Cây xanh gãy đổ - hiểm họa ngay trước mùa mưa bão ở miền Trung

5 giờ trướcBài gốc

Sự cố thêm một lần nữa gióng lên hồi chuông cảnh báo về mối nguy hiểm tiềm ẩn từ cây xanh đô thị nếu không được thường xuyên kiểm tra, chăm sóc, đặc biệt trong mùa mưa bão.

Chuỗi sự cố trải dài miền Trung

Thời điểm xảy ra sự việc kể trên, đúng lúc hai chiếc xe máy vừa chạy tới, một chở hai mẹ con, xe còn lại chở một cặp vợ chồng. Cả bốn người bất ngờ bị những nhánh phượng từ thân cây phượng nặng trịch đổ xuống, quật trúng, ngã văng ra đường. Người đi đường hốt hoảng phanh gấp, có người bỏ cả xe để lao đến ứng cứu. May mắn thay, cả bốn nạn nhân chỉ bị thương nhẹ. Một phụ nữ bán hàng gần hiện trường vẫn chưa hết bàng hoàng: “Tôi nghe tiếng rầm lớn, quay lại thì thấy cả thân cây chắn ngang đường, những nhánh phượng đè lên hai chiếc xe máy cùng bốn con người đang cố kêu cứu. Ai cũng sợ hãi, tưởng đã có người chết rồi”.

Hiện trường cây xanh bật gốc, đổ sập xuống ở đường Hàm Nghi, phường Đông Hà, tỉnh Quảng Trị.

Ngay sau đó, lực lượng Công an cùng công nhân cây xanh có mặt, khẩn trương cưa cắt, giải tỏa hiện trường, bảo đảm giao thông. Nhưng đây không phải là lần đầu tiên người dân miền Trung chứng kiến cảnh cây xanh đô thị bất ngờ ngã đổ, gieo rắc hiểm nguy cho người đi đường.

Điều tra cho thấy, chỉ trong vòng 5 năm qua, nhiều tỉnh, thành miền Trung liên tiếp xảy ra những vụ cây xanh gãy đổ để lại hậu quả nghiêm trọng. Ở TP Huế, tháng 9/2020, trong cơn bão số 5, một cán bộ Phòng Giáo dục – Đào tạo tử vong khi bị cây xanh gãy đổ đè trúng. Cái chết bất ngờ giữa phố phường khiến dư luận rúng động.

Đến tháng 5/2023, một cây phượng trên đường Trần Hưng Đạo, TP Huế bật gốc sau trận mưa giông, đè trúng hai người đi xe máy, khiến họ bị thương nặng. Kết quả kiểm tra sau đó cho thấy gốc cây đã mục rỗng từ lâu. Người dân đau xót khi biết “cái chết được báo trước” ấy đã không được ngăn chặn. Chỉ một năm sau, tháng 8/2024, một cây phượng nhiều năm tuổi trên đường Lê Ngô Cát lại bật gốc, kéo sập cả đoạn tường Trường THCS Nguyễn Thị Minh Khai. May mắn không có học sinh nào gặp nạn, nhưng hình ảnh bức tường đổ sập, gạch đá ngổn ngang đã khiến dư luận một lần nữa rùng mình.

Ở Đà Nẵng, những cơn bão dữ Noru (2022) và Trà Mi (2024) đã để lại những con số ám ảnh. Hơn 900 cây xanh gãy, đổ chỉ trong một đêm. Đường phố biến thành “biển lá, cành”, dây điện đứt, nhà cửa tốc mái. Công nhân cây xanh, lực lượng Công an, dân phòng phải trắng đêm thu dọn.

Ở Quảng Trị, ngoài vụ phượng đổ trên phố Hàm Nghi vừa xảy ra, trước đó vào tháng 4/2023, một trận giông lốc tại Hướng Hóa đã quật ngã hàng chục cây bóng mát, bật gốc nhiều cây lâu năm dọc Quốc lộ 9.

Tính tổng thể, trong 5 năm qua, chỉ riêng ba địa phương Thừa Thiên Huế, Đà Nẵng, Quảng Trị đã ghi nhận hàng chục vụ cây đổ điển hình, với hậu quả ít nhất 1 người tử vong, nhiều người bị thương, hàng trăm ngôi nhà hư hỏng, hàng nghìn cây xanh khác gãy ngã dây chuyền.

Nghịch lý quản lý cây xanh

Đi sâu vào từng vụ việc có thể thấy những nguyên nhân lặp lại. Trước hết, phần lớn các cây ngã đổ đều là cây trồng đã hàng chục năm như phượng vĩ, xà cừ, lim xẹt… Bên ngoài vẫn xanh tươi, tán lá rợp bóng, nhưng bên trong thân đã rỗng, mục. Chỉ cần gió lớn, cả thân cây sập xuống như khúc gỗ mục ruỗng. Một nguyên nhân khác đến từ bộ rễ. Vỉa hè bị lát kín, đất bị nén chặt khiến rễ không phát triển sâu. Nhiều dự án hạ tầng đào bới, cắt đứt các rễ lớn, khiến cây chỉ còn bám trụ bằng những rễ nông, rất dễ bị bật tung khi gió bão. Đặc biệt, loài phượng vĩ vốn có thân giòn, rễ nông, lại thường được trồng dày ở sân trường, ven đường, nơi đông người qua lại. Tai nạn càng dễ xảy ra.

Ngoài ra, yếu tố thời tiết cực đoan càng làm tình hình thêm nguy hiểm. Miền Trung vốn được mệnh danh là “túi bão” của cả nước, khi gió cấp 10–12 ập xuống, hàng cây cổ thụ biến thành những “đòn bẩy” khổng lồ, dễ dàng gãy đổ hàng loạt. Một kỹ sư lâm nghiệp tại Thừa Thiên Huế phân tích: “Nhiều cây nhìn bên ngoài rất khỏe mạnh, tán xanh rợp bóng. Nhưng nếu có thiết bị đo chuyên dụng, sẽ phát hiện thân rỗng, rễ hỏng từ bên trong. Tiếc rằng, công tác quản lý cây xanh đô thị hiện nay vẫn chủ yếu dựa vào quan sát bằng mắt thường”.

Nghịch lý lớn nhất hiện nay là, cây nguy hiểm thì chưa kịp chặt, còn cây cần giữ lại thì lại bị đốn hạ hàng loạt theo dự án. Tháng 11/2024, dự án cải tạo vỉa hè đường Hùng Vương, TP Đông Hà, tỉnh Quảng Trị (cũ) được phê duyệt với tổng vốn 126,5 tỷ đồng. Theo kế hoạch, 259 cây sẽ bị chặt hạ, 282 cây di dời, 432 cây trồng mới thay thế. Chỉ sau vài tháng, 95 cây đã bị cưa hạ, 67 cây cắt tán chờ di chuyển. Người dân hai bên đường phản ứng gay gắt. Họ tiếc nuối khi chứng kiến những cây bóng mát hàng chục năm tuổi bị chặt phăng, trong khi không ít cây đã mục ruỗng, tiềm ẩn nguy cơ ngã đổ bất cứ lúc nào lại chưa được xử lý.

Trước sức ép dư luận, Sở Xây dựng tỉnh Quảng Trị phải vào cuộc kiểm tra, yêu cầu chủ đầu tư giải trình. Kết quả cho thấy, một số cây không thuộc danh mục cây đô thị hoặc trồng sai vị trí nên buộc phải di dời, còn những cây bảo đảm thì phải giữ lại. Vấn đề đặt ra: Vì sao khâu kiểm tra, đánh giá không làm kỹ lưỡng ngay từ đầu, để rồi vừa mất cây, vừa mất lòng dân?.

Câu chuyện hiện nay không mới. Nó lặp lại kịch bản từ năm 2024. Đáng nói, vụ phượng đổ ngày 17/8/2025 xảy ra ngay lúc chính quyền và các cơ quan chức năng liên quan đã được người dân cảnh báo về bất cập trong quản lý cây xanh. Thay vì những đợt chặt hạ, bứng gốc ồ ạt, điều cần thiết hơn là một cơ chế kiểm tra khoa học, thường xuyên và minh bạch để phát hiện sớm cây nguy hiểm. Bởi nếu chỉ trông vào mắt thường hoặc chờ đến các dự án chỉnh trang, thì cây mục ruỗng vẫn gãy bất ngờ, còn những hàng cây xanh tốt lại lần lượt biến mất khỏi đường phố, một sự mất mát rất đáng tiếc.

Những bài học đau xót vẫn còn đó. Cái chết của một cán bộ ở Huế trong bão năm 2020, những vụ thương tích do phượng ngã ở thành phố này năm 2023, và mới đây nhất là vụ cây đổ trên đường Hàm Nghi, phường Đông Hà, tỉnh Quảng Trị ngày 17/8 vừa qua. Thế nhưng, cách xử lý cây xanh ở nhiều nơi vẫn nặng tính phong trào, làm theo đợt dự án, chứ chưa đi vào quy trình khoa học thường xuyên.

Qua trao đổi với PV Báo CAND, lãnh đạo nhiều địa phương từng xảy ra vụ việc cây ngã đổ đều thừa nhận: Cần thay đổi cách quản lý cây xanh theo hướng toàn diện và bền vững. Trọng tâm trước hết là kiểm định khoa học định kỳ, ứng dụng thiết bị chuyên dụng để phát hiện thân rỗng, rễ mục; cây có nguy cơ cao phải được xử lý ngay. Đồng thời, cần điều chỉnh danh mục cây trồng, giảm dần các loài giòn gãy như phượng vĩ, xà cừ, lim xẹt ở khu vực đông người; thay thế bằng các loài bản địa rễ sâu, tán cân đối, chịu gió tốt. Hạ tầng vỉa hè cũng phải được thiết kế đúng chuẩn. Mỗi gốc cây cần có ô đất đủ rộng, thoát nước tốt, tuyệt đối không lát kín hay cắt rễ khi thi công. Việc cắt tỉa chủ động trước mùa bão cần được đưa vào kế hoạch thường xuyên.

Không kém phần quan trọng là công khai thông tin và đối thoại với người dân. Mọi dự án liên quan đến chặt, di dời cây đều phải được thông tin rõ ràng, lắng nghe ý kiến cộng đồng để tạo sự đồng thuận. Song song đó, cần xây dựng cơ sở dữ liệu cây xanh đô thị. Mỗi cây được định danh, ghi nhận tình trạng, lịch sử chăm sóc, và cơ sở dữ liệu này phải liên thông giữa Sở Xây dựng, Công ty cây xanh và chính quyền cơ sở. Bởi nếu không thay đổi, mỗi mùa mưa bão đến, nỗi lo cây xanh bật gốc, gãy đổ sẽ còn treo lơ lửng trên đầu người dân đô thị miền Trung.

Thanh Bình

Nguồn CAND : https://cand.com.vn/dieu-tra-theo-don-ban-doc/cay-xanh-gay-do-hiem-hoa-ngay-truoc-mua-mua-bao-o-mien-trung-i778750/