Cải cách thuế để bảo vệ các thế hệ tương lai khỏi tác hại của thuốc lá

3 giờ trướcBài gốc

Việc tăng thuế giúp hạn chế khả năng tiếp cận các nhãn hiệu thuốc lá giá rẻ, đặc biệt là ở giới trẻ.

Các loại thuế đối với những mặt hàng ảnh hưởng đến sức khỏe người dân được xác định là giải pháp đôi bên cùng có lợi cho cả người dân và nền kinh tế. Nó giúp phòng bệnh và cứu sống người dân bằng cách giảm tiêu thụ các sản phẩm có hại; đồng thời có thể tạo ra nguồn thu để các quốc gia có thể tái đầu tư vào y tế và phát triển.

Thống kê của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cho thấy, trong thập kỷ qua, khoảng một phần tư các quốc gia thành viên của tổ chức này đã tăng thuế thuốc lá, làm giá thực của thuốc lá tăng ít nhất 50%.

Vào tháng 6/2025, Quốc hội Việt Nam đã thông qua những cải cách quan trọng đối với hệ thống thuế thuốc lá. Đó là bổ sung một loại thuế tiêu thụ đặc biệt (thuế tuyệt đối) bên cạnh thuế tỷ lệ hiện hành (đánh theo giá trị sản phẩm), cùng với lộ trình tăng thuế hàng năm từ 2027 đến 2031. Những cải cách này được thiết kế không chỉ để tăng thuế thuốc lá mà còn đảm bảo hiệu quả giảm tiêu thụ thuốc lá được duy trì bền vững theo thời gian.

Tiến sĩ Angela Pratt, Trưởng đại diện WHO tại Việt Nam cho rằng, quyết định cải cách thuế thuốc lá là một biện pháp then chốt để giảm tỷ lệ hút thuốc lá hiện vẫn còn cao ở Việt Nam, đặc biệt là ở nam giới, và bảo vệ các thế hệ tương lai khỏi tác hại của thuốc lá. Điều này đặc biệt mang lại lợi ích cho giới trẻ, khi thuốc lá trở nên khó mua hơn, qua đó bảo vệ các thế hệ tương lai khỏi nguy cơ nghiện thuốc lá trong suốt cuộc đời.

WHO tại Việt Nam vừa công bố kết quả từ mô hình mới cho thấy những lợi ích đáng kể về sức khỏe và kinh tế từ lần cải cách thuế thuốc lá gần đây của quốc gia. Mô hình mô phỏng tác động của các phương án thuế thuốc lá, mô hình TaXSim, của WHO dự báo rằng những cải cách thuế được thông qua trong Luật thuế tiêu thụ đặc biệt sửa đổi vào tháng 6/2025 sẽ giúp 2,1 triệu người tại Việt Nam bỏ thuốc hoặc không hút thuốc vào năm 2031; ngăn ngừa 700.000 ca tử vong sớm trong những thập kỷ tới; tạo thêm 24.000 tỷ đồng (tương đương 910 triệu USD) nguồn thu ngân sách nhà nước hàng năm vào năm 2031; và hạn chế khả năng tiếp cận các nhãn hiệu thuốc lá giá rẻ, đặc biệt là ở giới trẻ.

Dữ liệu được công bố trong bối cảnh WHO kêu gọi hành động mạnh mẽ để giảm thiểu các nguyên nhân gây tử vong hàng đầu thế giới - bao gồm ung thư, đột quỵ và bệnh tim.

Theo WHO và Ngân hàng Thế giới, thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá mang lại những lợi ích quan trọng cho sức khỏe, kinh tế và phát triển bền vững. Thuế thuốc lá là biện pháp nhanh nhất và tiết kiệm chi phí nhất để giảm tiêu dùng thuốc lá, từ đó góp phần giảm đáng kể gánh nặng bệnh tật và tử vong sớm do các bệnh liên quan đến sử dụng thuốc lá. Kinh nghiệm từ các quốc gia cho thấy biện pháp tăng thuế hiệu quả đóng góp 50% đến 60% trong tổng tác động của tất cả các biện pháp giảm sử dụng thuốc lá

WHO ước tính việc đánh thuế các sản phẩm thuốc lá để tăng giá bán lẻ thuốc lá lên 10%, có thể làm giảm mức tiêu thụ từ 4% đến 5%. Đặc biệt, nhóm thanh thiếu niên nhạy cảm hơn với sự gia tăng giá thuốc lá, do đó, khi giá tăng 10%, tỷ lệ sử dụng thuốc lá trong nhóm này có thể giảm tới 10% hoặc hơn.

Về lợi ích kinh tế, theo ước tính của Ngân hàng Thế giới (WB), nếu thuế thuốc lá tăng 10% trên phạm vi toàn cầu sẽ giúp tăng thu thuế từ thuốc lá của các chính phủ thêm 7%. Bên cạnh đó, tỷ lệ sử dụng thuốc lá cao ở người trưởng thành làm suy yếu lực lượng lao động do mắc bệnh và tử vong sớm vì các bệnh liên quan đến thuốc lá, gây thiệt hại về năng suất và sản lượng kinh tế. Cải cách thuế tiêu thụ đặc biệt một cách hiệu quả làm giảm đáng kể các tác hại của thuốc lá đối với sự phát triển kinh tế và xã hội.

Với những lợi ích trên, thuế thuốc lá được là một biện pháp “cùng thắng”, thắng cho y tế, kinh tế và phát triển bền vững. Điều 6 của Công ước Khung về kiểm soát thuốc lá của WHO, mà Việt Nam đã tham gia từ ngày 17/3/2005, quy định rằng "Các biện pháp về giá và thuế là những biện pháp quan trọng và hữu hiệu để giảm tiêu thụ thuốc lá, đặc biệt trong nhóm thanh thiếu niên".

Tiến sĩ Angela Pratt đánh giá: Bước đi tiên phong này của Việt Nam là một minh chứng và nguồn cảm hứng mạnh mẽ cho các quốc gia khác đang tìm cách giảm thiểu tác hại của sử dụng thuốc lá.

QUANG MINH

Nguồn Nhân Dân : https://nhandan.vn/cai-cach-thue-de-bao-ve-cac-the-he-tuong-lai-khoi-tac-hai-cua-thuoc-la-post911808.html