Chất xua đuổi côn trùng của thực vật gây hại cho không khí

7 giờ trướcBài gốc

Isoprene là hydrocarbon không màu, dễ bay hơi gồm 5 nguyên tử carbon và 8 nguyên tử hydro (C₅H₈). Chúng được một số thực vật, đặc biệt lúc thời tiết nóng, giải phóng tự nhiên, là một trong số hydrocarbon dồi dào nhất thải ra khí quyển chỉ sau khí mê tan.

Không mùi nhưng dễ phản ứng, isoprene tương tác với ánh sáng mặt trời cùng oxit ni tơ từ khí thải xe cộ hay khí thải công nghiệp, góp phần hình thành ozone, khí dung hoặc chất ô nhiễm khác. Theo tiến sĩ khoa học môi trường Tom Sharkey (Đại học bang Michigan): “Mọi người đều ngửi thấy mùi hương khi đi qua rừng thông. Trong rừng sồi có nhiều hydrocarbon hơn vì cây giải phóng rất nhiều isoprene, chỉ là ta không nhận ra mà thôi”.

Cho đến nay giới nghiên cứu vẫn chưa hoàn toàn chắc chắn tại sao một số loài thực vật lại phải "mất công sức" tạo ra chất chẳng giúp cây phát triển như isoprene. Tuy nhiên nghiên cứu mới của Đại học bang Michigan chỉ ra chất này giúp tăng khả năng phòng vệ, vừa đối phó nhiệt độ cao vừa xua đuổi côn trùng đói khát.

Tiến sĩ Sharkey đo lượng isoprene giải phóng từ cây đậu nành - Ảnh: Finn Gomez/MSU

Trong thí nghiệm nhà kính với điều kiện kiểm soát được, nhóm nghiên cứu đã trồng 2 loại cây thuốc lá, một loại biến đổi gien giải phóng isoprene, một loại chẳng thay đổi gì. Ruồi trắng khi được thả ra tiếp cận cây không giải phóng isoprene, và tránh hoàn toàn cây kia. Sâu rừng ăn lá giàu isoprene cũng phát triển nhỏ hơn và yếu hơn cá thể không ăn lá. Không phải đích thân isoprene gây hại mà chất này làm gia tăng axit jasmonic phá vỡ khả năng tiêu hóa protein của côn trùng.

Một ngạc nhiên khác đến từ đậu nành. Lâu nay đậu nành bị cho trong quá trình tiến hóa đã đánh mất khả năng tạo ra isoprene, vậy mà Đại học bang Michigan phát hiện cây vẫn giải phóng isoprene theo từng đợt nhỏ lúc lá chịu tổn thương. Phát hiện này chứng minh đậu nành vẫn mang gien tạo isoprene và chỉ tạo lúc bị đe dọa.

Khám phá trên có thể thay đổi cách con người bảo vệ cây trồng. Nhưng mặt tích cực lại đi kèm với mặt tiêu cực. Isoprene sẽ làm trầm trọng thêm tình trạng ô nhiễm không khí, đặc biệt ở nơi mà chất lượng không khí vốn kém. Nhiều loại cây trồng biến đổi gien để giải phóng isoprene chắc chắn gây hại cho khí quyển.

“Đây là một trong số câu hỏi quan trọng nhất nảy sinh từ nghiên cứu. Chúng ta có nên thêm isoprene vào cây trồng để chúng được bảo vệ khỏi côn trùng và để tầng ozone hứng chịu tác động không? Hay chúng ta nên biến đổi thực vật theo hướng loại bỏ khả năng giải phóng isoprene càng nhiều càng tốt để cải thiện khí quyển?”, tiến sĩ Sharkey cho biết.

Cẩm Bình

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/chat-xua-duoi-con-trung-cua-thuc-vat-gay-hai-cho-khong-khi-233937.html