Cách sơ cứu, xử lý chi đứt lìa do máy cắt cỏ

2 giờ trướcBài gốc

Báo động đỏ để cứu các trường hợp chi đứt lìa

Ngày 3/12/2025, BSCKI Trần Phước Bình – khoa Chấn thương chỉnh hình bệnh viện Chợ Rẫy cho biết, thời gian gần đây, khoa liên tiếp tiếp nhận các trường hợp nhập viện cấp cứu trong tình trạng bị đứt lìa hoặc đứt gần lìa cổ chân/bàn chân do tai nạn lao động, chủ yếu liên quan đến máy cắt cỏ.

“Chỉ trong tuần vừa rồi, chúng tôi đã kích hoạt quy trình báo động đỏ ngay tại khoa Cấp cứu và phối hợp khoa Gây mê Hồi sức, khoa Phẫu thuật mạch máu để phẫu thuật cấp cứu cho 2 trường hợp: Một bệnh nhân nam (57 tuổi, ngụ TPHCM) bị đứt lìa cổ chân và một bệnh nhân nam (46 tuổi, ngụ tỉnh Vĩnh Long) bị đứt lìa 1/3 dưới cẳng chân (phía trên cổ chân), đều do máy cắt cỏ gây ra”.

Cổ chân đứt lìa được ê - kíp kịp thời nối ghép - Ảnh BVCC

Ngay khi nhập viện, ê-kíp phẫu thuật được huy động khẩn trương để giảm tối đa thời gian chờ mổ cho bệnh nhân, đồng thời khoa Chấn thương Chỉnh hình đều có bác sĩ chuyên về vi phẫu sẵn sàng tại mỗi ca trực để xử lý cho bệnh nhân.

Theo BS Phước Bình, phẫu thuật nối chi đứt lìa là một kỹ thuật siêu phẫu rất khó, đòi hỏi kỹ thuật vi phẫu tinh vi như sử dụng kính hiển vi và chỉ khâu mạch máu nhỏ hơn cả sợi tóc. Mỗi ca nối chi đứt lìa thường kéo dài 5–8 giờ bao gồm sắp xếp xương, nối lại mạch máu (để nuôi phần chi đứt lìa), nối lại gân, và nối lại thần kinh... nên ngoài sự khẩn cấp còn đòi hỏi sự tỉ mỉ, tinh tế cao.

Hiện tại, sức khỏe của 2 bệnh nhân đều ổn định, phần chi đứt lìa được bảo tồn và đang hồi phục tốt.

Vì an toàn sau mổ được đánh giá sau ít nhất 72 giờ nên bệnh nhân sẽ được tiếp tục theo dõi tại Bệnh viện khoảng 1 tuần đến 10 ngày. Sau khi vết thương khô ráo, ổn định, không có dấu hiệu nhiễm trùng, bệnh nhân sẽ được xuất viện và tái khám định kỳ.

Thăm khám chân cho bệnh nhân sau phẫu thuật - Ảnh BVCC

Những lưu ý khi sơ cứu và bảo quản chi bị đứt

BSCK1 Trần Phước Bình cũng cho biết, các ca tai nạn gần đây đều ở xa khiến thời gian từ lúc gặp nạn đến khi vào bệnh viện kéo dài 4–6 giờ. Trong khi đó, "thời gian vàng" để cứu chi đứt lìa chỉ khoảng 4 giờ, nếu phần chi được bảo quản đúng cách.

Bên cạnh đó, nhiều bệnh nhân sơ cứu không đúng quy trình như: Bỏ phần chi đứt lìa vào túi nilon mà không làm lạnh; Bỏ trực tiếp chi vào thùng đá lạnh (mà không bọc lại), khiến mô bị bỏng lạnh, giảm khả năng sống; Garô quá lâu, không được theo dõi bởi nhân viên y tế, khiến phần chi còn lại thiếu máu nuôi, dẫn đến nhiều khó khăn khi phẫu thuật; Chi đứt lìa đưa đến bệnh viện trong tình trạng dính đất cát, cỏ, bùn, phải mất nhiều thời gian làm sạch.

Chân bệnh nhân được cố định sau nối ghép - Ảnh BVCC

Những yếu tố này đều ảnh hưởng nghiêm trọng đến kết quả điều trị và kéo dài thời gian mổ.

Trực tiếp tham gia xử lý cho nhiều bệnh nhân bị tai nạn đứt lìa chi, chuyên gia về Chấn thương chỉnh hình phân tích: các trường hợp nối chi đứt lìa thành công là minh chứng cho kỹ thuật vi phẫu hiện đại được ứng dụng tại Bệnh viện Chợ Rẫy.

Tuy nhiên, sự thành công này còn phụ thuộc rất lớn vào việc bệnh nhân và chi bị đứt tại hiện trường được sơ cứu ban đầu đúng cách, kịp thời. Vì vậy, để bảo quản chi đúng cách, chuyên gia về Chấn thương chỉnh hình đưa ra lời khuyên:

Phần chi đứt lìa phải được bọc trong vải sạch (hoặc khăn/gạt vô trùng thì càng tốt).

Sau đó, bỏ phần chi vào một túi nilon cột kín.

Tiếp theo, bỏ túi nilon này vào một thùng nước đá (có đá và nước) để làm lạnh đều. Tuyệt đối không bỏ trực tiếp chi trong thùng chỉ chứa đá lạnh vì dễ gây bỏng lạnh phần chi.

Trong sơ cứu cho bệnh nhân cũng cần lưu ý:

Phải băng cầm máu vùng bị cắt một cách nhanh chóng, hiệu quả và an toàn.

Sau đó, bệnh nhân cần được chuyển đến cơ sở y tế gần nhất để sơ cứu (như truyền dịch nếu mất máu nhiều…) trước khi chuyển lên bệnh viện chuyên sâu để tiếp tục xử lý.

Thúy Nga

Nguồn Tri Thức & Cuộc Sống : https://kienthuc.net.vn/cach-so-cuu-xu-ly-chi-dut-lia-do-may-cat-co-post1589680.html