Cần tư duy đột phá cho giáo dục phổ thông trong chặng đường sau 2030

2 giờ trướcBài gốc

Minh họa/INT

Hội thảo do Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam tổ chức, trong bối cảnh ngành Giáo dục đứng trước yêu cầu đổi mới mạnh mẽ theo tinh thần Nghị quyết số 71-NQ/TW về đột phá phát triển giáo dục, đào tạo.

Phổ cập THPT gắn với hướng nghiệp, phân luồng linh hoạt

Phát biểu khai mạc, GS.TS Lê Anh Vinh – Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam cho biết, trong những năm qua, các hội thảo về giáo dục phổ thông chủ yếu tập trung vào triển khai Chương trình Giáo dục phổ thông 2018, từ chương trình, sách giáo khoa đến các điều kiện bảo đảm thực hiện.

Tuy nhiên, ở thời điểm cuối năm 2025, Ban Tổ chức mong muốn mở rộng không gian thảo luận, nhìn xa hơn các nhiệm vụ trước mắt, hướng tới những mục tiêu lớn, dài hạn đã được đặt ra trong Nghị quyết 71, đòi hỏi tư duy mới và các giải pháp mang tính đột phá.

GS.TS Lê Anh Vinh – Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam phát biểu tại hội thảo.

Theo GS.TS Lê Anh Vinh, hội thảo tập trung trao đổi ba vấn đề lớn. Thứ nhất là định hướng xây dựng chương trình giáo dục phổ thông sau năm 2030. Bối cảnh phát triển kinh tế – xã hội, chuyển đổi số và hội nhập quốc tế trong giai đoạn tới sẽ rất khác so với thời điểm xây dựng Chương trình 2018.

Vì vậy, việc hình dung rõ “chân dung người học” sau 2030 được xem là cơ sở quan trọng để từng bước điều chỉnh, phát triển chương trình, thậm chí hướng tới mốc 2035.

Thứ hai là mục tiêu phổ cập giáo dục phổ thông – một nội dung trọng tâm của Nghị quyết 71. Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam nhấn mạnh, phổ cập không chỉ là bài toán về tỷ lệ hay con số, mà cần gắn với định hướng nghề nghiệp và yêu cầu phát triển nguồn nhân lực trong bối cảnh mới.

Một trong những gợi mở được đưa ra là xây dựng mô hình trường trung học phổ thông nghề, với chương trình đào tạo tương đương THPT nhưng tích hợp định hướng nghề nghiệp rõ nét, qua đó tạo thêm lựa chọn và lộ trình phát triển dài hạn cho người học.

Thứ ba là chuyển đổi số và trí tuệ nhân tạo trong giáo dục. Năm 2025, Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam được giao xây dựng khung nội dung trí tuệ nhân tạo trong chương trình giáo dục phổ thông từ lớp 1 đến lớp 12.

Các chuyên gia, nhà giáo, nhà khoa học tham gia hội thảo.

Tuy nhiên, theo GS.TS Lê Anh Vinh, chuyển đổi số không chỉ là câu chuyện về kỹ thuật hay hạ tầng, mà quan trọng hơn là chuyển đổi về con người, nhận thức và nguồn nhân lực. Những thay đổi này sẽ tác động trực tiếp đến cách thiết kế chương trình, tổ chức dạy học và mở rộng cơ hội tiếp cận giáo dục cho học sinh.

Năng lực nền tảng của người học thế kỷ 21

Chia sẻ tại hội thảo, TS Hồ Thị Hồng Vân cùng nhóm nghiên cứu cho rằng, phổ cập giáo dục THPT cần được triển khai theo hướng bảo đảm chất lượng và tính bền vững, thay vì chỉ chú trọng mở rộng quy mô. Trong đó, năng lực định hướng nghề nghiệp giữ vai trò then chốt, góp phần nâng cao hiệu quả phân luồng, tạo động lực học tập và duy trì sĩ số học sinh.

Theo nhóm nghiên cứu, giáo dục hướng nghiệp giúp học sinh hiểu rõ bản thân, nhận diện năng lực, sở thích và cơ hội nghề nghiệp, từ đó hình thành mục tiêu học tập rõ ràng, giảm nguy cơ bỏ học.

Việc phân luồng cần được thực hiện linh hoạt, nhân văn, với các lộ trình đa dạng như THPT, giáo dục nghề nghiệp hoặc mô hình kết hợp, cùng sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và xã hội.

TS Hồ Thị Hồng Vân chia sẻ tại hội thảo.

Ở góc độ chuyên gia, PGS.TS Trần Kiều – nguyên Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam nhấn mạnh, trong hệ thống các năng lực của con người thế kỷ 21, “học tập suốt đời” giữ vị trí đặc biệt quan trọng.

Nhiều quốc gia đã xác định đây là năng lực cốt lõi để người học thích ứng với sự thay đổi nhanh chóng của thế giới hiện đại. Bên cạnh đó, ông cho rằng việc đưa tư duy bậc cao vào quá trình dạy học sẽ giúp học sinh hình thành năng lực tư duy sâu, phản biện và sáng tạo – những phẩm chất thiết yếu trong bối cảnh mới.

PGS.TS Trần Kiều – nguyên Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam trao đổi tại hội thảo.

Trao đổi tại hội thảo, TS Tạ Ngọc Trí – Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục phổ thông (Bộ GD&ĐT) đánh giá cao các định hướng nghiên cứu của Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, đồng thời lưu ý cần phân biệt rõ khái niệm “trung học nghề” với THPT hay sơ cấp, trung cấp nghề.

Theo ông, mục tiêu của trung học nghề là đào tạo nghề gắn với thị trường lao động, song vẫn phải bảo đảm khối lượng kiến thức văn hóa phổ thông cần thiết. Một “điểm nghẽn” hiện nay là tâm lý chuộng bằng cấp và cơ chế tuyển sinh đại học, khiến học sinh tốt nghiệp THCS có xu hướng dồn vào THPT. Do đó, cần nghiên cứu các mô hình quốc tế, như Úc, Hàn Quốc, để xây dựng cơ chế liên thông linh hoạt hơn.

TS Tạ Ngọc Trí – Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục phổ thông (Bộ GD&ĐT) chia sẻ tại hội thảo.

Hội thảo diễn ra thành công tốt đẹp.

Về năng lực người học trong kỷ nguyên số, TS Tạ Ngọc Trí nhấn mạnh, kỹ năng quan trọng nhất là “learning to learn” – học cách học. Đây là nền tảng để học sinh có thể tự học, thích ứng và phát triển suốt đời trong một thế giới biến đổi nhanh chóng.

Nguồn GD&TĐ : https://giaoducthoidai.vn/can-tu-duy-dot-pha-cho-giao-duc-pho-thong-trong-chang-duong-sau-2030-post762514.html