Tìm phương án, cơ chế mở rộng tuyến cao tốc bắc-nam

4 giờ trướcBài gốc

Triển khai thảm bê-tông nhựa mặt đường tuyến cao tốc bắc-nam đoạn Vĩnh Hảo-Phan Thiết. (Ảnh: HẢI KHÁNH)

Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo, yêu cầu nghiên cứu đầu tư mở rộng tuyến theo phương thức đối tác công-tư (PPP) hoặc phương án nhượng quyền kết hợp nâng cấp, mở rộng theo quy hoạch, không thực hiện phương án đầu tư công. Bộ Xây dựng đánh giá, việc đầu tư mở rộng theo phương thức PPP là cần thiết và phù hợp với định hướng “mở rộng sự tham gia của doanh nghiệp tư nhân vào các dự án quan trọng quốc gia” tại Nghị quyết số 68-NQ/TW.

Cuộc chơi thu hút nhiều doanh nghiệp lớn

Đầu tháng 7 vừa qua, doanh nghiệp tư nhân xây dựng Xuân Trường, Tổng Công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) có văn bản trình Thủ tướng Chính phủ và Bộ Xây dựng, đề xuất xem xét, lựa chọn là nhà đầu tư dự án mở rộng tuyến cao tốc bắc-nam phía đông theo phương thức PPP. Theo đó, Xuân Trường đề xuất làm nhà đầu tư 9 đoạn tuyến từ Mai Sơn-quốc lộ 45 đến Vạn Ninh-Cam Lộ theo phương thức PPP (trừ đoạn Diễn Châu-Bãi Vọt), với chiều dài 415km, tổng mức đầu tư hơn 59.600 tỷ đồng.

Còn VEC kiến nghị được chủ trì, hợp tác với Tổng Công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước (SCIC) và các doanh nghiệp khác tham gia mở rộng các đoạn tuyến từ Mai Sơn-quốc lộ 45 đến Nghi Sơn-Diễn Châu và từ Bãi Vọt-Hàm Nghi đến Vạn Ninh-Cam Lộ theo từng giai đoạn, tổng mức đầu tư hơn 61.700 tỷ đồng.

Tập đoàn Đèo Cả cũng đề xuất Thủ tướng Chính phủ 2 phương án mở rộng theo phương thức PPP: Phương án 1 chia thành 7 dự án (phù hợp nhiều doanh nghiệp tham gia); phương án 2 chia thành 3 dự án (phù hợp mô hình một số ít doanh nghiệp lớn tham gia).

Trong trường hợp lựa chọn phương án 2, Đèo Cả kiến nghị Thủ tướng xem xét, giao Tập đoàn liên danh với một số doanh nghiệp lớn lập đề xuất dự án 1 (từ Mai Sơn đến Hoài Nhơn, dài 651km) và 3 (từ Cam Lâm đến Dầu Giây, dài 278km); Tập đoàn Sơn Hải lập dự án 2 (từ Hoài Nhơn đến Cam Lâm, dài 312km).

Theo ông Nguyễn Quang Huy, Tổng Giám đốc Tập đoàn Đèo Cả, nếu được chấp thuận, tập đoàn sẽ nghiên cứu cụ thể phương án, chuẩn bị nguồn lực. Việc đầu tư theo phương thức PPP sẽ giúp tiết kiệm ngân sách Nhà nước trong bối cảnh ngân sách cần tập trung cho nhiều mục tiêu phát triển khác. Tập đoàn Đèo Cả với vai trò dẫn dắt, sẵn sàng hợp lực các doanh nghiệp có uy tín, kinh nghiệm và năng lực trong nước cùng tham gia, đem lại hiệu quả cao trong phát triển kinh tế-xã hội.

Trước đó, Công ty cổ phần Đầu tư và Xây dựng giao thông Phương Thành đã đề xuất được tự huy động vốn đầu tư các đoạn từ Vũng Áng đến Vạn Ninh (104km) và Phan Thiết-Dầu Giây (99km) theo phương thức PPP.

Tổng Công ty Phát triển hạ tầng và Đầu tư tài chính Việt Nam (VIDIFI) cũng “góp mặt” với đề xuất tham gia các đoạn tuyến phía bắc từ Mai Sơn đến Bùng (trừ Diễn Châu-Bãi Vọt), tương tự như VEC, với chiều dài khoảng 300km, tổng mức đầu tư gần 45.400 tỷ đồng.

VIDIFI kiến nghị, những đoạn tuyến có lưu lượng phương tiện tăng trưởng nhanh cần ưu tiên tập trung vừa mở rộng, vừa thu phí, sau đó, mới tính toán đến các đoạn khác.

Sau khi hoàn thành tuyến cao tốc Hà Nội-Hải Phòng, VIDIFI có đội ngũ cán bộ kỹ thuật cao, dày dạn kinh nghiệm trong quản lý dự án, vừa qua đã trúng gói thầu quản lý, vận hành đoạn Nghi Sơn-Diễn Châu. “Chúng tôi đã làm việc và thống nhất với SCIC sẽ góp vốn lập liên danh nhà đầu tư nếu được Chính phủ tin tưởng, giao nhiệm vụ. VIDIFI có lợi thế 2 cổ đông là ngân hàng lớn (VDB và Vietcombank), đủ tiềm lực tài chính để huy động, thu xếp vốn và cung cấp tín dụng,…”, đại diện lãnh đạo VIDIFI cho biết.

Phân chia quy mô phù hợp

Dễ dàng nhận thấy, trong đề xuất của các doanh nghiệp, có sự trùng lặp về lựa chọn đoạn tuyến/dự án thành phần, hầu hết đều lựa chọn các đoạn tuyến có lưu lượng tốt, hiệu quả kinh tế cao.

Theo Thứ trưởng Xây dựng Bùi Xuân Dũng, do các dự án đang triển khai theo hình thức đầu tư công và việc mở rộng theo phương thức PPP cho nên phải thực hiện mở rộng theo dự án mới. Đồng thời, Luật PPP không cho phép trùng lặp dự án đang triển khai cho nên việc mở rộng theo hình thức PPP không thể triển khai ngay như phương án đầu tư công.

Bộ Xây dựng đã nghiên cứu 2 phương án mở rộng tuyến cao tốc bắc-nam (15 dự án thành phần sử dụng vốn đầu tư công) báo cáo Thủ tướng Chính phủ. Phương án 1, sẽ gộp tất cả thành 1 dự án, chiều dài 966km, tổng mức đầu tư gần 128.300 tỷ đồng (chưa gồm lãi vay trong thời gian xây dựng); phương án 2, chia thành 2 dự án (dự án 1 gồm 8 dự án từ Mai Sơn đến Cam Lộ, dài khoảng 415km, tổng mức đầu tư khoảng 54.182 tỷ đồng, dự án 2 gồm 7 dự án từ Quảng Ngãi đến Dầu Giây, dài khoảng 551km, tổng mức đầu tư 74.110 tỷ đồng.

Một số doanh nghiệp bày tỏ quan điểm ủng hộ phương án 2 do có tổng mức đầu tư thấp, thuận lợi hơn khi lựa chọn nhà đầu tư. Tuy nhiên, phương án này cũng vấp phải một số hạn chế như thời gian thi công không đồng thời, liên tục trên toàn tuyến, khiến chi phí quản lý tăng lên.

Đối với một số dự án/đoạn tuyến có lưu lượng tốt, hiệu quả kinh tế cao, nhận được nguyện vọng tham gia của nhiều nhà đầu tư, cần tính đến phương án đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư, các doanh nghiệp có thể liên danh, hợp tác để nâng cao năng lực tham gia dự thầu.

Trước đây, tuyến cao tốc bắc-nam đã được tính toán phân kỳ đầu tư, triển khai giải phóng mặt bằng hoàn chỉnh. Khi hoàn thành đưa vào khai thác giai đoạn I, nhiều đoạn tuyến có nhu cầu mở rộng nhanh hơn dự báo, cùng với đó, quy chuẩn đường cao tốc (tối thiểu gồm 4 làn xe và 1 làn dừng khẩn cấp) có hiệu lực từ thời điểm 1/10/2024, cho nên việc mở rộng, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế-xã hội và bảo đảm an toàn giao thông là cần thiết.

(Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Chủng, Chủ tịch Hiệp hội các nhà đầu tư công trình giao thông đường bộ Việt Nam (Varsi))

Ở góc nhìn khác, một chuyên gia giao thông phân tích, trong trường hợp nhiều doanh nghiệp cùng quan tâm một dự án, sự điều tiết hợp lý từ cấp có thẩm quyền sẽ là giải pháp hài hòa. Đơn cử, một nhà đầu tư được lựa chọn dự án có lưu lượng lớn, hiệu quả đầu tư cao, đồng thời phải tham gia một dự án ít tiềm năng hơn.

Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Chủng, Chủ tịch Hiệp hội các nhà đầu tư công trình giao thông đường bộ Việt Nam (Varsi), trước đây, tuyến cao tốc bắc-nam đã được tính toán phân kỳ đầu tư, triển khai giải phóng mặt bằng hoàn chỉnh. Khi hoàn thành đưa vào khai thác giai đoạn I, nhiều đoạn tuyến có nhu cầu mở rộng nhanh hơn dự báo, cùng với đó, quy chuẩn đường cao tốc (tối thiểu gồm 4 làn xe và 1 làn dừng khẩn cấp) có hiệu lực từ thời điểm 1/10/2024, cho nên việc mở rộng, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế-xã hội và bảo đảm an toàn giao thông là cần thiết.

Chủ tịch Varsi Trần Chủng nhận định: Việc phân chia dự án thành phần/gói thầu cần nghiên cứu sao cho phù hợp, dựa trên sự đánh giá về năng lực của các doanh nghiệp trong nước, khả năng huy động vốn chủ sở hữu, đồng thời bảo đảm phương án tài chính đủ hấp dẫn để các ngân hàng có thể chấp thuận cấp vốn tín dụng. Quy mô dự án nên tính toán trong khoảng từ 20.000 đến 30.000 tỷ đồng, thời gian thu hồi vốn từ 15 đến 20 năm, tốt nhất khoảng 15 năm.

“Trong bối cảnh hiện nay, các doanh nghiệp có khát vọng tham gia đầu tư mở rộng dự án đường cao tốc là điều rất đáng mừng. Chủ trương mở rộng tuyến cao tốc bắc-nam ra đời đúng dịp Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về kinh tế tư nhân được ban hành, được kỳ vọng là khởi đầu thuận lợi để toàn tuyến cao tốc bắc-nam hoàn thiện quy mô 6 làn xe trước năm 2030 theo quy hoạch, đáp ứng nhu cầu vận tải ngày càng tăng, khai thác hiệu quả năng lực trục xương sống của hệ thống giao thông quốc gia”, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Chủng đánh giá.

MINH TRANG

Nguồn Nhân Dân : https://nhandan.vn/tim-phuong-an-co-che-mo-rong-tuyen-cao-toc-bac-nam-post899071.html