Chúng tôi đã có cuộc phỏng vấn NSND Tạ Tuấn Minh - đạo diễn “Nơi bình minh trở lại” về vở diễn này nói riêng, về sân khấu CAND nói chung.
- Nhà hát Kịch CAND vừa ra mắt vở kịch “Nơi bình minh trở lại”. Hình như đây là lần đầu tiên Tạ Tuấn Minh hợp tác với kịch CAND?
Đạo diễn, NSND Tạ Tuấn Minh.
+ Tôi có may mắn được dàn dựng khá nhiều chương trình và vở diễn về lực lượng CAND của Công an TP Hà Nội. Gần đây nhất, ngoài công việc đạo diễn, tôi là tác giả của vở diễn “Ngược chiều bình an”, với bút danh Thiên Ân. Đây là tác phẩm do Nhà hát Kịch Việt Nam dàn dựng, nói về sự hy sinh của những người lính cứu hỏa. Với Nhà hát Kịch CAND, tôi từng dàn dựng một số kịch ngắn trong chương trình “Hoa cài trên lá chắn” và cuộc thi “Tài năng trẻ sân khấu kịch nói toàn quốc”. Tuy nhiên, “Nơi bình minh trở lại” là vở diễn dài đầu tiên tôi dàn dựng cho nhà hát.
- Kịch CAND trong những năm gần đây được đầu tư, phát triển từ Đoàn Kịch CAND thành Nhà hát Kịch CAND. Có những diễn viên đã khẳng định được “thương hiệu” khi về đầu quân cho nhà hát. Trong quá trình làm việc, anh cảm nhận như thế nào về đội ngũ này?
+ Trước hết, phải nói đến sự chỉ đạo và định hướng nghệ thuật một cách nghiêm túc, có tầm nhìn của Ban Giám đốc và Hội đồng nghệ thuật Nhà hát Kịch CAND. Nếu không thế, làm sao họ thu hút được những diễn viên trẻ đã khẳng định được “thương hiệu” về đầu quân cho nhà hát như: Bảo Thanh, Lưu Huyền Trang, Thanh Mai, Việt Bắc... trong bối cảnh đời sống sân khấu khó khăn như hiện nay.
Bên cạnh đó, họ có thế hệ diễn viên đàn anh, đàn chị còn làm việc tại nhà hát: NSND Thúy Hiền, NSND Hồng Tuấn, NSƯT Hồng Quân, NSƯT Hồ Phong, Quốc Thắng, Hoàng Công, Đăng Hòa, Thu Hà, Việt Tùng... luôn đồng hành và dìu dắt thế hệ tiếp nối. Trong quá trình làm việc, tôi cảm nhận được tài năng, tâm huyết và sự chuyên nghiệp của họ. Đêm tổng duyệt vở diễn “Nơi bình minh trở lại” đã nói lên điều đó.
- Ngay trong đêm tổng duyệt, “Nơi bình minh trở lại” dành được nhiều thiện cảm từ Hội đồng nghệ thuật và khán giả. Một vở kịch của Nhà hát Kịch CAND về lực lượng CAND, chắc chắn phải đảm bảo những tiêu chí riêng. Những yếu tố này có “làm khó” được Tạ Tuấn Minh khi dàn dựng vở kịch?
+ Tôi là người luôn thích tự “làm khó” mình. Tôi luôn tâm niệm không bao giờ “lặp lại” những tác phẩm của mình trước đây, “Nơi bình minh trở lại” cũng vậy. Như đã nói ở trên, tôi may mắn được dàn dựng khá nhiều chương trình và vở diễn về lực lượng CAND nên cũng tương đối hiểu những tiêu chí đặc thù về nghiệp vụ cũng như những chỉ đạo về chính trị của tác phẩm.
Khi dàn dựng cho Nhà hát Kịch CAND, tôi khá tự tin bởi đồng hành cùng tôi luôn có những những người am hiểu về chuyên môn, nghiệp vụ, tư vấn như: Thiếu tướng NSND Công Bẩy, Phó Cục trưởng Cục Công tác chính trị, Bộ Công an; Đại tá, NSND Thúy Hiền, Giám đốc Nhà hát Kịch CAND; Thượng tá Vũ Mạnh Hiền, Phó Giám đốc Nhà hát Kịch CAND; Trung tá, NSND Vũ Hồng Tuấn và đặc biệt là trợ lý đạo diễn - Trung tá, NSƯT Vũ Hồng Quân, anh ấy giúp tôi rất nhiều trong quá trình làm vở.
Cảnh trong vở “Nơi bình minh trở lại”.
- “Nơi bình minh trở lại” là một trong số ít vở diễn nói về người quản giáo CAND. Khi dàn dựng tác phẩm này, anh có phải tìm hiểu nhiều về lực lượng khá đặc thù này không?
+ Làm vở kịch về những cán bộ quản giáo CAND nói chung đã khó, làm về nữ quản giáo CAND nói riêng còn khó hơn, bởi đặc thù công việc có rất nhiều điều tế nhị khó có thể đưa lên sân khấu. Muốn làm vở diễn về họ, tôi phải hiểu họ, đồng cảm và lý giải được những suy nghĩ của họ. Điều này không phải là một điều dễ dàng bởi tôi là một người không trong ngành. Tôi có may mắn trong một lần đi thực tế trại sáng tác kịch bản sân khấu do Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam tổ chức, tôi được đến Trại giam Phú Sơn ở Thái Nguyên. Chuyến đi đó giúp tôi rất nhiều. Cuộc đời luôn có những điều bất ngờ thú vị mà chúng ta không bao giờ biết trước được. Mỗi chuyến đi là một lần tôi góp nhặt được rất nhiều kinh nghiệm trong hành trang nghệ thuật của mình.
- Đề tài về CAND lâu nay vẫn bị cho rằng không dễ khai thác. Kịch của CAND về lực lượng CAND chắc chắn phải đảm bảo yếu tố tuyên truyền. Anh làm thế nào để dung hòa cả hai: Tuyên truyền nhưng không nhàm chán, giáo điều mà hấp dẫn khán giả đương đại?
+ Tuyên truyền và giáo điều là hai thứ tôi luôn tránh trong tác phẩm của mình. Bởi, chức năng của nghệ thuật là hướng con người tới giá trị của chân, thiện, mỹ. Muốn con người ta hướng tới chân, thiện, mỹ thì tác phẩm phải chân thật, phải chạm tới trái tim của khán giả. Chính sự chân thật ấy là cách tuyên truyền không giáo điều một cách nhàm chán mà lại tạo được tính hấp dẫn với khán giả đương đại. Khán giả bây giờ thông minh lắm, họ không thích bị dạy dỗ, họ thích đồng cảm, thấu hiểu và cuối cùng mới vỡ lẽ được vấn đề.
- Hình tượng người chiến sĩ CAND trên sân khấu được khai thác nhiều hơn trong những năm gần đây. Tuy nhiên, có một thực tế được chỉ ra qua các kỳ liên hoan là nhiều tác phẩm mới chỉ tiếp cận được người Công an ở hình thức bên ngoài. Từ quan sát và kinh nghiệm của bản thân người trong nghề lâu năm, theo anh, làm thế nào để có nhiều hơn những vở diễn hấp dẫn về mảng đề tài này?
+ Muốn có những vở diễn hấp dẫn về lực lượng CAND, xây dựng hình tượng người chiến sĩ CAND, tôi cho rằng vẫn phải đảm bảo được tính chân thật. Không thần thánh hóa, lý tưởng hóa một cách thái quá công việc của những người chiến sĩ CAND. Bản thân sự hy sinh, nỗi vất vả, niềm trăn trở trong công việc của họ đã tự thân nói lên điều đó. Ngôn ngữ của sân khấu là hành động. Những hành động rất đỗi bình dị, rất đỗi đời thường đôi khi lại tạo nên những hình tượng rất đẹp. Mọi sự tô vẽ không đúng sự thật đôi khi sẽ tạo ra những tác dụng trái chiều. Hãy để khán giả cảm nhận. Tôi tin rồi “Nơi bình minh” sẽ “trở lại”...
- Trân trọng cảm ơn anh!
Vở kịch “Nơi bình minh trở lại” được đạo diễn, NSND Tạ Tuấn Minh dàn dựng theo kịch bản của tác giả Vương Huyền Cơ. Đây là một trong số rất ít vở diễn nói về người quản giáo CAND, đặc biệt là những nữ quản giáo CAND và những nữ phạm nhân trong trại cải tạo.
Đại tá, NSND Nguyễn Thị Thúy Hiền, Giám đốc Nhà hát Kịch CAND, chỉ đạo nghệ thuật vở kịch cho biết, việc đầu tư dàn dựng “Nơi bình minh trở lại” nằm trong kế hoạch năm 2025 của đơn vị.
Tác phẩm có nội dung ca ngợi, tôn vinh hình ảnh người cán bộ quản giáo CAND trong vai trò quản lý, giáo dục, cảm hóa phạm nhân, đồng thời phản ánh hiện thực xã hội, khơi dậy giá trị nhân văn, niềm tin vào sự lương thiện và cơ hội làm lại cuộc đời cho những người đã từng lầm lỡ.
Tham gia diễn xuất trong vở kịch có các diễn viên: Thanh Mai, Bảo Thanh, Huyền Trang, Giang Mạnh Cường, Trần Tuấn, Ngọc Dương, Lò Xuân Quỳnh, Phương Anh, Trần Hiếu, Thu Hà, Ngọc Ánh, Tiến Việt, Cao Hiền, Lý Công Hoàng, Quỳnh Trang và tập thể nghệ sĩ Nhà hát Kịch CAND.
Hoa Nguyễn (thực hiện)