Tổng thống Mỹ Donald Trump hôm 29/9 đã công bố kế hoạch hòa bình gồm 20 điểm nhằm chấm dứt cuộc chiến tại Dải Gaza.
Kế hoạch hòa bình 20 điểm là kết quả từ các cuộc thương lượng căng thẳng trong những tuần gần đây giữa Tổng thống Donald Trump và nhóm của ông, cùng các lãnh đạo Israel và Arab.
Sau đây là nội dung 20 điểm của bản kế hoạch:
1. Gaza sẽ trở thành một khu vực phi cực đoan, không còn khủng bố và không đe dọa các nước láng giềng.
2. Gaza sẽ được tái thiết vì lợi ích của người dân Gaza, những người đã chịu đựng quá nhiều đau khổ.
3. Nếu cả hai bên đồng ý với đề xuất này, chiến tranh sẽ chấm dứt ngay lập tức. Lực lượng Israel sẽ rút về tuyến đã thỏa thuận để chuẩn bị cho việc trao trả con tin. Trong thời gian này, toàn bộ hoạt động quân sự, bao gồm oanh kích và pháo kích, sẽ bị đình chỉ, và các tuyến giao tranh sẽ được giữ nguyên cho đến khi đủ điều kiện cho việc rút quân hoàn toàn theo từng giai đoạn.
4. Trong vòng 72 giờ kể từ khi Israel công khai chấp thuận thỏa thuận, tất cả con tin (còn sống hoặc đã chết) sẽ được trao trả.
5. Ngay sau khi toàn bộ con tin được thả, Israel sẽ phóng thích 250 tù nhân chịu án chung thân cùng 1.700 người Gaza bị bắt sau ngày 7/10/2023, bao gồm toàn bộ phụ nữ và trẻ em bị giam giữ. Israel sẽ bàn giao thi thể của 15 người Gaza đã chết.
6. Khi toàn bộ con tin được trao trả, toàn bộ những thành viên Hamas cam kết chung sống hòa bình và giải giáp vũ khí sẽ được ân xá. Thành viên Hamas nào muốn rời Gaza sẽ được bảo đảm hành lang an toàn tới các quốc gia tiếp nhận.
7. Ngay khi thỏa thuận được chấp thuận, viện trợ đầy đủ sẽ lập tức được đưa vào Dải Gaza. Ít nhất, khối lượng viện trợ sẽ tương đương với thỏa thuận ngày 19/1/2025 về viện trợ nhân đạo, bao gồm khôi phục hạ tầng (nước, điện, hệ thống thoát nước), khôi phục bệnh viện và lò bánh mì, cùng việc nhập khẩu thiết bị cần thiết để dọn dẹp đống đổ nát và mở lại đường sá.
8. Việc nhập khẩu, phân phát và viện trợ ở Gaza sẽ diễn ra không bị hai bên cản trở, thông qua Liên hợp quốc và các cơ quan trực thuộc, Hội Trăng Lưỡi liềm đỏ, cùng các tổ chức quốc tế khác không liên quan đến bất kỳ bên nào. Việc mở cửa khẩu Rafah theo cả hai chiều sẽ tuân thủ cùng cơ chế đã áp dụng theo thỏa thuận ngày 19/1/2025.
9. Gaza sẽ được quản lý tạm thời bởi một ủy ban kỹ trị, phi chính trị gồm người Palestine, chịu trách nhiệm vận hành các dịch vụ công và chính quyền đô thị hàng ngày cho người dân. Ủy ban này bao gồm những người Palestine có năng lực và chuyên gia quốc tế, chịu sự giám sát và điều phối của một cơ quan chuyển tiếp quốc tế mới có tên là “Hội đồng Hòa bình”, do Tổng thống Donald J. Trump đứng đầu, cùng các nguyên thủ quốc gia khác sẽ được công bố, bao gồm cựu Thủ tướng Anh Tony Blair. Cơ quan này sẽ xây dựng khung quản trị và quản lý nguồn vốn tái thiết Gaza cho đến khi Chính quyền Palestine hoàn thành chương trình cải cách, như nêu trong nhiều đề xuất, bao gồm kế hoạch hòa bình 2020 của ông Trump và đề xuất Saudi Arabia, Pháp để có thể tiếp quản Gaza một cách an toàn và hiệu quả. Hội đồng này sẽ dựa trên các chuẩn mực quốc tế tốt nhất để xây dựng một mô hình quản trị hiện đại, hiệu quả, phục vụ người dân Gaza và thu hút đầu tư.
10. Một kế hoạch phát triển kinh tế do Tổng thống Trump đề xướng sẽ được xây dựng nhằm tái thiết và thúc đẩy Gaza, với sự góp mặt của các chuyên gia từng góp phần tạo dựng những “thành phố kỳ tích hiện đại” ở Trung Đông. Nhiều đề xuất đầu tư tâm huyết và ý tưởng phát triển hứa hẹn của các tổ chức quốc tế sẽ được xem xét, nhằm kết hợp khung an ninh và quản trị để thu hút và tạo điều kiện cho những khoản đầu tư đem lại việc làm, cơ hội và hy vọng cho tương lai Gaza.
11. Một đặc khu kinh tế sẽ được thành lập với các mức thuế quan ưu đãi và quyền tiếp cận thị trường, do các nước tham gia cùng đàm phán.
12. Không ai bị buộc phải rời Gaza, và những người muốn rời đi sẽ được tự do ra đi và trở lại. Chúng tôi sẽ khuyến khích người dân ở lại và tạo cơ hội để họ xây dựng một Gaza tốt đẹp hơn.
13. Hamas và các phe phái khác đồng ý sẽ không tham gia vào quản trị Gaza, dù trực tiếp hay gián tiếp, dưới bất kỳ hình thức nào. Toàn bộ hạ tầng quân sự, khủng bố và tấn công, bao gồm đường hầm và cơ sở sản xuất vũ khí, sẽ bị phá hủy và không được tái thiết. Một tiến trình phi quân sự hóa Gaza sẽ được triển khai dưới sự giám sát của các quan sát viên độc lập, bao gồm việc đặt vũ khí vĩnh viễn ngoài khả năng sử dụng thông qua một quy trình giải trừ thỏa thuận, kèm theo một chương trình mua lại và tái hòa nhập được quốc tế tài trợ, tất cả đều được xác minh bởi các quan sát viên. “Gaza Mới” sẽ cam kết xây dựng một nền kinh tế thịnh vượng và chung sống hòa bình với các nước láng giềng.
14. Các đối tác trong khu vực sẽ đưa ra bảo đảm để Hamas và các phe phái tuân thủ nghĩa vụ, và để Gaza Mới không đe dọa láng giềng cũng như chính người dân của mình.
15. Mỹ sẽ phối hợp với các đối tác Arab và quốc tế để thành lập Lực lượng Ổn định quốc tế (ISF) tạm thời, triển khai ngay tại Gaza. Lực lượng này sẽ huấn luyện và hỗ trợ các đơn vị cảnh sát Palestine đã được thẩm tra ở Gaza, đồng thời tham khảo ý kiến Jordan và Ai Cập vốn có kinh nghiệm sâu rộng trong lĩnh vực này. Đây sẽ là giải pháp an ninh nội địa lâu dài. ISF sẽ phối hợp với Israel và Ai Cập để bảo đảm an ninh biên giới, cùng với lực lượng cảnh sát Palestine mới được đào tạo. Điều cốt yếu là ngăn chặn vũ khí xâm nhập Gaza, đồng thời tạo điều kiện cho dòng hàng hóa nhanh chóng, an toàn để tái thiết và phục hồi Gaza. Một cơ chế giảm xung đột sẽ được các bên thống nhất.
16. Israel sẽ không chiếm đóng hay sáp nhập Gaza. Khi ISF thiết lập quyền kiểm soát và ổn định, Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) sẽ rút lui dựa trên các tiêu chuẩn, mốc thời gian và lộ trình gắn với tiến trình phi quân sự hóa, do IDF, ISF, các bên bảo đảm và Mỹ thỏa thuận, với mục tiêu là một Gaza an toàn, không còn đe dọa Israel, Ai Cập hay công dân của họ. Về thực tế, IDF sẽ dần bàn giao phần lãnh thổ Gaza mà họ đang kiểm soát cho ISF theo thỏa thuận với cơ quan chuyển tiếp, cho đến khi rút hoàn toàn, ngoại trừ một “vành đai an ninh” duy trì cho đến khi Gaza thực sự an toàn khỏi bất kỳ mối đe dọa khủng bố tái phát nào.
17. Trong trường hợp Hamas trì hoãn hoặc bác bỏ đề xuất này, các điều khoản nêu trên, bao gồm cả hoạt động viện trợ mở rộng, sẽ vẫn được triển khai tại các khu vực “không khủng bố” được IDF bàn giao cho ISF.
18. Một tiến trình đối thoại liên tôn giáo sẽ được thiết lập, dựa trên các giá trị khoan dung và chung sống hòa bình, nhằm thay đổi tư duy và nhận thức của người Palestine và Israel, nhấn mạnh những lợi ích có thể đạt được từ hòa bình.
19. Khi tái thiết Gaza đạt tiến triển và khi chương trình cải cách của Chính quyền Palestine được thực thi nghiêm túc, điều kiện có thể cuối cùng sẽ chín muồi để mở ra một lộ trình đáng tin cậy hướng tới quyền tự quyết và nhà nước Palestine - điều được thừa nhận là khát vọng của người dân Palestine.
20. Mỹ sẽ thiết lập một kênh đối thoại giữa Israel và Palestine nhằm thống nhất về một “chân trời chính trị” cho sự chung sống hòa bình và thịnh vượng.
Nhất Phong