Các trung tâm đào Bitcoin lớn nhất Mỹ trở thành nhà máy AI

một ngày trướcBài gốc

Một buổi chiều tháng 6.2024, PV tạp chí Wired đứng tựa vào hàng rào của một cơ sở công nghiệp khổng lồ cách thành phố Corsicana (bang Texas, Mỹ) vài km. Sau cánh cổng kim loại là chiếc máy xúc màu vàng đang bới đất và những chiếc xe tải thùng di chuyển qua lại. Một cấu trúc dài như nhà chứa máy bay với mái trắng lấp lánh trải rộng hàng trăm mét ở phía bên kia khu đất. Riot Platforms, công ty sở hữu nơi này, đang gấp rút xây dựng trung tâm đào Bitcoin lớn nhất thế giới.

Một năm rưỡi sau, dự kiến 2/3 cơ sở này sẽ được chuyển đổi để phục vụ cho các tác vụ AI và điện toán hiệu năng cao (HPC). Không còn là trung tâm đào Bitcoin, nơi đây đang trở thành một “siêu nhà máy AI”.

Tại khắp nước Mỹ, mô hình tương tự đang diễn ra tại các cơ sở đào Bitcoin của nhiều nhà vận hành khác nhau. Trong 18 tháng qua, ít nhất 8 công ty khai thác Bitcoin niêm yết, gồm Bitfarms, Core Scientific, Riot Platforms, IREN, TeraWulf, CleanSpark, Bit Digital, MARA Holdings và Cipher Mining, đã công bố kế hoạch chuyển đổi một phần hoặc toàn bộ sang AI.

Sự thay đổi này phản ánh nhu cầu cấp thiết về hạ tầng của các công ty AI, vốn cần trung tâm dữ liệu có thể xử lý những khối lượng tác vụ tiêu tốn điện năng khổng lồ khi huấn luyện mô hình. Trớ trêu thay, khi cuộc đua AI leo thang, chính các công ty đào Bitcoin quy mô lớn, từng góp phần vào sự bùng nổ AI nhờ đổ hàng tỉ USD vào hạ tầng trung tâm dữ liệu, lại buộc phải tự đổi mới.

“Hoạt động đào Bitcoin đã vô tình tạo ra bản kế hoạch cho sự bùng nổ điện toán AI và trung tâm dữ liệu hiện đại. Các công ty nhận thấy rằng chi phí vốn của họ thấp hơn nhiều nếu chuyển sang lĩnh vực AI. Họ có sẵn cơ sở hạ tầng, giờ chỉ cần tháo bỏ máy đào Bitcoin, còn khách thuê sẽ tự mang GPU (bộ xử lý đồ họa) đến để vận hành”, theo Meltem Demirors - đối tác quản lý tại Crucible Capital, công ty đầu tư mạo hiểm vào các lĩnh vực tiền mã hóa, điện toán và năng lượng.

Mạng lưới các máy khai thác Bitcoin được xếp chồng lên nhau thành nhiều hàng tại một trung tâm khai thác - Ảnh: Internet

"Cơn bão hoàn hảo"

Để giành quyền xử lý một lô giao dịch Bitcoin và nhận phần thưởng, các công ty đào tiền mã hóa phải cạnh tranh với nhau bằng cách giải một bài toán phức tạp. Lợi nhuận của hoạt động đào phụ thuộc chủ yếu vào giá Bitcoin trên thị trường, lượng sức mạnh tính toán mà họ bỏ vào để giải bài toán và chi phí điện dùng để vận hành những máy đào chuyên dụng cần thiết để cạnh tranh.

Những năm gần đây, khi phần cứng ngày càng được cải tiến, mức độ cạnh tranh trên mạng Bitcoin tăng theo cấp số nhân, buộc các thợ đào phải dùng ngày càng nhiều sức mạnh tính toán. Vào năm 2024, quy mô của phần thưởng đó đã giảm một nửa, như thường xảy ra khoảng bốn năm một lần, xuống còn 3,125 Bitcoin.

Sự sụt giảm giá Bitcoin gần đây xuống khoảng 85.000 USD, thấp hơn 30% so với mức đỉnh năm 2025, đã tạo ra một “cơn bão hoàn hảo” đe dọa lợi nhuận tất cả các trung tâm khai thác, ngoại trừ những nơi hiệu quả về chi phí nhất. Vào thời điểm viết bài, giá Bitcoin là 92.287,75 USD.

“Tình hình kinh tế hiện nay rất tồi tệ. Nếu mua một máy đào Bitcoin hôm nay, tôi không biết liệu mình có thể thu hồi vốn hay không”, Charles Chong, Phó chủ tịch chiến lược tại hãng tư vấn tiền mã hóa BlockSpaceForce và cựu giám đốc chiến lược tại công ty khai thác Bitcoin Foundry, cho hay.

Theo nghiên cứu của công ty quản lý tài sản kỹ thuật số CoinShares, đến giữa tháng 11, chỉ một số rất nhỏ các công ty đào Bitcoin lớn nhất được niêm yết vẫn còn có lãi ở mức giá hiện tại.

Trong khi đó, thị trường AI hứa hẹn biên lợi nhuận vượt trội và doanh thu ổn định, được chốt trong những hợp đồng nhiều năm với các hãng công nghệ lớn. CoinShares tiết lộ rằng trong vài tháng gần đây, các công ty đào Bitcoin niêm yết đã công bố các hợp đồng AI và HPC trị giá hơn 43 tỉ USD.

“Đào Bitcoin vẫn còn lãi. Thế nhưng, HPC tạo ra giá trị nhiều hơn rất nhiều trên mỗi đơn vị năng lượng và còn mang lại doanh thu ổn định nhiều năm. Vì vậy, công ty không thể tiếp tục biện minh cho việc đầu tư thêm vào đào Bitcoin”, Ben Gagnon, Giám đốc điều hành Bitfarms, chia sẻ với Wired. Từng là công ty khai thác Bitcoin, Bitfarms vừa tuyên bố sẽ chuyển hoàn toàn sang AI và HPC vào năm 2027.

Thị trường chứng khoán cũng đang ưu ái những công ty đào Bitcoin chuyển hướng sang AI. “Đây đều là những hãng nắm bắt cơ hội nhanh. Họ vào thị trường Bitcoin sớm vì chấp nhận rủi ro. Giờ họ nhìn thấy cơ hội tương tự với AI”, Charles Chong bình luận.

Khai thác Bitcoin thuần túy

Tuy vậy, vẫn còn những người kiên quyết với chiến lược là khai thác Bitcoin thuần túy, chẳng hạn American Bitcoin - công ty do Eric Trump (con trai của Tổng thống Donald Trump) sáng lập.

American Bitcoin được tách ra từ Hut 8, công ty từng đào Bitcoin hiện đã chuyển sang AI và HPC. Hut 8 vẫn là cổ đông lớn nhất của American Bitcoin. Không như các hãng khác, American Bitcoin không có cơ sở đào Bitcoin nào, mà chỉ sở hữu phần cứng chuyên dụng.

Theo Chủ tịch Matt Prusak, American Bitcoin có thể đào một Bitcoin với chi phí khoảng 50.000 USD nhờ giá điện ưu đãi và chi phí vận hành thấp. “Hiệu quả là yếu tố quan trọng nhất. Chúng ta đang bắt đầu thấy sự phân loại trong ngành. Các đơn vị thiếu kỷ luật hoặc không thực sự phù hợp với Bitcoin đang dần rời cuộc chơi”, ông nhận định.

Trong cuộc trao đổi với Wired hồi tháng 6, Fred Thiel, Giám đốc điều hành MARA - khi đó vẫn còn hoạt động như một công ty đào Bitcoin thuần túy, từng nghi ngờ khả năng các công ty đào Bitcoin có thể chuyển sang AI dễ dàng như họ mong muốn. “Trung tâm dữ liệu cho đào Bitcoin là loại đơn giản nhất. Việc biến chúng thành cơ sở đủ tiêu chuẩn để phục vụ cho các doanh nghiệp lớn là vô cùng khó khăn”, ông nói.

Khách hàng AI đòi hỏi trung tâm dữ liệu phải hoạt động gần như liên tục để đảm bảo quá trình huấn luyện mô hình không bị gián đoạn. Thế nhưng, nhiều công ty đào Bitcoin lại xây dựng cơ sở theo mô hình có thể tắt máy khi lưới điện cần giảm tải. “Bạn phải đảm bảo nguồn điện hoạt động 99,99999% thời gian. Các công ty đào Bitcoin buộc phải lắp thêm máy phát và hệ thống tự cung cấp điện để bù vào phần thiếu đó. Chi phí này rất đắt”, Fred Thiel nhấn mạnh.

Song vài tháng gần đây, một số công ty đào Bitcoin thuần túy đã ký những hợp đồng cho thuê hạ tầng trị giá hàng tỉ USD với các hãng như Amazon, Microsoft và Google, vốn dường như không quá lo ngại về vấn đề mà Fred Thiel nêu ra.

Đến tháng 11, MARA thông báo rằng đã bắt đầu triển khai phần cứng cho các tác vụ AI tại một trong các cơ sở của mình.

Một số chuyên gia dự đoán American Bitcoin sẽ chịu áp lực phải theo chân các đối thủ bước vào lĩnh vực AI. “Nếu bạn là lãnh đạo doanh nghiệp, nhiệm vụ của bạn là tạo giá trị cho cổ đông. Nếu cổ phiếu tăng gấp đôi chỉ vì ký được hợp đồng AI với một hãng công nghệ lớn, bạn chắc chắn sẽ làm điều đó. Đừng tự lừa dối mình”, Meltem Demirors nhận định.

Matt Prusak lại không nghĩ vậy. “Bạn muốn tối đa hóa lợi nhuận cho cổ đông, nhưng phải làm theo cách phù hợp với cốt lõi doanh nghiệp. American Bitcoin không được xây dựng để trở thành một công ty cơ sở hạ tầng dữ liệu thông thường”, ông nhấn mạnh.

Ai sẽ đào Bitcoin trong tương lai?

Theo các nhà phân tích, dù mang lại lợi ích ngắn hạn cho cổ đông trong ngắn hạn, việc các công ty đào Bitcoin quy mô lớn chuyển sang AI có thể gây ra tổn hại lâu dài cho sự ổn định của mạng lưới.

Nếu hoạt động đào Bitcoin giảm mạnh, nguy cơ xảy ra “tấn công 51%” sẽ tăng lên, tức là khi một bên kiểm soát được hơn một nửa sức mạnh tính toán của mạng lưới và có thể can thiệp vào các giao dịch. Hiện tại, kiểu "tấn công" này vẫn quá đắt đỏ để thực hiện.

Vì phần thưởng đào Bitcoin giảm đi sau mỗi bốn năm, nhiều người lo ngại rằng hoạt động này sẽ dần không còn hiệu quả kinh tế. “Đó chắc chắn là mối đe dọa nghiêm trọng. Nhưng khi nào nó xảy ra thì chưa rõ”, Charles Chong nhận định.

Nhiều chuyên gia khác dự đoán kịch bản dễ xảy ra hơn là hoạt động đào Bitcoin sẽ dần rút về những nơi trên thế giới có nguồn năng lượng rẻ và dồi dào. Về phần mình, MARA đã thông báo kế hoạch xây dựng một cơ sở mới ở Paraguay.

“Thị trường Mỹ đang ngày càng căng thẳng về nhu cầu năng lượng. Tại đây, các công ty đào Bitcoin phải liên tục cạnh tranh năng lượng với ngành AI”, Fred Thiel nói.

Một số người khác dự đoán việc đào Bitcoin cuối cùng sẽ trở thành lĩnh vực riêng của các quốc gia, chẳng hạn Bhutan, El Salvador và Mỹ. Đó là những nước không muốn để tài sản Bitcoin quốc gia mà họ tích lũy bị đe dọa. “Có thể người ta sẽ chấp nhận đào Bitcoin dù bị thua lỗ, vì với họ đây là vấn đề an ninh quốc gia”, Meltem Demirors bình luận.

Sơn Vân

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/cac-trung-tam-dao-bitcoin-lon-nhat-my-tro-thanh-nha-may-ai-242186.html