'Chạy nước rút' giải ngân Chương trình mục tiêu quốc gia năm 2025

3 giờ trướcBài gốc

Nỗ lực phân bổ vốn, nhưng giải ngân còn thấp

Theo tổng hợp của Bộ Tài chính, tổng ngân sách nhà nước bố trí thực hiện 3 chương trình mục tiêu quốc gia (CTMTQG) trong năm 2025 khoảng 75.143,8 tỷ đồng, trong đó ngân sách trung ương chiếm hơn 53.500 tỷ đồng. Đến hết tháng 8/2025, Thủ tướng Chính phủ đã giao khoảng 80% tổng vốn ngân sách trung ương, với 100% vốn đầu tư công đã được phân bổ. Tuy nhiên, kinh phí thường xuyên mới đạt 63,2% phân bổ, tương đương gần 17.770 tỷ đồng, còn hơn 10.354 tỷ đồng chưa được phân bổ cụ thể cho các bộ, địa phương.

Nguồn: Bộ Tài chính Đồ họa: Phương Anh

Tình trạng chậm phân bổ vốn đã kéo theo hệ quả rõ rệt trong tiến độ giải ngân. Tính đến ngày 31/8/2025, giải ngân vốn đầu tư công của 3 CTMTQG mới đạt 44% kế hoạch (23.090 tỷ đồng). Ước đến ngày 30/9/2025, con số này nâng lên 53% (27.932 tỷ đồng), trong đó CTMTQG xây dựng nông thôn mới đạt cao nhất (58%), còn CTMTQG phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, CTMTQG giảm nghèo bền vững đều chưa vượt mốc 50%.

Đáng lo ngại hơn là tiến độ giải ngân kinh phí thường xuyên mới chỉ đạt 25% vào cuối tháng 9. Một số bộ, cơ quan trung ương thậm chí chưa giải ngân; 13 địa phương có tỷ lệ giải ngân dưới 20%. Thực trạng này đòi hỏi sự vào cuộc quyết liệt hơn nữa từ các chủ chương trình và các cấp điều hành.

Nhận diện vướng mắc

Báo cáo của Bộ Tài chính chỉ rõ một loạt vướng mắc đã và đang kìm hãm tiến độ giải ngân các CTMTQG. Trước hết, các chương trình chậm đề xuất phân bổ phần kinh phí thường xuyên còn lại của năm 2025 (trên 10.354 tỷ đồng), dù Bộ Tài chính đã có nhiều công văn nhắc nhở. Việc này khiến một lượng lớn ngân sách bị “đóng băng”, không thể đưa vào triển khai thực tế.

Một nguyên nhân khác đến từ việc chưa hoàn tất phân bổ chi tiết vốn đầu tư công tại một số bộ, địa phương với số vốn chưa phân bổ cụ thể lên tới 926,1 tỷ đồng.

Bên cạnh đó, sự thay đổi về tổ chức bộ máy sau sáp nhập địa giới hành chính dẫn đến khó khăn trong quản lý, điều phối và triển khai. Số lượng đơn vị thụ hưởng tăng đột biến, nhưng hệ thống điều hành chưa kịp thích nghi, dẫn tới lúng túng trong phân cấp và bố trí nguồn lực.

Các dự án khởi công mới trong năm cũng gặp khó về thủ tục chuẩn bị đầu tư, trong khi điều kiện thời tiết cực đoan như mưa bão, lũ lụt tiếp tục làm gián đoạn thi công.

Đặc biệt, một số nội dung hỗ trợ trong các chương trình không còn đối tượng thụ hưởng hoặc mức hỗ trợ quá thấp, không tạo động lực tham gia, khiến vốn phân bổ không được hấp thụ. Sự thay đổi trong điều kiện xã hội, như các hộ gia đình ra khỏi diện nghèo, cũng làm thay đổi nhu cầu thực tế so với dự toán ban đầu.

Tăng tốc để về đích đúng hạn

Từ nay đến cuối năm chỉ còn gần 3 tháng, do đó, việc “chạy nước rút” để hoàn thành mục tiêu giải ngân là yêu cầu bắt buộc. Bộ Tài chính đã đề nghị các bộ chủ chương trình như Bộ Dân tộc và Tôn giáo, Bộ Nông nghiệp và Môi trường khẩn trương rà soát, báo cáo phần kinh phí thường xuyên chưa phân bổ và các khoản không còn nhu cầu sử dụng trước ngày 15/10/2025. Sau thời điểm này, Bộ Tài chính sẽ đề xuất điều chỉnh giảm dự toán theo thẩm quyền.

Vai trò quan trọng của việc giải ngân kịp thời vốn Chương trình mục tiêu quốc gia

Tăng tốc giải ngân vốn các chương trình mục tiêu quốc gia không chỉ là nhiệm vụ tài chính, mà còn là trách nhiệm chính trị và đạo lý xã hội. Mỗi đồng vốn được giải ngân đúng lúc, đúng nơi sẽ tạo sinh kế, mở rộng cơ hội và nâng cao chất lượng sống cho người dân, nhất là tại các vùng khó khăn. Sự quyết liệt trong chỉ đạo và hành động thực chất ở từng địa phương, từng đơn vị là yếu tố then chốt để các chương trình mục tiêu quốc gia cán đích thành công, hướng tới sự phát triển bao trùm và bền vững trên toàn quốc.

Đồng thời, Bộ Tài chính yêu cầu các bộ, ngành, địa phương quyết liệt đẩy nhanh tiến độ thực hiện các CTMTQG, phấn đấu giải ngân 100% vốn các chương trình trong năm 2025; đề xuất giải pháp cụ thể để tăng tốc giải ngân những tháng cuối năm; tăng cường tiếp nhận phản ánh, kiến nghị và hướng dẫn, kiểm tra nắm bắt tình hình, giải quyết, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc của địa phương. Đặc biệt, làm rõ trách nhiệm cá nhân, tập thể trong việc không hoàn thành nhiệm vụ giải ngân vốn thực hiện các chương trình; thực hiện kiện toàn nhân sự, tránh đứt gãy trong điều hành, thực hiện.

Đối với các bộ chủ chương trình còn lại (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Bộ Công an), Bộ Tài chính đề nghị khẩn trương rà soát tham mưu, hoàn thiện xây dựng cơ chế, chính sách, để sớm triển khai thực hiện trong năm 2026.

Bộ Tài chính cũng lưu ý các bộ được giao xây dựng các CTMTQG thực hiện trong giai đoạn 2026 - 2030 cần khẩn trương hoàn thiện hồ sơ báo cáo đề xuất chủ trương đầu tư, báo cáo Chính phủ trước ngày 15/10/2025 để báo cáo Quốc hội theo quy định của pháp luật đầu tư công.

Việc đẩy nhanh tiến độ giải ngân không chỉ là nhiệm vụ hành chính, mà còn là thước đo năng lực quản lý, điều hành và phối hợp giữa các cấp, các ngành. Trong bối cảnh kinh tế còn nhiều biến động, việc chậm giải ngân sẽ khiến hiệu quả của các chính sách giảm sút, đồng thời làm mất đi cơ hội phát triển cho các khu vực khó khăn - nơi mà các CTMTQG hướng đến.

Ngoài ra, để tăng tốc giải ngân, cần áp dụng đồng bộ nhiều giải pháp như cải tiến quy trình thủ tục, ứng dụng công nghệ số trong quản lý và giám sát các dự án, đồng thời linh hoạt điều chỉnh chính sách phù hợp với điều kiện thực tiễn. Sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, ngành, chính quyền địa phương và các tổ chức liên quan cần được đặt lên hàng đầu, trong đó lấy người dân làm trung tâm, đảm bảo quyền lợi và nhu cầu thực tế của người dân được đáp ứng kịp thời.

Việc hoàn thành đúng tiến độ giải ngân vốn CTMTQG giúp tận dụng hiệu quả nguồn lực, đồng thời minh chứng cho quyết tâm, tinh thần trách nhiệm và cam kết hành động của toàn hệ thống chính trị. Đây cũng là nền tảng quan trọng để bước sang giai đoạn 2026 - 2030 với sự chuẩn bị kỹ lưỡng và hiệu quả cao hơn.

Có thể thấy, việc phấn đấu giải ngân 100% vốn CTMTQG không đơn thuần là vấn đề kế hoạch tài chính, mà còn mang ý nghĩa phát triển bền vững, nhất là trong các lĩnh vực then chốt như giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới và phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Trong giai đoạn 2021 - 2025, các CTMTQG đã ghi nhận nhiều kết quả tích cực như: cơ bản hoàn thành mục tiêu xây dựng nông thôn mới, mục tiêu giảm nghèo bền vững, đạt 6/9 nhóm mục tiêu đề ra. Tuy nhiên, vẫn còn 3 nhóm mục tiêu dự báo không thể hoàn thành, nếu tiến độ hiện tại không được cải thiện rõ rệt trong những tháng cuối năm.

Với nguồn lực lớn đã được bố trí, theo ý kiến của các chuyên gia kinh tế, điều quan trọng nhất lúc này là cần phải hành động quyết liệt, minh bạch và hiệu quả. Không chỉ vì con số giải ngân, mà vì lợi ích thực sự của người dân, của cộng đồng và sự phát triển công bằng, bao trùm mà các CTMTQG hướng tới.

Vân Hà

Nguồn Thời báo Tài chính : https://thoibaotaichinhvietnam.vn/chay-nuoc-rut-giai-ngan-chuong-trinh-muc-tieu-quoc-gia-nam-2025-184938-184938.html