Cây cối phản ứng với ngày hạ chí để thích nghi với khí hậu

6 giờ trướcBài gốc

Cây sồi "se duyên" nổi tiếng tại Đức. Ảnh: holsteinischeschweiz.de

Theo tờ The Guardian ngày 21/6, các nhà khoa học phát hiện rằng nhiều loài cây, trong đó có cây sồi, bắt đầu điều chỉnh chiến lược phát triển ngay sau ngày hạ chí - thời điểm ban ngày đạt cực đại trong năm tại bán cầu Bắc. Khác với quan niệm lâu nay rằng thực vật chỉ phản ứng với sự thay đổi ánh sáng theo mùa, nghiên cứu mới chỉ ra rằng chính ngày hạ chí có thể là “khởi đầu” về mặt thiên thể, đánh dấu một giai đoạn sinh lý quan trọng.

Một nghiên cứu do Giáo sư Michał Bogdziewicz tại Đại học Adam Mickiewicz (Ba Lan) dẫn đầu cho thấy, bất kể cây sồi mọc ở đâu tại châu Âu, chúng đều bước vào một giai đoạn mẫn cảm với nhiệt độ đúng vào ngày hạ chí. Trong khoảng 30 đến 40 ngày sau đó, cây sẽ ghi nhận tín hiệu nhiệt để quyết định số lượng hoa và quả vào năm sau. Nếu thời tiết ấm, cây có thể cho quả dồi dào và nếu lạnh, chúng có thể không kết quả - hiện tượng được gọi là ra quả gián đoạn.

“Không có hiện tượng nào khác có thể đồng bộ phản ứng của cây sồi trên khắp châu Âu như ngày hạ chí”, ông Bogdziewicz nhận định.

Song song đó, các nhà khoa học Thụy Sĩ cũng nhận thấy thực vật tại rừng ôn đới điều chỉnh nhịp lão hóa của lá theo nhiệt độ trước và sau thời điểm hạ chí. Nhiệt độ cao trước ngày này đẩy nhanh quá trình lão hóa, trong khi nhiệt độ cao sau đó lại kéo dài thời gian lá duy trì khả năng quang hợp, giúp cây tận dụng tối đa điều kiện thuận lợi cuối mùa hè.

Trong nghiên cứu mới, Tiến sĩ Victor Van der Meersch và Tiến sĩ Elizabeth Wolkovich tại Đại học British Columbia (Canada) đã phân tích dữ liệu khí hậu kéo dài hơn 1.000 năm tại châu Âu và Bắc Mỹ. Họ phát hiện cây thường đạt mức nhiệt độ tối ưu cho các quá trình phát triển sinh học vào đúng thời điểm hạ chí. Đáng chú ý, thời điểm này gần như không thay đổi qua nhiều thế kỷ, bất chấp biến đổi khí hậu.

“Tại Tây Ban Nha, giai đoạn tối ưu đến sớm hơn, còn ở Scandinavia thì muộn hơn. Nhưng nhìn chung ở Bắc bán cầu, ngày hạ chí là mốc thời gian lý tưởng để cây ra quyết định về sinh trưởng”, ông Van der Meersch cho biết. Ông giải thích thêm: “Cây trồng luôn phải cân nhắc giữa rủi ro và cơ hội. Càng chờ lâu, chúng càng đánh giá chính xác hơn điều kiện của năm đó, nhưng cũng có ít thời gian hơn để phản ứng”.

Tuy nhiên, giới khoa học vẫn tranh luận liệu cây phản ứng chủ yếu với độ dài ngày hay nhiệt độ tích lũy. Ông Van der Meersch cho rằng yếu tố nhiệt có thể đóng vai trò quan trọng hơn, bởi sự tích lũy nhiệt quanh thời điểm hạ chí dường như là tín hiệu rõ ràng hơn về điều kiện mùa vụ.

Hiểu được cơ chế phản ứng này là yếu tố quan trọng trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng rõ rệt. Nếu cây trồng chủ yếu phản ứng theo tín hiệu nhiệt, chúng có thể thích nghi linh hoạt hơn với điều kiện môi trường mới. Nhưng nếu phụ thuộc vào độ dài ngày - vốn không thay đổi theo thời gian - thì khả năng điều chỉnh sẽ hạn chế hơn.

Hoàng Anh/Báo Tin tức và Dân tộc

Nguồn Tin Tức TTXVN : https://baotintuc.vn/the-gioi/cay-coi-phan-ung-voi-ngay-ha-chi-de-thich-nghi-voi-khi-hau-20250621212352706.htm