Công an xã theo dõi tình hình ANTT qua hệ thống camera an ninh.
Bám dân, bám bản
Là xã đạt tiêu chuẩn về quy mô dân số, diện tích tự nhiên theo quy định, xã Thu Cúc giữ nguyên hiện trạng, không thực hiện sắp xếp, sáp nhập. Toàn xã có diện tích tự nhiên hơn 100km2, dân cư phân bố thưa thớt, có trên 80% dân số là đồng bào dân tộc Mường, Mông, Dao. Điều kiện địa hình chia cắt, cộng thêm nhận thức pháp luật của người dân chưa đồng đều nên nhiều năm trở về trước, nơi đây phát sinh nhiều vụ việc về an ninh trật tự (ANTT). Tuyến Quốc lộ 32A có 28km chạy qua địa bàn với nhiều đoạn đèo dốc quanh co, hẻo lánh, từng là cung đường bị các đối tượng lợi dụng để thực hiện các hoạt động vi phạm pháp luật liên quan đến ma túy, cướp giật, cố ý gây thương tích...
Đồng chí Thiếu tá Trần Đình Tiến - Phó Trưởng Công an xã, đã có gần 5 năm gắn bó với vùng đất này. Chừng ấy thời gian đủ để anh hiểu rõ nếp sống của bà con, quen thuộc từng hộ dân, từng đối tượng thuộc diện quản lý. Anh chia sẻ: “Ở đây còn nhiều tập quán cũ, từ cách nghĩ, cách sống đến sinh hoạt hàng ngày. Do đó, nói để bà con nghe, để bà con thay đổi thì không hề đơn giản. Ở vùng giáp ranh, cái khó không chỉ là đường đi hay địa hình, mà là rào cản trong nếp nghĩ đã ăn sâu vào nhận thức của người dân, thứ không thể ngày một, ngày hai mà đổi thay được. Vì thế, công việc của Công an xã không chỉ là tuần tra, xử lý vi phạm mà còn cùng sinh hoạt với dân, lắng nghe tiếng nói của dân, vận động, giải thích để bà con hiểu đúng, làm đúng, giữ được nét văn hóa truyền thống tốt đẹp và tuân thủ quy định của pháp luật. Từ thực tế ấy, việc phát huy vai trò của già làng, trưởng bản, người có uy tín trở thành một cầu nối quan trọng, đồng hành cùng lực lượng công an trong tuyên truyền, vận động, giữ gìn ANTT cơ sở”.
Cũng chính từ cơ sở, lực lượng Công an xã Thu Cúc từng bước củng cố, xây dựng thế trận an ninh Nhân dân, triển khai tốt phong trào“Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc”. Thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp và không tổ chức công an cấp huyện, Công an xã được bổ sung, tăng cường về lực lượng, hiện có 16 đồng chí. Trách nhiệm, nhiệm vụ của công an xã cũng nhiều hơn, lực lượng công an xã vừa nắm tình hình, vận động tuyên truyền, vừa giải quyết kịp thời các thủ tục hành chính liên quan đến quản lý đăng ký cư trú, đăng ký phương tiện, xử lý vi phạm... đảm bảo thông suốt. Toàn xã duy trì hiệu quả 17 Ban ANTT, 76 tổ liên gia tự quản, đóng vai trò quan trọng giúp phát hiện, ngăn ngừa vi phạm pháp luật ngay từ cơ sở. Mô hình Camera an ninh được triển khai trên địa bàn xã, hiện tại đã có 11 mắt camera lắp tại các tuyến đường trọng yếu, hỗ trợ giám sát, góp phần nâng cao ý thức chấp hành pháp luật trong cộng đồng.
Chính nhờ sự phối hợp ấy mà công tác tuyên truyền pháp luật, đảm bảo ANTT ở Thu Cúc ngày càng đi vào chiều sâu. Không ít người, nhất là người cao tuổi, chưa thạo tiếng phổ thông, còn xa lạ với công nghệ, mạng xã hội, muốn tuyên truyền hiệu quả, các anh công an xã phải đến tận nơi, trò chuyện bằng chính ngôn ngữ của bà con. Trong câu chuyện bên hiên nhà, bà Hà Thị Quay ở khu Ngả Hai với chất giọng đặc trưng của người vùng cao, kể cho chúng tôi nghe về những buổi công an đến tuyên truyền pháp luật cho bà con trong bản. Có những điều bà con chưa hiểu rõ, các anh lại nói rành rọt bằng tiếng Mường nên người già cũng tường tận điều cần được nghe, điều cần để nhớ, rồi về nhắc nhở, bảo ban con cháu như cách truyền kinh nghiệm làm nương, làm rẫy, trồng lúa, trồng ngô vậy.
Ở Thu Cúc, công an xã phải biết “nội ngữ”- đó là thứ “vốn liếng” có được từ chính sự gắn bó, giao tiếp học hỏi, cùng ăn, cùng ở, cùng làm, hòa mình vào cuộc sống của người dân nơi đây. Lực lượng công an xã còn chủ động xây dựng các nội dung tuyên truyền pháp luật theo hướng gần dân, dễ hiểu, dễ nhớ. Nội dung tập trung về các vấn đề an toàn giao thông, phòng chống tội phạm công nghệ cao, tệ nạn liên quan đến thanh thiếu niên, phòng chống ma túy... Mỗi buổi tuyên truyền là dịp truyền tải kiến thức pháp luật và vun đắp niềm tin, giúp người dân hiểu và sống theo pháp luật bằng sự tự giác.
Nhờ sự chủ động ngay từ cơ sở, ANTT trên địa bàn xã được giữ vững, các vụ việc xảy ra được phát hiện và xử lý kịp thời, dứt điểm, không để ảnh hưởng đến tình hình ANTT chung của địa phương. Trong 7 tháng đầu năm 2025, trên địa bàn xã không có vụ việc phạm pháp hình sự.
Thay đổi bắt đầu từ niềm tin
Con đường vào khu Mỹ Á, nơi sinh sống của đồng bào người Mông lượn quanh những sườn đồi dốc đứng. Ngay lối vào, tấm biển “Bản Mông bình yên” hiện ra như một điểm nhấn giữa sắc xanh đại ngàn.
Bằng giọng chậm rãi, ông Sùng A Câu - người có uy tín ở khu Mỹ Á kể về đời sống văn hóa, tập tục của người Mông và cả những vấn đề nảy sinh về ANTT trước kia khi liên quan đến hủ tục, đến việc nhận thức chưa đầy đủ của người dân.
Qua lời ông Sùng A Câu kể, chúng tôi được biết, từ năm 2021, mô hình “Bản Mông bình yên” được thành lập và triển khai, do lực lượng công an chính quy làm nòng cốt thì mọi thứ đã đổi thay. Chính nhờ sự hiện diện thường xuyên, sự gần gũi, thấu hiểu và đồng hành cùng người dân của Công an xã chính quy mà những tập tục lạc hậu dần được xóa bỏ, cuộc sống mới được vun đắp, ANTT bản làng ngày một vững chắc hơn. Từ mô hình “Bản Mông bình yên”, niềm tin của người dân với Đảng, với Nhà nước và lực lượng Công an ngày một bền chặt. Cũng chính từ niềm tin ấy, ý thức xây dựng lối sống tích cực, văn minh bắt đầu lan tỏa trong cộng đồng người Mông ở Mỹ Á.
Cuộc sống của người dân vùng núi bao đời gắn với núi rừng, nên từ xưa, việc mang theo súng kíp, súng tự chế để săn thú, phòng thân là một phần của nếp sống miền sơn cước truyền lại từ đời này sang đời khác. Nhưng giờ đã khác, sau những buổi tuyên truyền và triển khai mô hình vận động thu hồi vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ đã mang lại kết quả. Chỉ tính riêng trong 6 tháng đầu năm 2025, người dân trên địa bàn xã đã tự nguyện giao nộp 24 vũ khí, 80 viên đạn và một kíp nổ. Đó là tín hiệu cho thấy người dân đang dần gỡ bỏ những suy nghĩ, tập tục săn bắn cũ, tự giác nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật.
Tại khu Cón - khu đặc biệt khó khăn của xã Thu Cúc có gần 200 hộ dân, phần lớn là đồng bào dân tộc Mường sinh sống cũng có sự đổi thay rõ rệt về ANTT. Trong câu chuyện trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Văn Chúc, Bí thư Chi bộ kiêm Trưởng khu dân cư không giấu nổi sự cảm phục khi nói về lực lượng Công an xã: “Từ năm 2020 có lực lượng công an chính quy về xã, ANTT nơi đây đã khác trước rất nhiều, nhận thức về pháp luật của bà con nâng lên đáng kể. Đơn cử, dân mình trước quen giữ súng kíp; đi rừng, đi nương cũng mang theo, nhưng nhờ công an xã giải thích cặn kẽ về các quy định của pháp luật, bà con dần hiểu ra. Nhiều người đã tự nguyện giao nộp súng tự chế, không săn bắn thú rừng, an ninh, an toàn trong khu luôn được đảm bảo”.
Rời Thu Cúc khi ánh chiều đã nghiêng xuống triền núi, chúng tôi vẫn ấn tượng câu nói của đồng chí Phó Trưởng Công an xã trước lúc chia tay: “Giữ bình yên không chỉ là tuần tra, xử lý vi phạm, đó còn là sự kiên trì thuyết phục, là niềm tin của dân bản dành cho lực lượng công an”.
Xã vùng cao Thu Cúc đang có sự đổi thay tích cực và bình yên ở nơi đây được vun đắp từ chính sự gần dân, hiểu dân, vì dân ấy.
Nguyễn Huế