Châu Âu tìm cách khỏa lấp khoảng trống do Mỹ để lại

7 giờ trướcBài gốc

Từ Brussels đến Berlin, giới lãnh đạo châu Âu đang chuẩn bị chi hàng trăm tỷ USD để cải tổ quân đội. Khoản chi này rất cần thiết để chuẩn bị cho một thế giới mà ở đó, Mỹ không còn đảm bảo an ninh cho châu Âu nữa.

Bên cạnh đó, nhiều người cũng hy vọng khoản tiền mới sẽ đem đến tác động quan trọng khác: Phục hồi ngành công nghiệp đang suy thoái và mở ra mặt trận tăng trưởng kinh tế mới.

Mối liên hệ giữa đầu tư quốc phòng và khả năng cạnh tranh là một trong những chủ đề giới lãnh đạo châu Âu thảo luận tại Brussels vào ngày 21/3, sau khi Ủy ban châu Âu công bố báo cáo về tương lai của quốc phòng châu Âu trước đó một ngày.

“Sức mạnh kinh tế và kế hoạch tái vũ trang của châu Âu là hai mặt của một đồng xu”, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen nói, gọi các khoản đầu tư tiềm năng là "luồng gió thuận mạnh mẽ cho các ngành công nghiệp quan trọng".

Theo New York Times, liệu điều này có xảy ra hay không vẫn chưa chắc chắn, và châu Âu cũng đối mặt với những thách thức rất lớn để hiện thực hóa tham vọng này.

Ưu tiên mua hàng nội khối

Mặc dù các chuyên gia đồng thuận chi tiêu quân sự có thể kích thích nền kinh tế châu Âu trong tương lai gần, kết quả sẽ phụ thuộc vào việc số tiền đó được chi tiêu như thế nào và ở đâu.

Hầu hết nền kinh tế châu Âu có ngành công nghiệp quốc phòng tương đối khiêm tốn. Suốt nhiều thập niên, châu Âu phụ thuộc nhiều vào hàng nhập khẩu Mỹ, đặc biệt các loại vũ khí tinh vi nhất. Do đó, lục địa già chưa thể phân bổ ngay lập tức các khoản chi tiêu quân sự mới. Châu Âu rất muốn thay đổi điều này nhằm kiểm soát chặt chẽ an ninh của chính họ và tận dụng tác động kinh tế từ khoản đầu tư đó.

Chương trình cho vay 163 tỷ USD mới do Liên minh châu Âu công bố khẳng định sẽ ưu tiên các sản phẩm do châu Âu sản xuất. Các quốc gia thành viên phải đảm bảo 65% chi phí dành cho hãng EU hoặc đối tác như Ukraine và Na Uy.

Châu Âu hy vọng làn sóng đầu tư mới vào lĩnh vực quân sự sẽ giúp tăng trưởng kinh tế. Ảnh: Reuters.

Tuy nhiên, việc mở rộng ngành công nghiệp quân sự khiêm tốn để đáp ứng những tham vọng này cần thời gian.

Các quốc gia châu Âu đã tăng 1/3 chi tiêu quốc phòng kể từ năm 2021. Nhưng ngay cả khi cộng lại, ngân sách quân sự hàng năm vẫn chưa bằng một nửa so với Mỹ. Chỉ có khoảng 600.000 người châu Âu làm việc trong các ngành công nghiệp quốc phòng, trong khi riêng ngành sản xuất ôtô đã có 3 triệu nhân lực.

Như với xe tăng và dàn tên lửa, châu Âu cần tăng quy mô hiện có hoặc tái sử dụng các dây chuyền sản xuất. Còn với công nghệ máy bay không người lái và một số vũ khí tiên tiến cùng thiết bị hỗ trợ quân sự, châu Âu cần nhanh tay để cạnh tranh với các đối thủ Mỹ. Các quan chức cho rằng có thể mất tới nhiều năm, thậm chí cả thập niên, để làm được điều này.

Không chỉ vậy, có khả năng các quốc gia châu Âu muốn ưu tiên mua hàng nội địa thay vì từ Đức hay Pháp, khiến lợi ích chồng chéo khắp khối. Châu Âu vốn đã tồn tại một số vấn đề về dự phòng trong quốc phòng. Ví dụ, Ukraine được gửi ít nhất 17 loại lựu pháo, không phải tất cả đều sử dụng cùng loại đạn pháo.

Nhiều yếu tố ảnh hưởng

Nhưng nếu Liên minh châu Âu có thể bổ sung các ngành công nghiệp mới với đầu tư và mua sắm phối hợp, hiệu ứng tăng trưởng có thể rất đáng kể. Sức tăng trưởng này thậm chí còn đủ để làm dịu đi vòng xoáy đi xuống của lực lượng lao động châu Âu và đầu tư giảm mạnh, tạo điều kiện cho công nghệ mới lan sang các lĩnh vực dân sự và mang lại lợi ích lâu dài.

Bước đầu tiên là chi tiêu lớn hơn. Các quan chức EU tuyên bố muốn xây dựng năng lực sản xuất quốc phòng của 27 thành viên. Họ đưa ra chương trình cho vay 150 tỷ euro để thúc đẩy đầu tư, đồng thời đề xuất nới lỏng các quy tắc tài chính cho phép các quốc gia chi tiêu nhiều hơn với ước tính giải phóng tới 650 tỷ euro. Kịch bản này có xảy ra hay không phụ thuộc vào việc liệu các quốc gia có sẵn sàng gánh thêm nợ cho chi tiêu quân sự.

Nhiều nhà kinh tế học dự đoán tăng cường quốc phòng sẽ kéo theo một số lợi ích cho tăng trưởng toàn châu Âu. Goldman Sachs ước tính khu vực đồng euro sẽ tăng nhẹ trong 3 năm tới, đạt mức cao nhất vào năm 2027, một phần nhờ Đức nới lỏng chi tiêu.

EU đưa ra chương trình cho vay 150 tỷ euro để thúc đẩy đầu tư quốc phòng. Ảnh: Reuters.

Song có người nhìn thấy một bức tranh khác.

Kế hoạch chi tiêu quân sự của Đức "là về an ninh", Clemens Fuest - nhà kinh tế học tại Viện ifo ở Munich - nói. "Mặt tích cực là chúng tôi muốn tránh xung đột ở châu Âu, nhưng mặt tiêu cực là điều này sẽ không đẩy tăng trưởng hay điều gì đó tương tự".

Dẫu vậy, nhà sản xuất vũ khí Đức Rheinmetall đóng vai trò tiên phong mở rộng năng lực sản xuất vũ khí của đất nước. Công ty tạo việc làm mới cho hàng chục công nhân từ nhà cung cấp ôtô đang gặp khó khăn Continental AG. Công ty cũng đàm phán với Volkswagen về khả năng tiếp quản một nhà máy hoạt động kém hiệu quả gần Osnabrück.

Sự tăng trưởng này còn xuất hiện bên ngoài phạm vi nước Đức. Kể từ khi xung đột Ukraine nổ ra, Rheinmetall xây dựng các nhà máy mới tại Tây Ban Nha, Litva và Romania, phát triển thành một trong những nhà sản xuất đạn dược lớn nhất phương Tây. Mỗi nhà máy mới chứa 500-1.000 người và thêm hàng nghìn việc làm nữa ở khu vực xung quanh.

Vicky Redwood - cố vấn kinh tế tại Capital Economics - từng phân tích nhìn chung, tăng chi tiêu quân sự thêm 1% GDP sẽ kéo theo tăng trưởng khoảng 0,5%. Song một số yếu tố có thể ảnh hưởng tới con số này, như mức chi tiêu dành cho nghiên cứu và phát triển hay mức chi tiêu hiệu quả. Không có gì là chắc chắn.

Trí Ân

Nguồn Znews : https://znews.vn/chau-au-tim-cach-khoa-lap-khoang-trong-do-my-de-lai-post1539557.html