Cần định nghĩa lại hộ kinh doanh trong bối cảnh mới để có thể thu thuế hiệu quả

4 giờ trướcBài gốc

Cần thông tin rõ ràng hơn

Tại tọa đàm “Hộ kinh doanh trước vấn nạn hàng giả và tuân thủ thuế” do Tạp chí Doanh nghiệp và Hội nhập tổ chức ngày 22/6, bà Lê Thị Duyên Hải, Phó Tổng Thư ký Hội Tư vấn thuế Việt Nam cho biết, phần lớn tâm lý bất an này đến từ việc thiếu thông tin, hiểu sai quy định về hóa đơn điện tử, máy tính tiền và nghĩa vụ thuế.

"Vừa qua, có không ít người gọi điện hỏi tôi rằng họ chỉ bán rau ngoài chợ có cần máy tính tiền không, có bị đánh thêm thuế gì nữa không. Thực tế là họ không thuộc diện bắt buộc", bà Duyên Hải cho biết.

Đối với tiểu thương, hộ kinh doanh cần chính sách riêng để người dân không né kiểm tra thuế.

Theo bà Duyên Hải, hiện chỉ có khoảng 31.000 hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên, được xem là hộ khoán lớn nằm trong diện thí điểm áp dụng hóa đơn điện tử có mã xác thực của cơ quan thuế (tức phải dùng máy tính tiền). Trong số này, 16.000 hộ ở TP Hồ Chí Minh, 9.000 hộ ở Hà Nội, phần còn lại tập trung ở một số đô thị lớn. Các hộ tại vùng sâu, vùng xa hoàn toàn không thuộc diện bị ảnh hưởng.

“Trong nhiều năm qua, nhiều hộ sống trong vùng an toàn phi chính thức: không hóa đơn, không đăng ký, không bị kiểm tra an toàn thực phẩm hay phòng cháy chữa cháy. Hiện nay, khi môi trường kinh doanh thay đổi, vùng an toàn ấy bị lay động khiến họ lo sợ. Một số khác vì lo sợ nên đóng cửa hàng, đóng sạp bán… Vì vậy, chúng ta cần đẩy mạnh truyền thông đúng bản chất chính sách để tránh gây hoang mang cho các tiểu thương. Khi truyền thông chính sách cần nhấn mạnh chính sách đã có sự phân loại rõ ràng, dựa trên năng lực thực thi của từng nhóm hộ kinh doanh chứ không phải áp đồng nhất hay đại trà”, bà Duyên Hải nói.

Từng có 32 năm làm việc trong ngành thuế, bà Đặng Thị Bình An, Chủ tịch Công ty TNHH Tư vấn thuế C&A thừa nhận, ngay cả người làm nghề chuyên môn cũng gặp khó khăn khi đọc và hiểu Nghị định 70. “Tôi phải đến họp ở Cục Thuế, được giải thích trực tiếp mới hiểu rõ ai cần máy tính tiền, ai không", bà Bình An nói.

Theo bà Bình An, trước mắt, các cơ quan chức năng cần xây dựng tài liệu hướng dẫn đơn giản, sử dụng ngôn ngữ phổ thông, chia nhóm cụ thể để người dân dễ hiểu. Các thông tin này nên được phổ biến qua truyền hình, mạng xã hội, các hội nhóm ngành nghề… nhằm tránh tạo tâm lý bất ổn lan rộng như thời gian qua.

Đối với loại hàng hóa không có hóa đơn đầu vào, bà Bình An đề xuất thay vì xử phạt ngay nên cho phép người bán tự kiểm kê, phân loại đâu là hàng nội địa không hóa đơn (nhưng hợp pháp), đâu là hàng đáng nghi ngờ. Với hàng nội địa không có giấy tờ nhưng không vi phạm, có thể thu phí một lần hoặc áp dụng cơ chế quản lý tồn kho có điều kiện để vừa bảo vệ quyền lợi người bán, vừa tránh thất thu thuế.

"Đối với hàng giả, hàng vi phạm sở hữu trí tuệ, nguyên tắc là cần xử lý nghiêm. Tuy nhiên, cần phân biệt giữa người sản xuất cố tình vi phạm và người bán lẻ không nhận thức được bản chất hàng hóa, tránh tình trạng đánh đồng và dồn trách nhiệm không công bằng với tiểu thương", bà Bình An đề nghị.

Cần có luật riêng cho hộ kinh doanh

Theo Tiến sĩ Võ Trí Thành, Viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược thương hiệu và cạnh tranh, cách hiểu về hộ kinh doanh hiện nay đã quá lỗi thời. Thực tế, hộ kinh doanh giờ đây không còn là người bán hàng vỉa hè hay chủ tiệm tạp hóa mà còn là người làm nghề tự do, freelancer, lập trình viên, influencer, thậm chí là thợ sửa đồ, đào tiền số... Họ có khách hàng, có thu nhập nhưng chưa được luật pháp bao trùm đầy đủ.

Chính vì thế, ông Võ Trí Thành cho rằng, cần một hệ thống pháp lý riêng, cập nhật theo thực tiễn mới. Nếu không có chính sách phù hợp, nhóm này sẽ tiếp tục tồn tại trong nền kinh tế phi chính thức, nơi Nhà nước không thể thu thuế, cũng không thể hỗ trợ phát triển khi cần.

Tương tự, bà Lê Thị Duyên Hải cũng cho biết: Khái niệm “hộ kinh doanh” chỉ được nhắc tới rải rác trong các văn bản như Luật Quản lý thuế, nghị định đăng ký doanh nghiệp hay một số nghị quyết của Đảng nhưng chưa có một bộ luật rõ ràng, đầy đủ và ổn định để định danh, phân loại và điều tiết hoạt động của nhóm kinh tế đặc thù này. Một khi có luật riêng, không chỉ giúp Nhà nước kiểm soát tốt hơn mà còn bảo vệ hộ kinh doanh, tạo hành lang pháp lý để họ yên tâm phát triển, minh bạch hóa thu nhập và tham gia chính thức vào nền kinh tế.

Việc kê khai thuế trong kinh doanh là nghĩa vụ đối với người dân.

“Trong bối cảnh chuyển đổi số, kinh tế phi truyền thống và thương mại điện tử đang bùng nổ, hộ kinh doanh không thể tiếp tục bị xem như 'vùng xám' của nền kinh tế. Định nghĩa lại hộ kinh doanh, truyền thông chính sách rõ ràng, minh bạch và ban hành luật riêng là những bước đi cần thiết để giữ chân lực lượng này trong khu vực kinh tế chính thức, đồng thời tạo nền tảng bền vững cho thu ngân sách và cải cách quản lý nhà nước”, bà Duyên Hải nói thêm.

Còn theo Tiến sĩ Nguyễn Văn Hòa, chuyên gia chính sách công, cũng cho rằng minh bạch hóa thuế không chỉ là yêu cầu từ phía Nhà nước mà còn là mong muốn chính đáng của người dân. Thực tế, người dân không phản đối nghĩa vụ thuế nhưng họ cần được biết rõ mình đóng bao nhiêu, đóng cho cái gì và đồng tiền thuế đó sẽ được sử dụng minh bạch ra sao. Khi hiểu rõ và thấy công bằng, họ sẽ có trách nhiệm hơn, đồng thời tạo ra niềm tin để tham gia vào nền kinh tế chính thức.

Bài, ảnh: Hoàng Tuyết/Báo Tin tức và Dân tộc

Nguồn Tin Tức TTXVN : https://baotintuc.vn/kinh-te/can-dinh-nghia-lai-ho-kinh-doanh-trong-boi-canh-moi-de-co-the-thu-thue-hieu-qua-20250622200425760.htm