Chi phí cao 'vắt kiệt' sức cạnh tranh của nông sản trên sàn thương mại điện tử

7 giờ trướcBài gốc

Điển hình cho nỗi trăn trở này là chia sẻ từ bà Chảo Thị Yến, chủ doanh nghiệp ở Lào Cai đang liên kết với các tổ hợp tác, HTX với những lợi thế bán sản phẩm trên các sàn.

Nỗi lo "phí sàn" và áp lực vận chuyển

Bà Yến cho biết có hai điều khó khăn nhất đối với người dân, HTX khi đưa hàng lên sàn thương mại điện tử là phí sàn quá cao, trong khi biên lợi nhuận lại quá thấp. "Nếu HTX, tổ hợp tác bán giá thấp thì không đủ chi phí sản xuất, còn bán hàng giá cao thì không cạnh tranh được”, bà Yến bày tỏ. Khó khăn càng chồng chất hơn khi phí vận chuyển thường cao, thậm chí có những đơn hàng chi phí vận chuyển lại gấp đôi phí sản phẩm, khiến người tiêu dùng đắn đo và làm giảm doanh thu của người sản xuất.

Cùng chung vấn đề chi phí, đại diện doanh nghiệp Bảo Minh, cho biết về mặt đầu tư dài hạn, doanh nghiệp lại gặp vướng mắc lớn về hạ tầng kho bãi. Đại diện này băn khoăn những quy định đối với doanh nghiệp xuất khẩu là phải có hạ tầng kho bãi lên đến 10.000 m2. Nếu ở Hà Nội thì giá nhà kho 10.000 m2 đất sẽ rất lớn, đơn vị sẽ gặp khó khăn trong khâu đầu tư. Nếu không có hướng giải quyết và hỗ trợ, người làm nông nghiệp sẽ không có niềm tin, động lực để cống hiến.

Nông dân, HTX gặp khó khăn trong đưa nông sản lên sàn thương mại điện tử.

Bên cạnh chi phí bán hàng và kho bãi, vấn đề chi phí đầu tư cho chế biến sâu cũng là một nút thắt lớn làm tăng chi phí sản xuất và giảm giá trị nông sản. Ông Nguyễn Học Hải, Giám đốc HTX hữu cơ Bình Minh (Bắc Ninh), chia sẻ rằng, dù HTX đã tăng trưởng doanh thu từ 10 tỷ lên 70 tỷ nhờ chế biến sâu, nhưng HTX vẫn còn vướng mắc về công nghệ và giải pháp chế biến. Ông Hải mong muốn có thêm chính sách hỗ trợ phát triển sản phẩm và chế biến sâu. Bởi trước đó, HTX đã tiếp cận được với Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX để đầu tư máy móc, 10 xe đông lạnh, giúp nâng cao công suất và doanh thu nên rất mong được tiếp cận thêm nguồn vốn để đầu tư máy móc.

Ngoài ra, việc tiêu thụ sản phẩm cũng là một rào cản khi nông dân, HTX rất khó tự kết nối với các siêu thị, trung tâm thương mại. Ông Nguyễn Ngọc Hải cho rằng, nông dân, HTX nếu tự kết nối với doanh nghiệp, nhà phân phối sẽ rất khó khăn và tốn kém chi phí. Trong khi các thông tin hỗ trợ người dân, HTX kết nối các nhà phân phối chưa được công khai rộng rãi nên tình trạng "rau hai luống, lợn hai chuồng" vẫn còn diễn ra.

Có thể thấy, tiếng nói của HTX và nông dân về khó khăn trong việc tiêu thụ và nâng cao giá trị nông sản ngày càng rõ rệt, mà căn nguyên sâu xa nằm ở chi phí vận hành và lưu thông quá lớn.

Nhiều ý kiến cho rằng, dù sản phẩm nông nghiệp Việt Nam có hàm lượng giá trị cao trong chuỗi xuất khẩu, nhưng lợi nhuận thực tế thu về lại bị bào mòn đáng kể bởi hệ thống logistics và hạ tầng chế biến hiện tại. Cụ thể, chi phí logistics được đánh giá là rất cao và hoạt động sản xuất, chế biến nông nghiệp vẫn mang tính manh mún. Tình trạng này khiến cho việc kiểm soát giá thành sản phẩm trở nên khó khăn, làm giảm sức cạnh tranh ngay từ khâu đầu tiên.

Đầu tư căn cơ vào hạ tầng chế biến mới là lối thoát

Trước thực trạng trên, tại Diễn đàn Nông dân Quốc gia lần thứ X năm 2025: Chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam và Bộ trưởng Bộ Công Thương - Lắng nghe nông dân nói, với chủ đề “Kết nối thị trường - Xây dựng thương hiệu - Thúc đẩy tiêu thụ nông sản, góp phần tăng trưởng kinh tế đất nước 2 con số” diễn ra ngày 1/10, đại diện doanh nghiệp Bảo Minh, cho biết với kinh nghiệm của một đơn vị kinh doanh gạo có truyền thống 3 đời, để hạn chế phí, người dân, HTX có thể thực hiện bán hàng tập trung. Tiêu biểu như doanh nghiệp này đã gom hơn 1.000 đặc sản lại để thực hiện bán hàng qua livestream, tạo ra mô hình "gom lại 1 đơn hàng cùng một phí ship" nhằm mang lại nhiều lợi ích và hạn chế chi phí vận chuyển cao cho người mua.

Còn bà Nguyễn Thị Thành Thực, CEO Công ty cổ phần Công nghệ Phần mềm AutoAgri, khẳng định đã đến lúc Nhà nước cần nghiên cứu sâu và hiến kế để đầu tư sâu cho nông nghiệp, đặc biệt là vào khâu chế biến và phân phối. Theo bà Thực, thay vì đầu tư dàn trải, Chính phủ cần tập trung xây dựng các cụm nông nghiệp công nghiệp/làng nghề chuyên sâu nhằm giải quyết căn cơ bài toán chi phí.

Chi phí vận chuyển, và chi phí đưa nông sản lên sàn cao khiến HTX khó cạnh tranh.

Bà dẫn chứng từ kinh nghiệm quốc tế, nơi các mô hình đã chứng minh được hiệu quả. Tại Nam Ninh, Trung Quốc, các cụm nông nghiệp công nghệ cao được đầu tư toàn bộ hạ tầng, chia thành các ô diện tích nhỏ gọn như 300m², 500m² hay 1000m² chuyên biệt cho chế biến. Mô hình này cho phép các chuyên gia nước ngoài dễ dàng đưa công nghệ vào chuyển giao cho nông dân, giúp kiểm soát giá thành sản xuất ở mức tối ưu. Bà cho rằng Việt Nam hoàn toàn có thể áp dụng, tạo điều kiện cho HTX và doanh nghiệp Việt Nam vào đó để nghiên cứu và phát triển, thay vì phải tự đầu tư hạ tầng sơ chế và kho tàng tốn kém hàng trăm mét vuông chỉ để vận hành một thiết bị 10m². Sự lãng phí nguồn lực do việc chế biến manh mún cần phải chấm dứt.

Bên cạnh đó, để giảm chi phí chế biến và thúc đẩy đổi mới, bà Thực đề nghị các Bộ, ngành tìm hiểu về mô hình Trung tâm Đổi mới Sáng tạo của Hàn Quốc, nơi có một khu vực tại Seoul hỗ trợ đặc biệt cho nghiên cứu chế biến thực phẩm. Tại đây, các đơn vị có sáng kiến, sản phẩm OCOP, có thể vào hoạt động trong 4 tháng với tất cả cơ sở vật chất sẵn có, giúp họ có thể sản xuất và bán hàng mà không cần gánh nặng đầu tư ban đầu.

Đồng thời, người dân, HTX muốn bán hàng và quảng bá sản phẩm OCOP thì ngành chức năng cần nghiên cứu mô hình Khu chợ OCOP ở Phuket, Thái Lan. Khu chợ này không chỉ là một khu du lịch mà còn quy định hơn 51% gian hàng phải là sản phẩm OCOP, trở thành điểm đến bắt buộc cho mọi khách du lịch muốn tìm hiểu về sản phẩm địa phương. Việc tạo ra một Khu chợ OCOP Văn hóa quy mô lớn và tập trung tại Việt Nam, thậm chí hợp tác với cộng đồng Việt kiều sẵn sàng hỗ trợ về mặt bằng, sẽ là định hướng chiến lược giúp sản phẩm OCOP tiếp cận thị trường một cách hiệu quả nhất.

Theo vị chuyên gia này, việc đầu tư sâu cho nông nghiệp với các cụm chế biến tập trung và trung tâm đổi mới sáng tạo chính là bước đi then chốt giúp Chính phủ tạo ra một định hướng mới, giảm thiểu chi phí và nâng cao giá trị cạnh tranh cho nông sản Việt Nam.

Huyền Trang

Nguồn Vnbusiness : https://vnbusiness.vn/hop-tac-xa/chi-phi-cao-va-t-kie-t-su-c-ca-nh-tranh-cu-a-nong-sa-n-tren-sa-n-thuong-ma-i-die-n-tu-1109886.html