trong năm nay. Cui Dongshu, tổng thư ký Hiệp hội ô tô chở khách Trung Quốc, dự báo mức tăng 10% so với mức 6,4 triệu xe của năm ngoái.

Ông Cui cho biết: "Động lực kinh tế toàn cầu hiện tại đang yếu và các rào cản thương mại đang gia tăng nhanh chóng. Những tác động lan tỏa của chính sách thuế quan mạnh tay của ông Trump dự kiến sẽ rất đáng kể".

Do đó, ông Cui dự đoán rằng các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc có thể không thấy sự tăng trưởng trong các lô hàng EV quốc tế vào năm 2025, nhưng ông dự kiến doanh số bán xe truyền thống ở nước ngoài sẽ tăng 9%. Ông thấy doanh số bán xe hybrid tăng 70%, với sự hỗ trợ từ nhu cầu mạnh mẽ từ những người mua EU tránh thuế EV.

Theo báo cáo của Reuters, nhiều nhà máy mà các hãng sản xuất ô tô Trung Quốc đang thành lập ở nước ngoài chỉ để lắp ráp xe từ các gói phụ tùng "đã tháo rời", một cách tiếp cận được Bộ Thương mại Trung Quốc ủng hộ.

Hiện tại, các công ty có thể có ít lựa chọn. "Trung Quốc thực sự không có mạng lưới keiretsu có tổ chức", Michael Dunne, CEO của công ty tư vấn ô tô Dunne Insights, ám chỉ đến mạng lưới các nhà cung cấp mà các hãng sản xuất ô tô Nhật Bản duy trì một phần thông qua các thỏa thuận nắm giữ cổ phần chéo. "Liệu họ (các hãng sản xuất ô tô Trung Quốc) có lấy nguồn từ các nhà cung cấp toàn cầu thay vì cố gắng tự tổ chức không?". Cho đến nay, câu trả lời có vẻ là "không".

Chủ tịch BYD Wang Chuanfu đã nói với các nhà đầu tư tại một cuộc họp riêng ở Hồng Kông vào tháng 3 rằng để hỗ trợ các kế hoạch tăng gấp đôi doanh số bán hàng ở nước ngoài của công ty từ 417.204 xe vào năm 2024, công ty sẽ tập trung vào việc sử dụng các bộ phận do Trung Quốc sản xuất trên toàn cầu, theo những người tham dự sự kiện.

Tương tự như vậy, trong bản dự thảo cáo bạch vào tháng 3 cho đợt chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng theo kế hoạch tại Hồng Kông, Chery tuyên bố, “chúng tôi tin rằng chúng tôi sẽ nhanh chóng thâm nhập vào các thị trường mới và thiết lập sự hiện diện mạnh mẽ trên thị trường trong khi đáp ứng nhu cầu và sở thích của khách hàng và thích ứng với luật pháp và quy định của địa phương”.

Chery từ lâu đã dẫn đầu về lượng hàng xuất khẩu trong số các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc, đã mở một nhà máy liên doanh tại Barcelona, Tây Ban Nha, vào tháng 12 năm 2024. Công ty cho biết trong bản cáo bạch của mình rằng công ty có kế hoạch mở rộng sản xuất hơn nữa tại Thái Lan, Việt Nam và Malaysia.

Căng thẳng địa chính trị cuối cùng có thể không phải là rào cản không thể vượt qua đối với các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc nếu chúng không chuyển thành thuế quan hoặc các biện pháp hạn chế theo quy định khác.

Philippines và Úc, những quốc gia đã xung đột với Bắc Kinh về nhiều vấn đề trong những năm gần đây, đã nổi lên như những nhà nhập khẩu lớn xe Trung Quốc. Một yếu tố quan trọng là không quốc gia nào có ngành sản xuất ô tô lớn. Ngoài ra, Manila đã ủng hộ doanh số bán ô tô của Trung Quốc như một hình thức tiêu dùng, trong khi Canberra muốn thúc đẩy doanh số bán xe điện để phục vụ các mục tiêu về khí hậu của mình.

Nam Nguyễn

Nguồn VnEconomy : https://vneconomy.vn/cac-hang-san-xuat-o-to-trung-quoc-giua-nga-ba-duong-chinh-phuc-thi-truong-xuat-khau.htm