Chấm điểm công dân số trên VneID nhằm thúc đẩy quá trình chuyển đổi số, xây dựng xã hội số.
Theo dự thảo, Bộ Công an đề xuất quy định điều kiện trở thành công dân số phải là người được cấp tài khoản trên VNeID; có khả năng dùng dịch vụ công và dịch vụ số an toàn; thực hiện các trách nhiệm của công dân số và đã được xếp hạng công dân số. Bộ Công an dự kiến khi công dân tích cực tham gia các dịch vụ trên môi trường số sẽ được miễn 100% phí, lệ phí đối với 66 thủ tục hành chính cơ bản, thiết yếu gắn với quyền nhân thân hoặc thủ tục hành chính có tần suất cao như đăng ký kết hôn, khai sinh, khai tử, đổi giấy phép lái xe, cấp lại thẻ căn cước. Giảm tối thiểu 50% phí, lệ phí với 56 thủ tục hành chính phức tạp, cần nhiều chi phí quản lý như nghiệm thu phòng cháy chữa cháy, khai thác thông tin của công dân trong cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, điều chỉnh thông tin cư trú, cập nhật ADN vào cơ sở dữ liệu về căn cước. Đặc biệt, dự thảo đề xuất giảm 10% cho 5 loại thuế, lệ phí trước bạ khi thực hiện dịch vụ số, thủ tục hành chính trực tuyến thông qua nền tảng định danh và xác thực điện tử VNeID.
Tại dự thảo, Bộ Công an đề xuất công dân số được phân làm 3 mức. Trong đó, công dân số tích cực có 350 điểm tín nhiệm trở lên, công dân số cơ bản từ 100 - 349 điểm và dưới 100 điểm chưa xếp hạng. Điểm cộng cho công dân sẽ được tính dựa trên việc cập nhật dữ liệu, tần suất sử dụng dịch vụ số và các đóng góp cho cộng đồng số. Theo đó, công dân sử dụng càng nhiều dịch vụ online, tích cực đóng góp ý kiến các dự thảo, tham gia khảo sát, phản ánh kiến nghị trên môi trường số, càng được cộng nhiều điểm. Công dân có điểm cao sẽ có nhiều ưu đãi đặc biệt về thuế, phí, dịch vụ, thủ tục hành chính, an sinh xã hội.
Dự thảo đề xuất, công dân hoàn tất hồ sơ VNeID đạt 100% sẽ được 100 điểm; góp ý dự thảo văn bản pháp luật cộng 10 điểm, tương tác với đại biểu Quốc hội cộng 5 điểm/lần. Thực hiện thủ tục hành chính online cộng 7 điểm/lần; phản ánh kiến nghị cộng 5 điểm/lần được tiếp nhận, xử lý thành công.
Theo Bộ Công an, quan điểm xuyên suốt và quan trọng nhất trong quá trình xây dựng dự thảo là tuân thủ tuyệt đối Hiến pháp và pháp luật, bảo đảm quyền con người, quyền công dân. Việc ban hành Nghị quyết này không làm giảm hay hạn chế bất kỳ quyền và lợi ích hợp pháp nào của công dân đã được Hiến pháp quy định. Ngược lại, đây là bước đi nhằm cụ thể hóa và bảo vệ các quyền đó trên môi trường mạng, khắc phục tình trạng quy định tản mạn, thiếu thống nhất hiện nay tại các luật chuyên ngành. Nghị quyết hướng tới việc đảm bảo sự hài hòa giữa việc thụ hưởng quyền lợi và thực hiện nghĩa vụ, giúp người dân có đầy đủ công cụ và hành lang pháp lý để sống và làm việc an toàn, hiệu quả trong kỷ nguyên số. Đặc biệt, việc ghi nhận mức độ tích cực của công dân tham gia trên môi trường số chỉ được áp dụng để khuyến khích công dân tham gia môi trường số, không sử dụng để phân biệt đối xử công dân và không áp dụng trong xử phạt vi phạm hành chính hay các biện pháp khác làm hạn chế quyền và lợi ích của công dân.
Đồng tình với đề xuất “chấm điểm công dân số” được tích hợp trên VNeID, ông Phạm Văn Hòa - Ủy viên Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cho rằng, đây là cách khuyến khích người dân tham gia vào các hành vi tích cực trên môi trường số, hướng tới xây dựng và thực hiện Chính phủ số, công dân số, văn hóa số.
Theo ông Hòa, việc tham gia thực hiện các thủ tục hành chính trên môi trường số sẽ giúp giảm bớt các phiền hà và tốn kém cho người dân thay vì phải đi lại trực tiếp để làm thủ tục hành chính. “Chính phủ ban hành Nghị quyết trên sẽ góp phần đẩy mạnh quản trị thông minh và minh bạch. Lâu nay chỉ có một số người quan tâm đến các thủ tục hành chính về đất đai, bất động sản, nhà cửa, đăng ký kinh doanh thì mới thao tác, làm các thủ tục hành chính trên môi trường mạng. Còn đa số người dân đi đến trực tiếp để làm thủ tục hành chính. Bây giờ đa phần người dân đều đã có điện thoại thông minh. Do đó, việc chấm điểm công dân số trên VneID sẽ giúp người dân tăng cường thao tác trên môi trường mạng để được cộng điểm. Nó không chỉ giảm bớt thủ tục hành chính mà còn được giảm cả phí, lệ phí nên người dân rất phấn khích”- ông Hòa nói.
Ông Lê Việt Trường - nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng an ninh (nay là Ủy ban Quốc phòng, an ninh và Đối ngoại) cũng nêu rằng, biện pháp trên sẽ đem lại những tác động nhất định trong quản lý điều hành xã hội. Chúng ta hướng tới xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. Việc chấm điểm cũng là kênh đánh giá về sự tích cực để sau này giúp cho việc hoạch định chính sách. Việc chấm điểm cũng đo lường, đánh giá để điều chỉnh chính sách vĩ mô. Nếu tỷ lệ tham gia chưa nhiều thì có thể tìm ra nguyên nhân do tổ chức chưa tốt? hay do các nguyên nhân khác, qua đó có những chính sách điều chỉnh một cách phù hợp hơn.
Nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ Nguyễn Tiến Dĩnh cũng cho hay, đây là cách một số nước đã áp dụng, tuy nhiên đây là lần đầu tiên chúng ta “chấm điểm công dân số” trên VneID. Theo đó, việc người dân sử dụng càng nhiều dịch vụ online, giải quyết thủ tục hành chính trên môi trường số là điều rất tốt. Bởi trước đây, trong cải cách thủ tục hành chính có 4 cấp, cấp cuối cùng là trả thủ tục hành chính, đến thực hiện nghĩa vụ tài chính là phí, và lệ phí đều qua môi trường mạng, người dân không phải đến cơ quan nhà nước mà kết quả trả về nhà bằng cách gửi qua đường bưu điện. Do đó, chấm điểm công dân số được tích hợp trên VneID thúc đẩy chuyển đổi số, xây dựng xã hội số văn minh, an toàn.
Hoài Vũ