Cát nghiền loay hoay tìm đầu ra

8 phút trướcBài gốc

Rất ít dự án sử dụng cát nghiền

Dự án nâng cấp mở rộng sân bay Điện Biên Phủ là một trong những dự án đầu tư công hiếm hoi sử dụng cát nghiền sản xuất từ đá ở quy mô lớn.

Dây chuyền sản xuất cát nghiền tại Điện Biên.

Điện Biên được biết đến là tỉnh miền núi có địa hình phức tạp, chủ yếu là đồi núi dốc, hiểm trở và chia cắt mạnh. Cát tự nhiên trên địa bàn tỉnh có trữ lượng ít và ngày càng giảm.

Để bảo đảm nguồn cung cát cho dự án, trước đó, Sở Xây dựng Điện Biên đã chủ động phối hợp với đơn vị tư vấn là Viện Nghiên cứu và Ứng dụng Vật liệu xây dựng nhiệt đới (Đại học Xây dựng Hà Nội), Cục Kinh tế Xây dựng, nay là Cục Kinh tế - Quản lý đầu tư xây dựng (Bộ Xây dựng) hoàn thiện các mã hiệu định mức cát nghiền trong xây dựng và giao thông.

Ông Nguyễn Minh Lượng, Phó giám đốc Sở Xây dựng Điện Biên cho biết: Điện Biên là tỉnh duy nhất trong cả nước được Cục Kinh tế Xây dựng (trước đây) cho ý kiến việc xây dựng định mức cát nghiền trên địa bàn. Đây là cơ sở quan trọng để UBND tỉnh ủy quyền cho Sở Xây dựng ban hành định mức cấp phối vật liệu sử dụng cát nghiền trên địa bàn.

Trên cơ sở đó, chủ đầu tư, Tổng công ty Cảng Hàng không Việt Nam đã chủ động phối hợp với các đơn vị tư vấn, nhà thầu, đơn vị khai thác mỏ đá trên địa bàn xã Na Ư cũ, nay là xã Sam Mứn, sản xuất cát nghiền, đưa vào phục vụ dự án.

"Điều quan trọng để cát nghiền được đưa vào sử dụng là hệ thống dây chuyền sản xuất hiện đại, quy trình khép kín, tuần hoàn. Sản phẩm phải đáp ứng được các tiêu chí về kỹ thuật, gồm tiêu chuẩn TCVN 9205:2012; Quy chuẩn QCVN 16:2023/BXD; có modul theo tiêu chuẩn, bảo đảm chất lượng bê tông sau khi hoàn thiện", ông Lượng cho biết.

Nhờ sự chủ động nói trên, tháng 12/2023, dự án nâng cấp sân bay Điện Biên Phủ hoàn thành, vượt tiến độ 4 tháng.

Cạnh tranh về giá với cát tự nhiên

Trên thực tế, cát nghiền chưa được sử dụng phổ biến và vẫn đang loay hoay tìm chỗ đứng trên thị trường. Nhiều doanh nghiệp sản xuất cát nghiền phải hoạt động cầm chừng, vận hành dưới công suất thiết kế...

Ông Nguyễn Minh Tâm, đại diện Công ty CP Vật liệu xây dựng Sư Tử Biển cho biết, loại vật liệu này vẫn chưa thể đưa vào sử dụng rộng rãi trong ngành Xây dựng.

Tại thị trường miền Nam, đến nay cát nghiền chỉ chiếm khoảng 5-10% khối lượng cát xây dựng hạ tầng mỗi năm. Giá cát nghiền dao động khoảng 200.000-300.000 đồng/tấn (tùy vị trí cung cấp) và thường được sử dụng trong sản xuất cấu kiện bê tông đúc sẵn và các công trình hạ tầng quan trọng.

Một doanh nghiệp xây dựng tại tỉnh Thanh Hóa cho biết, công ty có thể sản xuất 100-200m3 cát nghiền mỗi ngày, sản phẩm sạch, tinh, không chứa tạp chất.

"Trước đây, do tình trạng khai thác cát trái phép diễn ra phổ biến, giá cát tự nhiên rẻ, nên cát nghiền giá thành cao hơn, rất khó cạnh tranh. Hiện nay, việc khai thác cát đang bị thắt chặt, khiến giá cát tự nhiên tăng cao, cát nghiền có thể cạnh tranh về giá", vị này cho biết.

Nhận diện rào cản

Theo ông Nguyễn Văn Đoàn, Giám đốc Trung tâm Xi măng và Bê tông (Viện Vật liệu Xây dựng, Bộ Xây dựng), cát nghiền hoàn toàn có thể đáp ứng yêu cầu kỹ thuật trong sản xuất bê tông và vữa nếu được kiểm soát chất lượng tốt. Nhưng hiện có ba yếu tố chính cản trở việc sử dụng rộng rãi cát nghiền.

Cát nghiền hoàn toàn có thể đáp ứng yêu cầu kỹ thuật trong sản xuất bê tông và vữa nếu được kiểm soát chất lượng tốt.

Thứ nhất, về mặt tiêu chuẩn kỹ thuật và định mức cấp phối vật liệu, tuy đã có tiêu chuẩn riêng cho cát tự nhiên và cát nghiền, nhưng lại chưa có quy định rõ ràng khi phối trộn hai loại cát này với nhau để cải thiện các nhược điểm của cát nghiền trong sản xuất bê tông.

Một số địa phương đã ban hành định mức cấp phối vật liệu cho bê tông và vữa sử dụng cát nghiền nhưng chưa có định mức áp dụng chung cho cả nước. Cộng với thiếu các hướng dẫn kỹ thuật khiến đơn vị tư vấn thiết kế không có căn cứ khi lập dự toán chi phí xây dựng công trình, đơn vị thi công gặp khó khăn trong việc áp dụng...

Thứ hai là tâm lý thị trường vẫn còn dè dặt. Nhiều chủ đầu tư và nhà thầu vẫn ưu tiên sử dụng cát tự nhiên do quen thuộc và dễ thi công hơn, nhất là trong các công trình lớn.

Thứ ba, chất lượng cát nghiền trên thị trường chưa đồng đều. Một phần do công nghệ sản xuất chưa được đầu tư đồng bộ và kiểm soát chặt chẽ, dẫn đến sự thiếu tin tưởng từ phía người sử dụng.

Cần hoàn thiện tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật

PGS. TS Tống Tôn Kiên, Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu và Ứng dụng vật liệu xây dựng nhiệt đới cho rằng, hiện nay các nhà máy sản xuất cát nghiền chủ yếu sản xuất cát thô (sử dụng cho bê tông là chính, không phù hợp với sử dụng cho vữa xây dựng), cát mịn sản xuất còn ít.

Công nghệ sản xuất cát nghiền đã được cải tiến, song hình dạng hạt cát vẫn góc cạnh hơn hạt cát tự nhiên. Bề mặt hạt cát nghiền nhám ráp hơn hạt cát tự nhiên, nên khi sử dụng trong hỗn hợp vữa, bê tông thì lượng xi măng, nước, hoặc phụ gia hóa dẻo đòi hỏi cao hơn.

Đặc biệt, vì chưa có định mức sử dụng cát nghiền nên khó khăn trong việc sử dụng vào các dự án nguồn vốn Nhà nước.

Theo ông Nguyễn Văn Đoàn, để thúc đẩy việc sử dụng cát nghiền, cần hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, các hướng dẫn kỹ thuật về sử dụng cát nghiền và định mức cấp phối vật liệu khi sử dụng cát nghiền đơn lẻ hoặc phối trộn với cát tự nhiên.

Nhà nước nên có chính sách hỗ trợ như ưu đãi thuế, khuyến khích đầu tư công nghệ sản xuất cát nghiền và từng bước hạn chế sử dụng cát tự nhiên trong các công trình xây dựng.

Ông Nguyễn Minh Lượng kiến nghị Bộ Xây dựng xem xét sớm nghiên cứu, ban hành hệ thống định mức dùng chung trên cả nước về định mức cát nghiền từ đá, sỏi, chất thải rắn xây dựng… để sử dụng trong công tác bê tông, xây, trát, san nền, đắp nền dùng cho tất cả các loại công trình.

Cát nghiền có thể được sản xuất từ đá, mạt đá (phụ phẩm trong quá trình nghiền đá), sỏi hoặc chất thải rắn xây dựng. Tuy nhiên, thị trường đang phổ biến nhất là cát nghiền được sản xuất từ đá.

Hiện cát nghiền chủ yếu được sử dụng trong sản xuất cấu kiện bê tông đúc sẵn, trạm trộn bê tông thương phẩm và các công trình dân dụng, công nghiệp, hạ tầng đơn giản kỹ thuật. Việc ứng dụng trong công trình kỹ thuật cao còn hạn chế do đặc tính vật liệu và khả năng thi công chưa tối ưu.

Tiến Anh

Tâm Vũ

Nguồn Xây Dựng : https://baoxaydung.vn/cat-nghien-loay-hoay-tim-dau-ra-192250820105233161.htm