Cấp bách cải thiện tình trạng ô nhiễm không khí tại các thành phố lớn

10 giờ trướcBài gốc

Chỉ số chất lượng không khí tại Hà Nội ở nhiều thời điểm vượt ngưỡng khuyến cáo 5-7 lần, ảnh hưởng đến sức khỏe người dân

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, ngày 28/10, Quốc hội thảo luận về kết quả giám sát chuyên đề "việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành".

"Nếu không hành động mạnh mẽ, thành tựu kinh tế sẽ bị dòng nước ô nhiễm, không khí ngột ngạt cuốn trôi"

Trong Báo cáo kết quả giám sát chuyên đề trình bày tại Quốc hội sáng 28/10, Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Lê Quang Mạnh cho biết: "Tình trạng ô nhiễm môi trường còn xảy ra, vẫn còn diễn biến phức tạp, có thời điểm ở mức độ nghiêm trọng, đặc biệt là ô nhiễm không khí (do bụi mịn) tại các thành phố lớn; chỉ số chất lượng không khí có thời điểm vượt ngưỡng an toàn".

Quang cảnh phiên làm việc sáng 28/10 của Quốc hội

Thảo luận tại hội trường, không ít đại biểu Quốc hội cũng bày tỏ lo ngại về vấn đề này. Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (Đoàn đại biểu Quốc hội Thành phố Hồ Chí Minh) nhận định: "Tình trạng ô nhiễm không khí, nước thải và ngập úng đô thị đang trở thành thách thức lớn".

Đồng quan điểm, đại biểu Thạch Phước Bình (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Vĩnh Long) cho rằng, ô nhiễm không khí và nguồn nước ngày càng nghiêm trọng. Tại Hà Nội, có thời điểm bụi mịn PM2.5 vượt ngưỡng theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) gấp 5 đến 7 lần, ảnh hưởng đến sức khỏe hàng triệu người. Đại biểu Thạch Phước Bình cảnh báo: "Nếu chúng ta không hành động mạnh mẽ hôm nay, mai này mọi thành tựu kinh tế sẽ bị dòng nước ô nhiễm, không khí ngột ngạt cuốn trôi".

70% khí thải từ xe cũ và hai lộ trình kiểm soát

Thực tế, ô nhiễm không khí tại Hà Nội đã kéo dài nhiều năm và Hà Nội liên tục bị liệt kê vào nhóm đô thị ô nhiễm nhất thế giới. Theo các ứng dụng quan trắc lớn như IQAir và Pam Air, Chỉ số chất lượng không khí (AQI) tại Hà Nội thường xuyên duy trì ở ngưỡng trên 130 (mức Xấu) và đã có những ngày vượt mốc 150 (mức Có hại cho sức khỏe).

"Bụi mịn PM2.5 là thành phần độc hại nhất, có thể gây ra viêm phế quản, hen suyễn, các vấn đề tim mạch và đi thẳng vào máu.

ThS.BS Nguyễn Trọng An, Phó Giám đốc Trung Tâm Nghiên cứu và Phát triển Sức khỏe Môi trường

Giao thông được xác định là nguyên nhân chính gây ô nhiễm không khí. Theo thống kê được trích dẫn từ một số báo cáo gần đây, hoạt động giao thông đóng góp tới 70% tổng lượng bụi và khí thải tại Hà Nội. Ước tính, tại Thủ đô, hiện có khoảng 7 triệu xe máy, trong đó trên 3 triệu chiếc xe cũ sản xuất trước năm 2000 vẫn lưu hành.

Ông Lê Thế Đức, Nguyên Giám đốc Công ty TNHH Việt - Nhật Motor, xác nhận: "Nhiều xe cũ, nát, vấn đề khói thải rất độc hại, xả thải nguy hại cao gấp nhiều lần so với xe thông thường".

Ô nhiễm không khí ở Hà Nội trở thành vấn đề nóng nhiều năm nay

Theo Tiến sĩ Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam, ô nhiễm từ phương tiện giao thông là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến ô nhiêm không khí. Điều đáng lo ngại là việc chậm kiểm soát nguồn thải này khiến ô nhiễm kéo dài dai dẳng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng.

Trước thực trạng ô nhiễm không khí kéo dài, hai lộ trình quyết liệt nhằm giảm thiểu khí thải và thúc đẩy chuyển đổi phương tiện xanh đã được đưa ra.

Việc kiểm định khí thải xe máy đã chính thức được luật hóa, là một bước ngoặt sau 15 năm kể từ khi có chủ trương kiểm soát. Quy định kiểm định khí thải xe máy nằm trong Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ, chính thức có hiệu lực từ ngày 1/1/2025. Tuy nhiên, theo Cục Đăng kiểm Việt Nam, mặc dù Luật đã có hiệu lực nhưng việc kiểm định vẫn chưa được triển khai rộng rãi, bắt buộc đối với người dân vì còn phụ thuộc vào lộ trình áp dụng cụ thể và các quy định chi tiết (về tần suất, giới hạn khí thải cho từng loại xe) do Chính phủ ban hành.

Ngày 12/7/2025, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị 20/CT-TTg về một số nhiệm vụ cấp bách, quyết liệt ngăn chặn, giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường; trong đó yêu cầu Hà Nội triển khai các giải pháp để tổ chức, cá nhân chuyển đổi phương tiện, bảo đảm đến ngày 1/7/2026 không còn xe môtô, xe gắn máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông trong vành đai 1. Từ ngày 1/1/2028, ngoài cấm xe môtô, xe gắn máy chạy xăng dầu, ôtô cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch cũng bị hạn chế trong khu vực vành đai 1 và vành đai 2; đến năm 2030 áp dụng với toàn bộ phương tiện cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch trong phạm vi vành đai 3.

Tuy nhiên, xử lý thế nào với hàng triệu xe máy trong 1 - 2 năm tới là một "bài toán" phải tính toán rất kỹ lưỡng. Chưa kể việc chuyển đổi phương tiện còn ảnh hưởng đến sinh kế của nhiều người thu nhập thấp buôn bán nhỏ.

Đây là lý do nhiều chuyên gia cho rằng việc chuyển đổi phương tiện xanh cần triển khai linh hoạt, có lộ trình hợp lý và các hỗ trợ đi kèm.

Tiến sĩ Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam cho rằng, lộ trình chuyển đổi phương tiện phải rõ ràng, "không do dự thêm nữa. Xe máy điện là giải pháp tốt nhất nhưng cần chuẩn bị về hạ tầng và cơ chế hỗ trợ".

Quan tâm đến vấn đề sinh kế của những người thu nhập thấp, ThS. Đinh Trọng Khang, Phó Giám đốc Viện chuyên ngành Môi trường, đề nghị cần có giải pháp hài hòa, hỗ trợ người dân để mua mới phương tiện.

Ban hành và triển khai hiệu quả Kế hoạch hành động quốc gia về khắc phục ô nhiễm không khí

Trong Báo cáo kết quả giám sát chuyên đề trình bày tại Quốc hội sáng 28/10, đề cập đến những nhiệm vụ, giải pháp cấp bách, hoàn thành đến cuối năm 2026, Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Lê Quang Mạnh cho hay, sẽ tổng kết, đánh giá việc thực hiện và đề xuất sửa đổi, bổ sung Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, trình Quốc hội xem xét, thông qua đầu nhiệm kỳ Quốc hội khóa XVI.

Trước mắt, xem xét sửa đổi ngay một số điều của Luật này tại Kỳ họp thứ 10 để góp phần khơi thông nguồn lực, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp; đồng thời sửa đổi quy định về lộ trình, thời gian áp dụng đối với các chính sách liên quan đến quản lý chất thải rắn sinh hoạt cho phù hợp yêu cầu thực tế. Rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định của pháp luật có liên quan như thuế, phí bảo vệ môi trường, ngân sách nhà nước, đầu tư...

Ban hành và triển khai hiệu quả Kế hoạch hành động quốc gia về khắc phục ô nhiễm và quản lý chất lượng môi trường không khí giai đoạn 2025 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045; đồng thời thực hiện ngay các biện pháp cấp bách kiểm soát, ngăn chặn và khắc phục, cải thiện tình trạng ô nhiễm không khí tại Thủ đô Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh...

Giải trình cuối phiên thảo luận tại hội trường chiều ngày 28/10, ông Trần Đức Thắng, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường, thừa nhận tình trạng suy thoái môi trường diễn biến phức tạp, có xu hướng mở rộng và còn chậm so với kỳ vọng của nhân dân.

Ông Trần Đức Thắng, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường

Trong giai đoạn phát triển mới, ông Trần Đức Thắng cho biết, Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ tập trung triển khai một số nhiệm vụ trọng tâm, hướng tới mục tiêu bảo đảm môi trường trong lành, sinh thái bền vững vì sức khỏe và tương lai của người dân Việt Nam. "Trong đó, trọng tâm là đột phá về thể chế, chính sách pháp luật, kinh tế hóa môi trường, tạo động lực cho phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và kinh tế carbon thấp", Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường nêu.

Kim Thanh

Nguồn Phụ Nữ VN : https://phunuvietnam.vn/cap-bach-cai-thien-tinh-trang-o-nhiem-khong-khi-tai-cac-thanh-pho-lon-20251028180604245.htm