Châu Âu 'chịu lời đắng cay'

3 ngày trướcBài gốc

Các quan chức dưới trướng Trump từ lâu đã công khai sự khinh miệt đối với châu Âu, nhưng dường như, sau cánh cửa đóng kín, sự coi thường ấy còn vang vọng to hơn nữa.

Các nhà lãnh đạo châu Âu bức xúc khi một phần cuộc trò chuyện giữa các quan chức cấp cao của chính quyền Trump trên ứng dụng Signal bị công bố do sự cố Tổng biên tập của tạp chí The Atlantic vô tình bị thêm vào nhóm chat Nhà Trắng.

Cuộc thảo luận liên quan đến một cuộc tấn công dự kiến vào Yemen, tràn ngập những bình luận mô tả người châu Âu như những "kẻ ăn bám địa chính trị".

Tin nhắn rò rỉ khoét sâu rạn nứt

Một đoạn hội thoại rò rỉ từ nhóm chat nội bộ của chính quyền Trump đã gây chấn động không phải vì những tiết lộ mới mẻ, mà bởi nó xác nhận rõ ràng những gì mà dư luận đã nghi ngờ từ lâu, theo CNN.

Phó tổng thống JD Vance, Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth cùng nhiều quan chức cấp cao khác thể hiện sự thất vọng rõ rệt với châu Âu.

Đỉnh điểm của sự bức xúc là khi ông Vance đề xuất dừng tấn công lực lượng Houthi - nhóm vũ trang đã gây gián đoạn các tuyến hàng hải trọng yếu suốt nhiều tháng - chỉ vì cho rằng hành động này sẽ mang lại lợi ích cho nền kinh tế châu Âu nhiều hơn là cho Mỹ.

"Chúng ta đang phạm sai lầm. Chỉ 3% thương mại của Mỹ đi qua kênh đào Suez, trong khi con số này với châu Âu là 40%", ông Vance đề cập đến kênh đào Suez, một tuyến hàng hải quan trọng mà phần lớn nền kinh tế toàn cầu phụ thuộc vào.

Ông thậm chí đặt câu hỏi liệu Tổng thống Trump có nhận thức được sự mâu thuẫn giữa thông điệp cứng rắn với châu Âu và hành động thực tế hay không.

Những tin nhắn của Phó tổng thống Mỹ JD Vance và Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth trong nhóm chat bị rò rỉ. Ảnh: The Atlantic.

Trong đoạn tin nhắn khác, ông Vance không giấu được sự bức xúc: "Tôi thực sự ghét việc phải cứu châu Âu thêm một lần nữa".

Phản hồi lại, Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth hoàn toàn đồng tình: "Tôi cũng ghét cái thói ỷ lại của châu Âu. Thật là THẢM HẠI!"

Kết quả của cuộc thảo luận căng thẳng này là một quyết định mang tính thỏa hiệp: Mỹ vẫn thực hiện các cuộc không kích, nhưng sẽ yêu cầu châu Âu trả chi phí.

Cố vấn An ninh Quốc gia Michael Waltz thông báo trong nhóm chat: "Theo chỉ đạo của Tổng thống, chúng tôi đang phối hợp với Bộ Quốc phòng và Bộ Ngoại giao để tính toán chi phí chiến dịch và áp đặt lên châu Âu".

Cuộc trao đổi phản ánh một nhận định ngày càng rõ ràng trong chính quyền Trump: châu Âu đang “dựa dẫm” vào chiếc ô bảo vệ của Mỹ, và bất kỳ hành động quân sự nào của Washington - dù nhằm bảo vệ lợi ích chung - cũng cần được các nước hưởng lợi chia sẻ gánh nặng tài chính.

Stephen Miller, cố vấn cấp cao của ông Trump (được xác định bằng ký hiệu “SM” trong nhóm chat), thậm chí còn đề xuất mở rộng phạm vi yêu cầu bồi hoàn.

"Cả Ai Cập và châu Âu đều nên trả tiền cho Mỹ vì chiến dịch này. Nếu châu Âu không chịu chi trả, vậy thì Mỹ sẽ được gì khi phải gánh khoản chi phí khổng lồ này?", ông bày tỏ.

Thực tế, đây không phải lần đầu tiên chính quyền Trump thể hiện thái độ không mấy hài lòng về sự phụ thuộc vào Mỹ và tình hình phân mảnh của châu Âu hiện nay.

Trước đó, Tổng thống Trump cho biết sẽ không bảo vệ các nước không chi đủ ngân sách cho quốc phòng của chính mình khi phát biểu tại Phòng Bầu dục vào ngày 6/3, Reuters cho biết.

"Nếu họ không trả tiền, tôi sẽ không bảo vệ họ", Ông Trump nhấn mạnh.

Phó tổng thống JD Vance cảnh báo về "tự sát văn minh" của châu Âu tại Hội nghị An ninh Munich tháng trước đã khiến các nhà lãnh đạo châu Âu bất ngờ. Ảnh: Reuters.

Phó tổng thống Vance, người dẫn đầu lập trường này, cũng từng nhiều lần chỉ trích châu Âu về sự suy yếu trong hệ thống an ninh và giá trị dân chủ của lục địa này. Ông 2 lần cảnh báo rằng châu Âu đang trên đà "tự sát về mặt văn minh" - một nhận định gây chấn động giới lãnh đạo EU.

Không chỉ riêng ông Vance, nhiều quan chức khác trong chính quyền Trump cũng đồng quan điểm. Trong một cuộc phỏng vấn ngày 22/3, một đặc phái viên Nhà Trắng còn nói trên podcast của Tucker Carlson rằng: "Châu Âu đang hỗn loạn. Và thực tế là… châu Âu đang chết dần, thật đáng tiếc".

Viễn cảnh “ly hôn” tốn kém

Những lời bình luận trong cuộc trao đổi này là đòn giáng mới nhất vào một trong những liên minh lâu đời và danh giá nhất thế giới - mối quan hệ được xây dựng và củng cố qua nhiều thế hệ, nhưng chỉ trong vài tuần, chính quyền Trump đã khiến nó lung lay, New York Times nhận định.

"Rõ ràng mối quan hệ xuyên Đại Tây Dương như trước đây đã chấm dứt. Nếu may mắn, Mỹ chỉ đang tỏ ra thờ ơ với châu Âu. Nhưng nhìn nhận một cách thực tế hơn, đây có thể là một nỗ lực có chủ đích nhằm làm suy yếu EU", bà Nathalie Tocci, Giám đốc Viện Quan hệ Quốc tế Italy, từng là cố vấn cho một quan chức cấp cao EU, nhận định.

Lập trường của chính quyền Trump đối với châu Âu và Ukraine đã thúc đẩy một loạt các hội nghị thượng đỉnh quốc tế, bao gồm một hội nghị ở London vào tháng 3. Ảnh: Reuters.

Trong khi đó, chuyên gia quốc phòng người Pháp François Heisbourg cho rằng điều đáng chú ý là Mỹ giờ đây không chỉ đòi hỏi sự ủng hộ chính trị và quân sự như ở Iraq hay Afghanistan, mà còn yêu cầu các đồng minh phải thanh toán rõ ràng cho sự bảo vệ mà Washington cung cấp.

Điều này, theo Anna Sauerbrey - biên tập viên đối ngoại của Die Zeit - là chưa từng có tiền lệ. "Mỹ dường như quên rằng họ cũng phụ thuộc vào thương mại toàn cầu", bà nói.

Bà cũng nhắc lại rằng năm ngoái, Anh và Hà Lan đã tham gia cùng lực lượng Mỹ tấn công các mục tiêu của Houthi, trong đó London đã hỗ trợ tiếp nhiên liệu trên không cho các cuộc tấn công này.

"Người Mỹ cứ liên tục xem nhẹ nỗ lực của châu Âu", bà bày tỏ sự thất vọng.

Christel Schaldemose, chính trị gia Đan Mạch thuộc Nghị viện châu Âu, cũng chỉ trích cách Mỹ nói về EU gần đây "chẳng giúp ích gì".

Dù các lãnh đạo châu Âu vẫn cố gắng duy trì tình bạn, họ đang gấp rút tăng chi tiêu quốc phòng, bởi họ nhận thức rằng thay thế năng lực quân sự Mỹ trong một sớm một chiều là điều bất khả thi.

Chuyên gia quân sự Mark Toth và Jon Sweet nhận định trên MailOnline rằng EU cần sớm đạt được mức chi tiêu quốc phòng tối thiểu 5% GDP mà Trump đề xuất cho các nước NATO.

Nghị sĩ EP Wouter Beke cũng nhấn mạnh: "Một EU mạnh mẽ, kiên cường với sự đầu tư lớn hơn vào quốc phòng không chỉ giúp củng cố vai trò của khối trong NATO, mà còn tăng cường vị thế của châu Âu với Mỹ trong dài hạn".

Ngày 27/3, châu Âu sẽ họp tại Paris để bàn về Ukraine, và đầu tháng sau, ngoại trưởng NATO sẽ thảo luận tiến độ. EU cũng đang chạy đua đạt thỏa thuận thương mại với Mỹ, khi ủy viên thương mại EU đến Washington vào 25/3 để gặp đối tác.

Binh lính từ các nước NATO khác đang huấn luyện tại Đức trong tháng này. Ảnh: NATO.

Nhưng với thái độ ngày càng thù địch từ Mỹ, các quan chức châu Âu bắt đầu hình dung một tương lai nơi mối quan hệ xuyên Đại Tây Dương - nền tảng của hòa bình và thịnh vượng suốt hàng thập kỷ - có thể không bao giờ trở lại như xưa.

"Trật tự quốc tế đang thay đổi ở mức độ chưa từng thấy kể từ năm 1945", Kaja Kallas, nhà ngoại giao hàng đầu EU, phát biểu tuần trước, lặp lại kế hoạch chuẩn bị quốc phòng của khối nhằm giúp châu Âu tự chủ hơn về quân sự.

Dù vậy, việc "ly hôn" với Mỹ sẽ không hề rẻ. EU đã công bố sáng kiến trị giá 865 tỷ USD để hỗ trợ các nước thành viên đạt mức chi tiêu quân sự mong muốn.

Tuy nhiên, vụ rò rỉ nhóm chat càng nhấn mạnh lý do một cuộc chia tay có thể là cần thiết: Mỹ không còn là đồng minh đáng tin cậy như trước, cả về lời nói lẫn hành động.

“Dù những tin nhắn này có bị rò rỉ có chủ đích hay không, và chúng tôi nghĩ là không, nhưng thực tế là Mỹ và các đồng minh NATO châu Âu vẫn đang trên lộ trình va chạm”, Toth và Sweet nhận định về vụ việc mà họ gọi là "thảm họa Signal".

Sự cẩu thả này sẽ "khiến đồng minh ngần ngại chia sẻ phân tích và tình báo", Ben Hodges, cựu chỉ huy lực lượng Mỹ tại châu Âu, cảnh báo. Nếu không có thay đổi lớn, "mọi người sẽ cho rằng không thể tin tưởng Mỹ nữa".

Phương Linh

Nguồn Znews : https://znews.vn/chau-au-chiu-loi-dang-cay-post1541076.html