Một vụ tai nạn liên quan đến xe tải trên cao tốc. Ảnh: Nam An.
Hạn chế lạng lách, chuyển làn đột ngột
Mới đây, Cục Cảnh sát giao thông (CSGT) đề xuất thí điểm tổ chức lại giao thông, phân làn tốc độ, phân luồng phương tiện trên tuyến cao tốc Hà Nội - Hải Phòng (từ Km0 đến Km105+417) và tuyến cao tốc Pháp Vân - Cầu Giẽ (từ Km182+300 đến Km211+250).
Theo đó, việc tổ chức giao thông được chia thành 2 giai đoạn, trong đó có việc cấm xe tải đi vào làn 1 sát dải phân cách giữa trên cả 2 tuyến cao tốc trên. Đồng thời, ở tuyến cao tốc Hà Nội - Hải Phòng điều chỉnh tốc độ tối đa tại làn 2.
Lý giải việc đưa ra đề xuất này, theo Cục CSGT, trong 6 tháng đầu năm 2025, tình hình trật tự an toàn giao thông diễn biến phức tạp, tai nạn giao thông liên quan đến xe tải, xe khách tăng cao, chiếm 1/3 số vụ tai nạn giao thông.
Bên cạnh đó, ý thức tham gia giao thông của người lái xe kinh doanh vận tải còn hạn chế, cá biệt có một số trường hợp cố tình vi phạm như điều khiển phương tiện tốc độ thấp đi ở làn đường bên trái sát dải phân cách giữa (đặc biệt là xe tải lớn, xe container); chuyển làn đường liên tục làm cản trở, hạn chế khả năng lưu thông của đường cao tốc. Đây là một trong những nguyên nhân gây tai nạn, ùn tắc giao thông trong thời gian qua.
Đại diện Ban Quản lý cao tốc Hà Nội - Hải Phòng cho rằng, việc cấm xe tải đi vào làn 1 (sát dải phân cách giữa) là hợp lý. Hiện tại, tuyến cao tốc này có 3 làn xe mỗi chiều. Trong đó, làn 1 và 2 giới hạn tốc độ từ 80 - 120km/h, còn làn 3 từ 60 - 100km/h.
Theo đề xuất của Cục CSGT: Làn 1, nâng tốc độ tối thiểu lên 90km/h (tăng 10km/h), giữ nguyên tốc độ tối đa 120km/h và cấm xe tải. Làn 2, giữ nguyên tốc độ tối thiểu 80km/h, giảm tốc độ tối đa xuống còn 100km/h (giảm 20km/h). Với đề xuất này, đại diện Ban Quản lý cao tốc Hà Nội - Hải Phòng kiến nghị chỉ nên cấm xe tải đi vào làn 1, còn tốc độ tối đa ở làn 2 nên giữ nguyên là 120km/h nhằm tận dụng tối đa năng lực hạ tầng đã được đầu tư theo tiêu chuẩn cao.
Tương tự, ông Vũ Ngọc Oánh - Phó Tổng Giám đốc Công ty cổ phần BOT Pháp Vân - Cầu Giẽ ủng hộ đề xuất của Cục CSGT và cho biết, trên tuyến Pháp Vân - Cầu Giẽ, xe con chiếm 75 - 80% tổng lưu lượng. Trước đây, làn 1 cho phép cả xe con, xe tải và xe khách lưu thông. Tuy nhiên, xe tải thường không đạt được tốc độ 100km/h, chỉ chạy khoảng 70 - 80km/h, gây cản trở xe con. Do đó, dành làn 1 cho xe con là hợp lý. Nếu quy định làn 1 chỉ dành cho xe con với tốc độ tối thiểu 80km/h sẽ giúp lưu thông thông suốt hơn, hạn chế tình trạng lạng lách, chuyển làn đột ngột.
Theo ông Oánh, cần có văn bản chính thức từ Cục Đường bộ Việt Nam - cơ quan có thẩm quyền tổ chức giao thông. Sau khi được chấp thuận, các doanh nghiệp sẽ bố trí biển báo, thông tin đầy đủ cho người điều khiển phương tiện.
Tài xế ủng hộ
Anh Phan Văn Long (ở Hà Tĩnh) cho biết, việc triển khai thí điểm cấm xe tải, xe khách chạy ở làn có tốc độ cao nhất trên cao tốc là rất cần thiết. Theo anh Long, anh thường xuyên lái xe cung đường Hà Nội - Hà Tĩnh, thực tế nhiều tài xế lái xe tải trên cao tốc ý thức chưa cao, dù chỉ chạy tốc độ khoảng 60 - 70 km/giờ nhưng lại thường xuyên chiếm dụng làn trong cùng sát dải phân cách. Các ô tô con muốn vượt chỉ còn cách vượt bên phải.
Đồng quan điểm, anh Lê Ngọc Bảo (ở Nghệ An) bày tỏ rất ủng hộ đề xuất mới. Anh Bảo cho biết, khi di chuyển trên nhiều tuyến đường cao tốc và liên tục gặp phải tình trạng xe tải chạy kiểu "rùa bò" nhưng cố "ôm" làn trái sát dải phân cách. "Chạy trên cao tốc nhưng nhiều khi còn chậm hơn cả trên quốc lộ vì phải liên tục giảm tốc bởi làn đường cho tốc độ 120km/h, nhưng vì lái xe tải mà chỉ chạy được 80km/h" - anh Bảo nói.
Trên các diễn đàn, hội nhóm mạng xã hội, thông tin về việc thí điểm cấm xe tải, xe khách di chuyển ở làn có tốc độ cao nhất trên cao tốc cũng nhận được sự đồng tình của đông đảo cư dân mạng. Thậm chí nhiều người còn cho rằng, thí điểm này cần được triển khai sớm hơn. Bởi động thái này có thể giúp ngăn chặn việc xe tải cố tình chạy chậm, dàn hàng ngang.
Theo luật sư Lê Quang Hùng (Đoàn luật sư TP Hà Nội), sở dĩ tình trạng nhiều tài xế xe tải, xe container lái xe chạy chậm, dàn hàng ngang trên cao tốc vẫn diễn ra khá thường xuyên là bởi hiện tại chưa có quy định cấm và chế tài xử phạt trực tiếp nào đối với trường hợp này.
Điểm d, khoản 4, điều 6 Nghị định 168/2024/NĐ-CP chỉ quy định, phạt tiền từ 2 - 3 triệu đồng, trừ 2 điểm giấy phép lái xe đối với người điều khiển xe ô tô thực hiện hành vi không nhường đường cho xe xin vượt khi có đủ điều kiện an toàn. Tuy nhiên, để xử phạt cần phải có đủ hình ảnh, căn cứ chứng minh tài xế cố tình không nhường đường hoặc cản trở xe phía sau khi họ đã phát tín hiệu xin vượt. Khi có quy định cấm, lực lượng CSGT mới có đủ căn cứ để tiến hành xử phạt các xe tải cố tình vi phạm khi đi vào làn sát dải phân cách trên cao tốc. Qua đó gián tiếp ngăn được tình trạng cố tình dàn hàng, gây cản trở giao thông.
TS Khương Kim Tạo - nguyên Phó Chánh Văn phòng Ủy ban An toàn giao thông quốc gia cho biết: Việc cấm xe tải đi vào làn sát dải phân cách giữa trên cao tốc 3 làn là cần thiết và nên được áp dụng ngay khi đưa tuyến vào khai thác. Xe tải an toàn kém hơn, nếu ép chạy ở tốc độ cao sẽ rất nguy hiểm. Việc cấm xe tải đi vào làn sát dải phân cách còn giúp công tác kiểm tra, giám sát giao thông thuận lợi, góp phần bảo đảm an toàn và phát triển kinh tế - xã hội. Với cao tốc 2 làn mỗi chiều, cơ quan chức năng nên quy định: Xe tải chỉ được đi vào làn trái (sát dải phân cách giữa) khi vượt xe, còn lại phải chạy ở làn phải.
QUANG LỘC