Cải cách thủ tục hành chính TP.HCM - Từ nghị quyết 66/NQ-CP đến thực tiễn: Đối lập giữa con số và gánh nặng chi phí (Bài 1)

7 giờ trướcBài gốc

Nghị quyết 66/NQ-CP của Chính phủ được ban hành và trở thành một nội dung điều hành gắn chặt với tăng trưởng. Tại TP.HCM, các mục tiêu cải cách đã đạt được thành quả thông qua các con số cụ thể. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều lĩnh vực cần tiếp tục tháo gỡ thủ tục.

Những con số tích cực

Chính phủ yêu cầu bãi bỏ tối thiểu 30% điều kiện đầu tư kinh doanh không cần thiết, đồng thời rút ngắn ít nhất 30% thời gian giải quyết và chi phí tuân thủ thủ tục hành chính ngay trong năm 2025… Nghị quyết cũng nhấn mạnh yêu cầu cải cách phải được cảm nhận rõ ràng trong thực tế. Việc mở rộng dịch vụ công trực tuyến, xử lý thủ tục trong phạm vi cấp tỉnh mà không phụ thuộc địa giới hành chính và tái sử dụng dữ liệu số đều hướng tới mục tiêu giảm số lần đi lại, giảm giấy tờ phải nộp và giảm thời gian chờ đợi.

Thực hiện Nghị quyết 66 tại TP.HCM đang diễn ra trong bối cảnh Thành phố vừa hoàn tất quá trình sáp nhập với Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu, vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Quy mô dân số trên 14 triệu người cùng không gian hành chính rộng lớn khiến khối lượng thủ tục phát sinh tăng mạnh. Trong điều kiện đó, bất kỳ sự chậm trễ nào trong giải quyết thủ tục cũng có thể tạo ra tác động đến hoạt động sản xuất, kinh doanh và đời sống xã hội.

Đứng trước yêu cầu này, Thành phố xác định cải cách thủ tục hành chính theo Nghị quyết 66 là nhiệm vụ liên tục, không làm theo phong trào, không tách rời trách nhiệm của từng đơn vị trong hệ thống.

Để thực hiện “mệnh lệnh” này, Thành phố tập trung rà soát các thủ tục liên quan trực tiếp đến hoạt động sản xuất, kinh doanh, nơi chi phí tuân thủ và thời gian xử lý tác động mạnh đến doanh nghiệp.

Thành phố cũng tổ chức lại mô hình tiếp nhận và giải quyết hồ sơ. Hệ thống Trung tâm Phục vụ hành chính công được vận hành từ cấp Thành phố đến 168 phường, xã, đặc khu kết hợp với các Tổ địa bàn hành chính được trang bị kiosk thông minh, thiết bị hỗ trợ tra cứu và theo dõi tiến độ. Mô hình này giúp người dân tiếp cận thủ tục thuận tiện hơn, đồng thời tăng tính minh bạch trong xử lý hồ sơ. Các số liệu giải quyết thủ tục hành chính trong năm 2025 cho thấy tác động của cách tiếp cận này. Từ tháng 7 đến tháng 11/2025, hệ thống của TP.HCM tiếp nhận hơn 2.290.000 hồ sơ. Gần 70% hồ sơ được nộp trực tuyến.

Đánh giá về quá trình này, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Trần Văn Sơn nhận định TP.HCM đang thể hiện vai trò tiên phong trong cải cách thủ tục hành chính, đặc biệt trong tổ chức thực hiện mô hình chính quyền hai cấp và cung cấp dịch vụ công trong phạm vi toàn Thành phố. Mỗi cải thiện trong thủ tục hành chính đều tác động trực tiếp đến tốc độ tăng trưởng và khả năng cạnh tranh của Thành phố. Trong bối cảnh đó, Nghị quyết 66/NQ-CP đang trở thành mệnh lệnh phát triển đúng nghĩa, yêu cầu bộ máy hành chính vận hành hiệu quả hơn và phù hợp hơn với nhịp đi của nền kinh tế.

Tính đến hết tháng 11/2025, hơn 2.200 thủ tục hành chính đang áp dụng tại TP.HCM. Trong đó, gần 90% đã được cung cấp trực tuyến. Hơn 280 thủ tục được cắt giảm hoặc đơn giản hóa, góp phần giảm đáng kể thời gian và chi phí cho người dân và doanh nghiệp. Tỷ lệ giải quyết hồ sơ đúng hạn đạt trên 93%, mức độ hài lòng của người dân xấp xỉ 92%.

Doanh nghiệp không còn tâm lý e ngại

Ông Trương Chí Thiện - Tổng giám đốc Công ty CP Vĩnh Thành Đạt cho rằng, ở giai đoạn đầu chuyển đổi, tâm lý lo ngại của doanh nghiệp là hoàn toàn dễ hiểu, bởi bất kỳ sự thay đổi nào trong mô hình quản lý cũng có thể tác động trực tiếp đến hoạt động sản xuất - kinh doanh. Tuy nhiên, từ thực tế triển khai, có thể thấy những xáo trộn ban đầu chỉ mang tính tạm thời. Khi quy trình được chuẩn hóa và bộ máy vận hành ổn định, các thủ tục hành chính, kể cả những thủ tục pháp lý nhạy cảm như thay đổi địa chỉ hay thông tin doanh nghiệp đều được giải quyết gọn gàng, không phát sinh ách tắc kéo dài như nhiều người từng lo ngại”, ông Thiện chia sẻ.

Cũng theo ông Thiện, hiện các thủ tục liên quan đến thay đổi thông tin pháp lý được xử lý rõ ràng hơn giúp doanh nghiệp chủ động trong kế hoạch sản xuất - kinh doanh thay vì phải chờ đợi hay lo phát sinh rủi ro thủ tục, rõ nhất là việc giảm tình trạng kiểm tra chồng chéo. Khi bộ máy được sắp xếp lại và thẩm quyền được phân định rõ, số lần kiểm tra giảm giúp doanh nghiệp có thêm thời gian và tâm thế để tập trung cho hoạt động cốt lõi.

Ở cấp cơ sở, việc đưa nhiều thủ tục hành chính về phường mang lại hiệu quả rõ rệt. Khi chính quyền gần doanh nghiệp hơn, việc trao đổi trở nên trực tiếp và thực chất. Những vướng mắc phát sinh được nhìn thấy sớm và xử lý nhanh, thay vì phải đi qua nhiều tầng nấc trung gian như trước. Quá trình số hóa thủ tục hành chính, đặc biệt trong các lĩnh vực thuế, hóa đơn điện tử, bảo hiểm xã hội và báo cáo định kỳ cũng tạo ra thay đổi lớn khi được thực hiện trực tuyến giúp doanh nghiệp giảm giấy tờ, giảm thời gian đi lại và có điều kiện tinh giản bộ phận hành chính, tập trung nguồn lực cho sản xuất và quản trị.

Robot hỗ trợ người dân làm thủ tục hành chính tại phường Thủ Đức

Đầu tư lớn vẫn chậm vì thủ tục

Tuy nhiên, ở những lĩnh vực đòi hỏi đầu tư lớn và dài hạn, tiến trình triển khai dự án vẫn đang bị chậm bởi những vướng mắc trong thủ tục hành chính và cơ chế phối hợp. Bà Công Tằng Tôn Nữ Thùy Trang - Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Điện tử Việt Nam cho biết, thủ tục đầu tư cho lĩnh vực công nghệ cao còn kéo dài, trong khi việc phân loại và thẩm định dự án chưa thật sự rõ ràng. Có những hồ sơ doanh nghiệp phải giải trình nhiều lần cho cùng một nội dung, bởi mỗi cơ quan tiếp cận theo một cách khác nhau. Sự thiếu đồng bộ giữa các cơ quan quản lý làm gia tăng chi phí tuân thủ và kéo dài thời gian triển khai dự án. Với các ngành có chu kỳ công nghệ nhanh, mỗi tháng chậm tiến độ đều đi kèm nguy cơ mất lợi thế cạnh tranh.

Theo bà Trang, các dự án công nghệ cao, đặc biệt trong lĩnh vực điện tử - bán dẫn và nghiên cứu phát triển cần được nhìn nhận như một nhóm đặc thù trong cải cách hành chính. Có thể xây dựng một “luồng xanh” riêng cho các dự án này với bộ tiêu chí rõ ràng ngay từ đầu. Khi dự án đáp ứng đủ điều kiện, thủ tục cần được xử lý theo một quy trình rút gọn, có thời hạn cụ thể và không thay đổi giữa chừng. Điều quan trọng là cơ chế này phải đi kèm trách nhiệm rõ ràng của cơ quan quản lý. Nếu hồ sơ bị chậm, phải có lý do cụ thể và đầu mối chịu trách nhiệm. Khi doanh nghiệp biết chắc mình đang ở “luồng” nào và mất bao lâu để hoàn tất thủ tục, họ mới dám đầu tư dài hạn và đưa các hoạt động R&D quan trọng về Việt Nam.

Hồ sơ trực tuyến, gánh nặng vẫn nằm ở doanh nghiệp

Nhiều doanh nghiệp thừa nhận việc nộp hồ sơ qua mạng phần nào đã giúp giảm bớt giấy tờ và đi lại. Tuy nhiên, đó mới chỉ là một phần của câu chuyện. Ông Nguyễn Ngọc Luận - Giám đốc Điều hành thương hiệu Meet More Coffee cho rằng, thực tế nhiều thủ tục mới chỉ dừng ở khâu tiếp nhận hồ sơ trực tuyến. Quá trình xử lý phía sau vẫn gặp không ít trục trặc. Có những thời điểm hệ thống bị nghẽn, bị lỗi, hồ sơ không thể xử lý đúng hạn.

Cụ thể, các thủ tục liên quan đến an toàn thực phẩm, kiểm tra chuyên ngành hay cấp phép đến nay vẫn chưa thay đổi đáng kể. Việc chuyển sang hình thức trực tuyến chủ yếu giúp giảm bớt giấy tờ ban đầu, nhưng chưa tạo được sự yên tâm về tiến độ xử lý và tính ổn định của hệ thống. Theo ông Luận, trong giai đoạn chuyển tiếp nhưng thiếu bộ phận hỗ trợ đi kèm khiến doanh nghiệp phải tự tìm hiểu quy trình, tự dò lỗi và tự chịu rủi ro khi hồ sơ chậm trễ.

Một doanh nghiệp ngành may cũng cho biết, dù thủ tục đã chuyển sang trực tuyến nhưng cơ quan chức năng chủ yếu chỉ cung cấp biểu mẫu và quy định chung. Thiếu hướng dẫn chi tiết từng bước khiến doanh nghiệp phải tự mày mò hoặc phải nhờ đến tư vấn bên ngoài. Vì vậy, cải cách hành chính dù được số hóa vẫn chưa giúp giảm gánh nặng thực sự cho doanh nghiệp.

Cũng theo doanh nghiệp này, nhiều hồ sơ của doanh nghiệp bị trả về với lý do chung chung “không chấp nhận” nhưng không nêu rõ sai ở đâu hay cần điều chỉnh nội dung gì. Trong khi đó, phí và lệ phí vẫn được thu đầy đủ. Mỗi lần hồ sơ bị trả lại là thêm một vòng đi lại, thêm thời gian chờ đợi và thêm chi phí nhân sự. Khi nhân viên “vấp” nhiều lần hoặc được hỗ trợ không chính thức mới rút kinh nghiệm để hướng dẫn lại cho các nhân sự khác trong công ty. Những chi phí này không thể hiện trong sổ sách nhưng ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp.

Ở lĩnh vực thuế, liên quan đến cho thuê mặt bằng, nhiều bước kỹ thuật khiến những người không am hiểu công nghệ khó có thể tự thực hiện. Các quy định về định danh doanh nghiệp, định danh chi nhánh, sử dụng vỉa hè, bảng hiệu vẫn thiếu thống nhất giữa các địa phương, khiến doanh nghiệp khó chủ động tuân thủ.

Theo các doanh nghiệp, trong giai đoạn chuyển tiếp, việc duy trì bộ phận hỗ trợ song song là rất cần thiết. Nếu không, chi phí sẽ tiếp tục bị đẩy về phía doanh nghiệp dù thủ tục đã được “số hóa” trên hình thức.

Thanh Ngân

Nguồn DNSG : https://doanhnhansaigon.vn/cai-cach-thu-tuc-hanh-chinh-tp-hcm-tu-nghi-quyet-66-nq-cp-den-thuc-tien-doi-lap-giua-con-so-va-ganh-nang-chi-phi-bai-1-331415.html