Chàng thanh niên Khmer giữ gìn, thổi hồn cho nhạc cụ ngũ âm

2 ngày trướcBài gốc

Đam mê từ thuở bé

Minh Tâm sinh ra và lớn lên trong một gia đình nông dân Khmer, quê ở ấp Cần Giờ 2, xã Tham Đôn, huyện Mỹ Xuyên (Sóc Trăng). Tuổi thơ của Minh Tâm gắn liền với ruộng đồng và những ngày hội tại chùa. Cha mẹ Tâm không phải nghệ nhân hay nhạc công, nhưng từ nhỏ, cậu bé lại yêu thích nhạc ngũ âm của dân tộc. Mỗi dịp tết Chôl Chnăm Thmây, lễ Sene Đôn Ta cổ truyền hay lễ hội cầu an thường tổ chức tại địa phương, cậu bé đều háo hức đến theo dõi các nghệ nhân, nhạc công biểu diễn phục vụ bà con. Từ đó, khi nghe tiếng skor-thom (trống lớn), ro-neat-ek, ro-neat-thung, hay ro-neat-đek… réo rắt vang vọng như hút hồn cậu bé. Nhắc lại ký ức tuổi thơ, Minh Tâm kể: “Tôi mê lắm! Nghe tiếng nhạc ngũ âm vang lên là chân tay nhún nhảy theo liền. Đối với tôi đó không chỉ là âm thanh mà là ký ức”.

Qua đôi bàn tay khéo léo, Lâm Minh Tâm đã chế tác thành những sản phẩm nhạc cụ truyền thống thật ấn tượng. Ảnh: THẠCH PÍCH

Tình yêu với nhạc ngũ âm Khmer lớn dần theo năm tháng, đến 10 tuổi, Tâm xin vào lớp học truyền dạy nhạc ngũ âm tại chùa Phnor Kanh Chơ Thmây. Tại đây, em được các nghệ nhân Khmer truyền đạt những kiến thức bài bản. Sau 3 tháng học thành thạo những bài nhạc truyền thống, Minh Tâm đã gia nhập vào đội nhạc ngũ âm của chùa để trình diễn phục vụ bà con nhân dịp lễ hội truyền thống của đồng bào Khmer trong và ngoài địa phương. Không chỉ chơi thành thạo mà Tâm còn có thời gian tò mò cách người ta chế tác ra những nhạc cụ ấy.

Giữ mãi âm vang

Mỗi loại nhạc cụ Minh Tâm làm ra đều được chế tác thủ công hoàn toàn, từ việc chọn gỗ, tre, đến từng miếng thanh sắt, căn chỉnh âm. Minh Tâm chia sẻ: “Năm 2021, tôi bắt đầu chế tác một số loại nhạc cụ, như bộ ro-neat-ék, ro-neat-thung… Trong quá trình làm gặp không ít khó khăn, vì không có sách vở, không có thầy chính chỉ dẫn, phải tháo ra từng bộ phận để đo, xem kết cấu, cách tạo âm. Mục đích của tôi làm là nhằm thỏa niềm đam mê, sau đó chia sẻ lên mạng xã hội, như: Facebook, Zalo... Ai ngờ nhận được hiệu ứng tích cực, nhiều người đặt mua nên tôi quyết tâm, mày mò làm bán theo đơn đặt hàng riêng lẻ. Mỗi sản phẩm mất thời gian khoảng 1 tháng mới hoàn chỉnh”.

Ngũ âm là loại nhạc cụ đặc biệt của đồng bào Khmer, được thiết kế đẹp và tinh xảo, mỗi nhạc khí được xác định một cách chính xác đảm bảo các yếu tố hòa âm cho cả dàn nhạc. Bộ ngũ âm có 5 loại chất liệu tạo thành âm thanh của nhạc thường là đồng, sắt, gỗ, da và hơi. Mỗi loại đều mang sắc thái âm thanh riêng, giữ vai trò không thể thiếu trong dàn nhạc lễ truyền thống. Để chế tác được một bộ nhạc cụ hoàn chỉnh, người thợ phải hiểu rõ đặc tính âm thanh, chất liệu và kỹ thuật thủ công của từng món.

Minh Tâm bộc bạch: “Khác với các loại nhạc cụ hiện đại, nhạc cụ ngũ âm đòi hỏi sự tinh tế trong từng chi tiết, tiếng vang phải tròn, độ ngân phải sâu và phải hòa hợp trong tổng thể ngũ âm. Đến nay, trong số loại nhạc cụ ngũ âm, em đã chế tác được 4 loại gồm: ro-neat-ek, ro-neat-thung, ro-neat-đek, skor-thom. Làm được thuận tiện hơn là nhờ tôi có đầu tư thêm thiết bị máy mài, máy cưa cầm tay, máy thử âm… Quá trình chế tác cũng nhanh hơn, với mức giá bán từ 6 - 7 triệu đồng/loại”.

Thời gian rảnh, Minh Tâm còn tham gia cùng đội nhạc ngũ âm chùa Phnor Kanh Chơ Thmây đi biểu diễn phục vụ tại các lễ hội truyền thống của đồng bào Khmer trong và ngoài địa phương.

Ở tuổi còn rất trẻ, hành trình gìn giữ những âm thanh di sản của chàng thanh niên trẻ mới chỉ bắt đầu. Nhưng từng loại nhạc cụ ngũ âm, từng mặt trống do Minh Tâm làm ra như mang theo cả tâm huyết và niềm tự hào của một thế hệ người Khmer hiện đại, vừa gắn bó với cội nguồn, vừa không ngại bước đi trên con đường sáng tạo. Dù đôi tay em lấm lem bụi gỗ, bụi tre nhưng ánh mắt luôn rực sáng mỗi khi nói về nhạc cụ truyền thống.

THẠCH PÍCH

Nguồn Sóc Trăng : https://baosoctrang.org.vn/van-hoa-the-thao-du-lich/202506/chang-thanh-nien-khmer-giu-gin-thoi-hon-cho-nhac-cu-ngu-am-ab73f6d/