Cẩn trọng trước quảng cáo 'xét nghiệm máu tìm dấu ấn ung thư'

2 ngày trướcBài gốc

Ảnh minh họa: TL

Lấy máu 1 lần, phát hiện 10 loại ung thư?

Đánh vào sự lo lắng của người dân sợ mắc bệnh ung thư, hiện nay trên mạng xã hội hoặc một số cơ sở y tế tư nhân ồ ạt quảng cáo dịch vụ xét nghiệm dấu ấn ung thư. Không khó để bắt gặp các quảng cáo "lấy máu 1 lần - phát hiện 10 loại ung thư", "không cần nội soi, không đau đớn, biết ngay nguy cơ ung thư"... Theo lời quảng cáo, việc xét nghiệm máu tìm dấu ấn ung thư sẽ giúp phát hiện cùng một lúc nhiều bệnh ung thư và nhiều bệnh lý khác.

Thực tế ghi nhận nhiều người có điều kiện sẵn sàng chi hàng chục triệu đồng cho những gói tầm soát ung thư nhằm ngăn chặn, phòng ngừa bệnh tật từ sớm. Chị Phạm Thu Hồng (43 tuổi, Hà Nội) chia sẻ: "Tôi thấy quảng cáo rằng chỉ cần xét nghiệm máu là biết mình có nguy cơ mắc ung thư gan, phổi, dạ dày... hay không nên làm luôn cho yên tâm".

Tuy nhiên, đã có nhiều trường hợp cho thấy xét nghiệm dấu ấn ung thư không mang lại kết quả chính xác. Bà Đ.T.C (Q.Cầu Giấy, Hà Nội) bị mắc tiểu đường, huyết áp cao nên cứ 6 tháng, bà C lại xét nghiệm máu một lần để kiểm tra mỡ máu, tiểu đường, men gan. Một lần nghe nhân viên lấy máu tư vấn gói tầm soát ung thư bằng xét nghiệm máu giá rẻ mà có thể phát hiện nhiều bệnh ung thư, bà C cũng thử một lần cho biết. Khi nhận được kết quả, bà mất ăn mất ngủ vì chỉ số ung thư gan tăng cao. Vậy là bà phải nhờ con gái đưa đi các bệnh viện để xét nghiệm. Chỉ đến khi các bệnh viện đều chung kết luận bà không bị ung thư gan, mà chỉ bị men gan tăng cao, cần ăn uống, tập thể dục điều độ, bà mới thở phào nhẹ nhõm.

Trường hợp chị T.T.L (Kim Giang, Hà Nội) thì ngược lại. Năm nào chị cũng đi kiểm tra, xét nghiệm đều đặn 6 tháng một lần, thậm chí thực hiện cả xét nghiệm dấu ấn ung thư nhưng vẫn không phát hiện ra bệnh ung thư.

Xét nghiệm dấu ấn ung thư: Hiểu sao cho đúng?

Theo PGS.TS Phạm Cẩm Phương, Giám đốc Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu (Bệnh viện Bạch Mai), dấu ấn ung thư hay chất chỉ điểm khối u là các chất tồn tại ở nước tiểu, mô và máu trong cơ thể. Các chất này được hình thành từ tế bào ung thư hoặc do cơ thể tự tạo ra để phản ứng lại với tế bào ung thư. Xét nghiệm dấu ấn ung thư được phân tích dựa trên thành phần protein huyết thanh trong máu. Vì thế, khi cần xét nghiệm dấu ấn ung thư chỉ cần thực hiện lấy máu thông thường và phân tích bằng hệ thống tách huyết thanh chuyên dụng trong y khoa.

"Đối với mỗi loại ung thư sẽ có bộ chỉ số dấu ấn ung thư tương ứng và nồng độ các chỉ số này tăng trên mức bình thường có thể là dấu hiệu cảnh báo tế bào ung thư. Tuy vậy, một số trường hợp có chỉ số dấu ấn ung thư bất thường nhưng thực tế là dương tính giả (nghĩa là không có tế bào ung thư). Nhiều cơ sở quảng cáo xét nghiệm máu để phát hiện sớm ung thư là không chính xác, vì xét nghiệm máu chỉ để phát hiện chất chỉ điểm ung thư, hoặc dấu ấn ung thư. Một số chất chỉ điểm không chỉ tăng khi người bệnh bị ung thư mà cũng có thể tăng trong trường hợp người bệnh bị viêm nhiễm thông thường, mắc các bệnh phổ biến.

"Để phát hiện bệnh ung thư, không chỉ bằng phương pháp xét nghiệm máu, mà người bệnh cần được khám lâm sàng, nội soi, siêu âm và thực hiện các xét nghiệm khác mới đủ tiêu chí chẩn đoán có mắc bệnh hay không. Do đó, người dân nên đi khám sức khỏe định kỳ, tuân thủ theo chỉ dẫn của bác sĩ điều trị ở các bệnh viện uy tín để sớm phát hiện bệnh nếu có".

PGS.TS Phạm Cẩm Phương, Giám đốc Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu (Bệnh viện Bạch Mai)

Trong y khoa, vai trò của chất chỉ điểm khối u là theo dõi và đánh giá, theo dõi kết quả điều trị, không phải để sàng lọc. Do đó, nếu cho rằng xét nghiệm dấu ấn ung thư có thể tầm soát bách bệnh thì điều này là hoàn toàn sai lầm. Đa số các chất chỉ điểm ung thư có xu hướng tăng cao khi bệnh ở giai đoạn muộn, còn ở giai đoạn sớm, gần như không thay đổi. Người bệnh có kết quả bình thường không có nghĩa là đã loại trừ bệnh ung thư. Nhưng khi có kết quả bất thường thì cũng không có nghĩa là đã bị ung thư. Đó chỉ là các dấu hiệu gợi ý để làm các phương pháp chẩn đoán tiếp theo. Việc xét nghiệm máu có tác dụng sàng lọc, gợi ý, loại trừ, phát hiện sớm các bệnh ung thư chứ không có nghĩa là chẩn đoán được bệnh ung thư. Việc dựa vào một vài chỉ số trong xét nghiệm máu để kết luận có mắc ung thư hay không là thiếu chính xác và tiềm ẩn nguy cơ bỏ sót bệnh hoặc gây hoang mang không cần thiết", TS Phạm Cẩm Phương phân tích.

Giám đốc Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu (Bệnh viện Bạch Mai) cho biết thêm, đến nay, sàng lọc, phát hiện sớm bệnh ung thư bằng xét nghiệm máu thường tập trung vào nhóm đối tượng nguy cơ cao. Ví dụ, với ung thư tuyến tiền liệt, nhóm nguy cơ cao là nam giới trên 50 tuổi. Bác sĩ sẽ đánh giá để sàng lọc phát hiện sớm bằng cách siêu âm ổ bụng, phối hợp xét nghiệm nồng độ PSA trong máu. Với ung thư biểu mô tế bào gan, bác sĩ sàng lọc trên nhóm xơ gan do rượu, do viêm gan B, C và yếu tố tuổi, để phối hợp siêu âm ổ bụng, xét nghiệm nồng độ AFP trong máu.

Với ung thư đại trực tràng, không thể sử dụng xét nghiệm máu, xét nghiệm chất chỉ điểm khối u trong máu để chẩn đoán, sàng lọc bệnh sớm. Bác sĩ cần lựa chọn trên nhóm nguy cơ cao, hỏi triệu chứng, tiền sử bệnh, tuổi… để chỉ định xét nghiệm nhằm đánh giá tình trạng bệnh, từ đó có lời khuyên cho những lần nội soi tiếp theo phù hợp.

Hoàng Nguyên

Nguồn Phụ Nữ VN : https://phunuvietnam.vn/can-trong-truoc-quang-cao-xet-nghiem-mau-tim-dau-an-ung-thu-2025052812232194.htm