Chương trình xây dựng nông thôn mới đã và đang trở thành một trong những chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước, nhằm phát triển kinh tế, xã hội, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người dân khu vực nông thôn. Một trong những tiêu chí quan trọng trong bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới chính là tiêu chí về giáo dục, trong đó đặc biệt nhấn mạnh việc tăng tỷ lệ trường học đạt chuẩn cơ sở vật chất các cấp học.
Theo Quyết định số 318/QĐ-TTg ngày 8/3/2022 của Thủ tướng Chính phủ về ban hành Bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới giai đoạn 2021-2025, một trong những yêu cầu bắt buộc là: Tỷ lệ trường học các cấp (mầm non, tiểu học, trung học cơ sở hoặc trường phổ thông có nhiều cấp học có cấp học cao nhất là THCS) đạt tiêu chuẩn cơ sở vật chất mức độ 1 và có ít nhất một trường đạt tiêu chuẩn cơ sở vật chất mức độ 2.
Các phòng học khang trang, thiết bị dạy học đầy đủ, không gian xanh, sạch, đẹp là điều kiện cần thiết để học sinh học tập tốt hơn. Ảnh: Thanh Lan
Đây là điều kiện quan trọng nhằm bảo đảm môi trường học tập an toàn, hiện đại, phù hợp với yêu cầu phát triển giáo dục trong thời kỳ mới và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực khu vực nông thôn.
Nhiều địa phương trên cả nước đã tích cực triển khai các chương trình, dự án đầu tư nâng cấp, cải tạo, xây dựng mới cơ sở vật chất trường học, qua đó đạt được những kết quả khả quan. Đơn cử như tại huyện Đan Phượng (Hà Nội), theo báo cáo của Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện, đến hết năm 2024, toàn huyện có 98,2% số trường đạt chuẩn quốc gia, trong đó 71% trường đạt chuẩn mức độ 2. Đây là một trong những địa phương tiêu biểu của Hà Nội về công tác xây dựng trường chuẩn quốc gia.
Tại tỉnh Thái Nguyên, huyện Phú Lương cũng đạt được nhiều kết quả tích cực, với 50/53 trường công lập đạt chuẩn quốc gia, chiếm 94,34%, trong đó 12 trường đạt chuẩn mức độ 2. Trong khi đó, tại Thanh Hóa, một tỉnh có diện tích rộng và số lượng trường học lớn, tính đến cuối năm 2024, toàn tỉnh có 1.706/1.968 trường học đạt chuẩn quốc gia, tương đương 86,7%.
Những con số này không chỉ phản ánh nỗ lực của chính quyền địa phương mà còn cho thấy sự quan tâm, đồng hành của cộng đồng dân cư trong công tác xã hội hóa giáo dục.
Nỗ lực để hoàn thiện tiêu chí giáo dục
Việc đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất trường học mang lại nhiều lợi ích thiết thực, không chỉ đáp ứng yêu cầu của Bộ tiêu chí nông thôn mới mà còn góp phần trực tiếp vào việc nâng cao chất lượng dạy và học ở các địa phương. Các trường đạt chuẩn mức độ 1 và mức độ 2 đều được đầu tư xây dựng đầy đủ các phòng học, phòng chức năng, sân chơi, bãi tập, khu vệ sinh đạt chuẩn, đồng thời trang bị thiết bị dạy học hiện đại, tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên và học sinh.
Chia sẻ về vấn đề này, ông Nguyễn Văn Hòa, phụ huynh có con đang học tại trường Tiểu học Yên Định (Thanh Hóa) bày tỏ: “Từ khi trường được đầu tư xây dựng mới và đạt chuẩn quốc gia, tôi rất yên tâm khi cho con đến trường. Các phòng học khang trang, thiết bị dạy học đầy đủ, không gian xanh, sạch, đẹp giúp các cháu học tập tốt hơn. Đây là điều kiện mà trước đây vùng quê chúng tôi chưa từng có được”.
Còn theo cô Trần Thị Lan, giáo viên Trường Mầm non Ea Tu (Đắk Lắk), việc trường đạt chuẩn quốc gia mức độ 2 đã giúp thay đổi đáng kể chất lượng chăm sóc và giáo dục trẻ em: “Nhà trường hiện có đầy đủ các phòng chức năng, khu vui chơi ngoài trời, phòng âm nhạc, mỹ thuật… đáp ứng yêu cầu giáo dục toàn diện. Giáo viên chúng tôi cũng tự hào khi được giảng dạy trong môi trường đạt chuẩn, an toàn và hiện đại”.
Trẻ em được học tập và sinh hoạt trong ngôi trường đạt chuẩn. Ảnh: Thanh Lan
Để đạt được những kết quả tích cực trong công tác nâng cấp cơ sở vật chất trường học, các địa phương đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp. Trong đó, việc huy động đa dạng các nguồn lực từ ngân sách nhà nước, vốn tín dụng ưu đãi và nguồn xã hội hóa đóng vai trò quan trọng.
Theo ông Trần Văn Thành, phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Đan Phượng: “Chúng tôi ưu tiên nguồn vốn đầu tư từ ngân sách cấp huyện và thành phố, đồng thời vận động các doanh nghiệp, tổ chức và người dân đóng góp kinh phí, ngày công lao động, vật liệu xây dựng để sửa chữa, nâng cấp, xây mới trường lớp học. Mỗi năm địa phương đều rà soát, đánh giá thực trạng cơ sở vật chất để có phương án đầu tư phù hợp, đúng trọng tâm, trọng điểm”.
Không chỉ đầu tư cơ sở hạ tầng, các địa phương còn chú trọng trang bị thiết bị dạy học hiện đại, đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên đạt chuẩn, trên chuẩn và đẩy mạnh phong trào thi đua xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực. Từ đó, nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, giảm tỷ lệ học sinh bỏ học, tăng tỷ lệ học sinh lên lớp thẳng và đạt giải trong các kỳ thi học sinh giỏi cấp huyện, cấp tỉnh.
Việc nâng cao tỷ lệ trường học đạt tiêu chuẩn cơ sở vật chất mức độ 1 và có ít nhất một trường đạt mức độ 2 là một trong những tiêu chí quan trọng, phản ánh chất lượng sống và trình độ dân trí của cộng đồng nông thôn. Đây cũng là cơ sở vững chắc để các địa phương tiếp tục hoàn thiện tiêu chí xây dựng xã nông thôn mới nâng cao, nông thôn mới kiểu mẫu trong thời gian tới.
Theo báo cáo của Văn phòng Điều phối nông thôn mới Trung ương, tính đến hết quý 1/2025, cả nước có 72% số xã đạt chuẩn nông thôn mới, trong đó 48% xã đạt tiêu chí giáo dục theo chuẩn mới. Mục tiêu đến năm 2025, phấn đấu 75% số xã đạt chuẩn nông thôn mới, 100% số huyện, thị xã có xã đạt tiêu chí cơ sở vật chất giáo dục mức độ 1, ít nhất một trường mức độ 2.
Việc đầu tư cơ sở vật chất trường học không chỉ góp phần nâng cao chất lượng giáo dục mà còn tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người dân nông thôn. Đây là tiền đề quan trọng hướng tới xây dựng nông thôn mới phát triển toàn diện, bền vững, bảo đảm bình đẳng trong tiếp cận giáo dục, tạo điều kiện cho thế hệ trẻ vùng nông thôn phát triển toàn diện về trí lực và thể chất.
Nguyễn Thanh