Cần thể chế hóa quan hệ phối hợp gia đình, nhà trường, xã hội

2 giờ trướcBài gốc

GS.TS Nguyễn Thị Doan nêu nhiều giải pháp nhằm tăng cường hiệu quả công tác phối hợp gia đình - nhà trường - xã hội.

Sáng 27/11, Bộ GD&ĐT phối hợp Hội Khuyến học Việt Nam tổ chức tọa đàm về việc tăng cường phối hợp giữa gia đình, nhà trường và xã hội trong công tác giáo dục trẻ em, học sinh, sinh viên trong thời kỳ mới.

Phát biểu tại tọa đàm, một trong những giải pháp GS.TS Nguyễn Thị Doan - Chủ tịch Hội Khuyến học Việt Nam đưa ra là cần xây dựng khung pháp lý và thể chế hóa mối quan hệ phối hợp gia đình - nhà trường - xã hội trong giáo dục và quản lý học sinh bằng hợp đồng cụ thể giữa 3 bên.

Những vướng mắc, điểm nghẽn

Dành nhiều thời gian để chia sẻ về những vướng mắc, điểm nghẽn trong công tác phối hợp giữa gia đình, nhà trường và xã hội trong giáo dục học sinh, sinh viên, GS.TS Nguyễn Thị Doan nhấn mạnh trước hết đến vai trò gia đình.

Từ trước đến nay “Gia đình là tế bào xã hội, là cái nôi nuôi dưỡng, hình thành nhân cách con người”. Thực tế, có nhiều gia đình vẫn giữ được truyền thống tốt đẹp của tổ tiên, giáo dục con cái có nhân, lễ, nghĩa, trí, dũng, nên con cái trưởng thành.

Song, không ít gia đình vì cuộc sống mưu sinh, hoặc vì chạy theo lợi ích kinh tế mà phó mặc việc dạy dỗ cho nhà trường, thiếu thời gian hoặc không dành thời gian theo dõi tâm lý, học hành của con trẻ.

GS.TS Nguyễn Thị Doan dẫn một khảo sát của Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam (2024): Chỉ có 46% phụ huynh thường xuyên trao đổi với giáo viên về tình hình học tập của con; 60% học sinh trung học cho biết cha mẹ không hoặc ít tham gia vào hoạt động học tập của trường. Cũng có hiện tượng kỳ vọng quá nhiều vào con cái mà không hiểu rõ năng lực của con dẫn đến tâm lý con không dám tiếp xúc với cha mẹ. Do đó, khoảng cách giữa cha mẹ và con cái ngày càng xa cách.

Cũng theo khảo sát của Viện Khoa học Giáo dục năm 2024 với trên 3.200 phụ huynh cho thấy chỉ có 42% phụ huynh tham gia các hoạt động giáo dục kỹ năng do trường tổ chức và 38% giáo viên cho biết “phụ huynh chưa hiểu” rõ vai trò đồng hành trong giáo dục học sinh.

Tình trạng cha mẹ thường xuyên cãi vã, bạo lực giữa cha mẹ, bạo lực với con cái theo cách “giận cá chém thớt” làm tổn thương nặng nề đến con trẻ dẫn đến tâm lý bất ổn, có hành vi không tốt ở trường, ở ngoài xã hội (đánh bạn bè, đánh cả cô giáo) vì tất cả các hành vi của trẻ em là tấm gương phản chiếu rõ rệt nhất của cha mẹ.

Bạo lực không chỉ là bạo lực về thể chất mà còn cả bạo lực về tinh thần như xúc phạm, chế giễu, tung tin xấu... ảnh hưởng đến lòng tự trọng; bắt nạt học đường... làm tổn hại đến tinh thần học sinh.

Lại có gia đình do sự chiều con quá mức đã gieo vào lòng trẻ sự tự do quá trớn, luôn cho mình là người phải được quan tâm nên bất chấp nội quy, quy chế, dễ “nổi loạn”.

Về phía nhà trường, nói về hạn chế, GS.TS Nguyễn Thị Doan đề cập đến còn thực trạng mới chỉ chú ý truyền đạt kiến thức - chương trình, phương pháp giáo dục đạo đức còn nặng lý thuyết, thiếu trải nghiệm thực tế; bệnh thành tích; tập trung giáo dục nhân cách, kỹ năng sống cho học sinh chưa được chú trọng... Mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình thiếu khăng khít. Hoạt động của Ban phụ huynh nhiều nơi mang tính hình thức.

Về phía xã hội, GS.TS Nguyễn Thị Doan cho rằng, sự tham gia của các tổ chức chính trị - xã hội, đoàn thể, doanh nghiệp... trong giáo dục học sinh còn rất hạn chế. Theo tổng cục thống kê 2023, chỉ có 21% trường phổ thông có phối hợp định kỳ với tổ chức xã hội nghề nghiệp tại địa phương. Sự vào cuộc của các đoàn thể, các tổ chức xã hội đối với giáo dục học sinh không được như trước đây.

Cùng với đó, sự bùng nổ của công nghệ thông tin, môi trường xã hội, không gian mạng chứa nhiều thông tin độc hại, kích động bạo lực, hướng dẫn nói dối, lừa đảo, các ứng xử của người lớn... đã tác động nhiều đến học sinh…

GS.TS Nguyễn Thị Doan trao biển của Hội Chủ tịch Hội Khuyến học Việt Nam ủng hộ Bộ GD&ĐT mua sách cho học sinh vùng lũ.

Xây dựng khung khổ pháp lý cho “tam giác phát triển giáo dục”

Chia sẻ giải pháp, nội dung đầu tiên GS.TS Nguyễn Thị Doan nhấn mạnh là cần xây dựng khung pháp lý và thể chế hóa mối quan hệ phối hợp gia đình - nhà trường - xã hội trong giáo dục và quản lý học sinh bằng hợp đồng cụ thể giữa 3 bên. Trong đó nêu rõ các chỉ tiêu, giải pháp cần đạt được.

Đây là mô hình phối hợp mới trong điều kiện xây dựng “Giáo dục xanh”, hướng tới giáo dục học sinh trở thành công dân toàn cầu. Thực hiện được mô hình này cũng chính là thực hiện tốt Nghị quyết 71-NQ/TW về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo; Quyết định 1658/QĐ-TTg về Chiến lược tăng trưởng xanh quốc gia.

Theo GS.TS Nguyễn Thị Doan, gia đình cần nhận thức rõ trách nhiệm đối với giáo dục con cái. Các thành viên trong gia đình cần nêu gương cho con cái trong mọi lĩnh vực. Đây không phải là vấn đề mới nhưng sự nhận thức cần được nâng lên mới quan trọng.

“Giáo dục đạo đức phải từ gia đình. Chỉ có cha mẹ mới hiểu rõ và rèn luyện con từ lời nói, hành động, cách ứng xử của con cái với các thành viên trong gia đình, cần đồng hành với con trong các hoạt động học tập và có quan hệ mật thiết với nhà trường. Không ai làm tốt việc này hơn cha mẹ. Trong vấn đề này, sự nêu gương của cha mẹ là mấu chốt. Cần nhân rộng mô hình “Gia đình học tập xanh” do Hội Khuyến học Việt Nam khởi xướng”, GS.TS Nguyễn Thị Doan nhấn mạnh.

Đại diện lãnh đạo Trung ương Hội Khuyến học Việt Nam dự tọa đàm.

Giải pháp thứ hai được Chủ tịch Hội Khuyến học Việt Nam đưa ra là cần đổi mới mạnh mẽ hơn công tác giáo dục đạo đức trong nhà trường, cả nội dung và phương pháp giáo dục.

Cùng với việc trang bị lý thuyết cho học sinh, cần tăng cường các hoạt động trải nghiệm thông qua các bài tập tình huống bằng các video, lồng ghép nội dung Giáo dục xanh vào chương trình học, học sinh được thảo luận và giải quyết tình huống theo nhóm.

Đồng thời, tăng cường giao lưu giữa các trường theo chủ đề, có kế hoạch đi trải nghiệm, ở cả vùng nông thôn, vùng còn khó khăn, thăm các học sinh nghèo, vượt khó. Sau mỗi đợt đi trải nghiệm cần viết thu hoạch. Từ đó giáo dục lòng yêu nước, yêu quê hương, yêu người lao động, bạn bè cho học sinh... và để các em thấy trách nhiệm của bản thân. Bộ GD&ĐT đã thí điểm lồng ghép chuyên đề “Kinh tế xanh và phát triển bền vững” vào môn Khoa học tự nhiên cho thấy 87% học sinh nhận thức rõ hơn về trách nhiệm bảo vệ môi trường.

Các trường cần giáo dục, đào tạo các nội dung thực chất hơn, tuyệt đối tránh bệnh thành tích trong nhà trường. Bộ GD&ĐT cần có hướng dẫn cụ thể vấn đề này. Xây dựng nhà trường hạnh phúc, “trường học xanh” an toàn, thầy cô giáo là tấm gương cho học sinh, được trang bị năng lực, trình độ, kỹ năng thường xuyên trong bối cảnh đất nước có nhiều đổi mới. Chất lượng đội ngũ nhà giáo phải được nâng lên. Cái tâm và trách nhiệm nhà giáo phải hướng vào nghề, vào trò... vào việc hoàn thành sứ mệnh được giao.

Đặc biệt, phải xác định rõ hơn trách nhiệm của Ban phụ huynh học sinh với việc phối hợp giáo dục đạo đức và quản lý học sinh trong và ngoài nhà trường. Thiết lập đường dây liên lạc chặt chẽ bằng nhiều hình thức để kịp thời nắm bắt, xử lý... tình huống đối với học sinh.

Giải pháp thứ ba là xác định rõ vai trò của chính quyền, nhất là Đoàn Thanh niên, Hội phụ nữ, Hội cựu chiến binh, Hội Khuyến học, Hội người cao tuổi... trong giáo dục đạo đức và quản lý học sinh.

Cần có hình thức phối hợp cụ thể, thống nhất giữa các tổ chức này với nhà trường, với phụ huynh trong giáo dục và quản lý học sinh với các nội dung rõ ràng, cụ thể và có sự đánh giá sau định kỳ. Xây dựng bộ quy tắc phối hợp rõ ràng trong quản lý, giáo dục và bảo vệ học sinh. Bộ GD&ĐT cần hướng dẫn cụ thể trách nhiệm của gia đình trong giáo dục đạo đức học sinh.

Trong trao đổi, GS.TS Nguyễn Thị Doan cũng chia sẻ vai trò của Hội Khuyến học Việt Nam trong việc phối hợp gia đình - nhà trường - xã hội để giáo dục và quản lý học sinh

Giáo sư đề nghị, sau tọa đàm này, cơ quan chuyên môn cần bàn để xây dựng khung khổ pháp lý quy định trách nhiệm các bên trong tam giác phát triển giáo dục và giải pháp thực hiện để việc giáo dục đạo đức, quản lý học sinh sớm đi vào nền nếp.

Hiếu Nguyễn

Nguồn GD&TĐ : https://giaoducthoidai.vn/can-the-che-hoa-quan-he-phoi-hop-gia-dinh-nha-truong-xa-hoi-post758365.html