Cảnh báo ngày tận thế và sự lừa dối của giới tinh hoa

một phút trướcBài gốc

Ảnh minh họa. Nguồn: agegracefullyamerica

Nhà địa lý Samuel Miller McDonald lập luận rằng thế giới đang suy tàn.

Hồi kết của thế giới?

Sự tự do đang dần biến mất. Bất bình đẳng đang gia tăng, khi 1% dân số đang nắm giữ phần lớn tài sản toàn cầu. Ngày nay, nước Mỹ có hệ số Gini, thước đo bất bình đẳng quốc tế phổ biến, ngang bằng với La Mã cổ đại thời kỳ còn sở hữu nô lệ.

Tỷ lệ tử vong của người mẹ (liên quan đến quá trình mang thai, sinh nở và hậu sản) đối với thế hệ millennials (sinh từ 1981-1996) ở Mỹ cao gấp ba lần so với thế hệ cha mẹ họ. Đáng chú ý là những điều này xảy ra ở xã hội giàu có nhất thế giới.

Trên toàn cầu, tuổi thọ trung bình đang giảm. Tiêu chuẩn về thực phẩm lành mạnh cũng tương tự. Ngoại trừ một vài nơi có mức sống cao còn tiêu dùng bánh mì lên men tự nhiên, hầu hết khu vực khác đã quen với những loại bánh mì bán sẵn. Như Guy Debord mô tả trong Bách khoa toàn thư về những phiền toái (The Encyclopedia of Nuisances), chúng là "bánh mì giả", được sản xuất hàng loạt, xốp và vô vị. Nếu là thời xa xưa, hẳn đã có những cuộc bạo loạn vì bánh mì. Còn hiện nay, người tiêu dùng đang âm thầm chịu đựng chứng khó tiêu và không một lời than vãn.

Cuốn sách ra mắt ngày 14/8. Ảnh: Amazon.

Nguyên nhân của sự xuống cấp về đời sống này là gì? McDonald đưa ra câu trả lời trong Progress là sự sai lầm trong nhận thức. Công chúng đã bị giới tinh hoa lừa dối.

"Những câu chuyện tiến bộ" của tầng lớp lãng đạo nói rằng lịch sử chỉ tiến về phía trước, rằng tất cả nên tin tưởng vào hệ thống cầm quyền và nhường quyền tự quyết cho những người giỏi hơn. Ngay cả khi các cuộc biểu tình nổ ra, họ cũng chỉ đặt mục tiêu về những điều nhỏ nhặt thay vì một cuộc cải tổ toàn diện.

Tuy nhiên, McDonald cho rằng sự tiến bộ là một lời tiên tri giả hiệu. Lịch sử không chỉ là con đường hướng lên và những điều được cho là sự tiến bộ hay sự phát triển đều kèm theo cái giá phải trả rất lớn, bao gồm cả sự tàn phá sinh thái.

Đã có thời con người có mối quan hệ "cộng sinh" với thiên nhiên, hướng đến sự tôn trọng hệ sinh thái, thay vì bóc lột môi trường đến kiệt quệ. Vào thời đó, hầu hết xã hội nguyên thủy cũng không có hệ thống phân chia giai cấp hay giới tính.

Sau đó, vào khoảng năm 3000 TCN, nền kinh tế "ký sinh" vào môi trường xuất hiện. Người Lưỡng Hà là những người đầu tiên hướng đến sự chế ngự thiên nhiên. Tôn giáo, nói về quyền thống trị Trái Đất, cũng dần thay thế thuyết vạn vật có linh. Đối với McDonald, Sử thi Gilgamesh là tác phẩm đầu tiên đại diện rõ rệt cho chủ nghĩa này. Trong đó, người anh hùng cùng tên giết chết người bảo vệ rừng, thuần hóa thiên nhiên hoang dã để xây nên một thành phố. Nơi đây được chất đầy bánh mì và bia với niềm vui sướng tột độ của những người hầu cận.

Vào thời kỳ La Mã, đế chế này đã nhìn ra giá trị của tôn giáo, coi thuyết độc thần là một công thức tiện dụng để dựng nên một hiện thân của thần: hoàng đế. Tua nhanh một thiên niên kỷ sau, chủ nghĩa tư bản tiếp quản những giá trị này, với một cách giải thích tinh vi hơn.

Con đường phát triển đã bị thế tục hóa, đồng nghĩa với việc tạo nên giai cấp tư bản: một số ít người giác ngộ được con đường tiến bộ nên sở hữu nhiều của cải để có thể mang lại giá trị cho quần chúng, những tiện ích thời hiện đại như thuốc kháng sinh, nồi chiên không dầu,… Không phủ nhận giá trị của những tiện ích này, tuy nhiên, chúng không đáng kể gì so với tài sản và vị thế giới tinh hoa đang sở hữu. Logic của sự bóc lột vẫn không thay đổi: cả môi trường và những con người bình thường đều chịu thiệt hại.

Ảnh: Alamy

Tiên tri xa rời thực tế

Trong khi luận điểm của McDonald đã vạch trần sự lừa dối của giới tinh hoa với công chúng, một số tuyên bố của ông bị phản đối mạnh mẽ và những lời tiên tri của ông về ngày tận thế bị coi là quá mức.

Ví dụ, McDonald ủng hộ tuyên bố của David Graeber và David Wengrow rằng các tư tưởng Khai sáng đến từ người Mỹ bản địa. Lập trường này đã bị phản đối mạnh mẽ, thậm chí bị các sử gia như David A. Bell coi là hoang tưởng.

Ông cũng khẳng định chắc nịch rằng ngày tận thế đã đến gần. "Biến đổi khí hậu và sự sụp đổ sinh thái có khả năng cao sẽ kéo theo sự chia rẽ chính trị, vô hiệu hóa các tiền lệ pháp lý và văn hóa... Nếu nền kinh tế thị trường vẫn được thực hiện, có khả năng xã hội sẽ quay trở lại với việc buôn bán người làm nô lệ", McDonald viết.

Lời khẳng định này đang bỏ qua một thực tế đơn giản là thế giới hiện nay không còn thiếu hụt lao động nữa. Thậm chí, sự phát triển của AI còn đang khiến những tuyên bố của McDonald trở nên xa vời hơn.

Những tuyên bố xa rời thực tế này cho thấy dự đoán tương lai không hề dễ: mọi thứ có thể đi xuống nhưng cũng rất có thể đi lên.

Minh Hoa

Nguồn Znews : https://znews.vn/canh-bao-ngay-tan-the-va-su-lua-doi-cua-gioi-tinh-hoa-post1575013.html