Chiến lược hướng tới Net Zero 2040 cho tỉnh Khánh Hòa: Lộ trình và giải pháp khả thi

5 giờ trướcBài gốc

LỜI TÒA SOẠN

Để hiện thực hóa mục tiêu Net Zero vào năm 2040 (sớm hơn 10 năm so với mục tiêu mà Việt Nam cam kết với quốc tế), tỉnh Khánh Hòa (mới) cần triển khai nhiều giải pháp đồng bộ từ chuyển đổi năng lượng tới đổi mới mô hình sản xuất - tiêu dùng, thúc đẩy kinh tế tuần hoàn và đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng xanh - công nghệ sạch.

Nằm trong tuyến bài viết về phát triển bền vững tỉnh Khánh Hòa, bài viết thứ 4 của TS,LS, Doanh nhân Phạm Hồng Điệp sẽ tập trung vào phân tích cụ thể và lộ trình thực hiện có tính khả thi cao, giúp Khánh Hòa trở thành một trong những địa phương tiên phong về kinh tế xanh và thích ứng với biến đổi khí hậu tại Việt Nam.

Các bài viết trước:

Bài 1: Xây dựng cơ chế hợp tác giữa các doanh nghiệp tại Khánh Hòa: Chìa khóa phát triển kinh tế bền vững

Bài 2: Chiến lược tăng trưởng bền vững và thực chất cho Khánh Hòa giai đoạn 2025–2035

Bài 3: Vân Phong – Cơ hội bứt phá trở thành “trung tâm kinh tế biển chiến lược”

Đánh giá tiềm lực năng lượng tái tạo hiện có

Tiềm năng tại tỉnh Ninh Thuận (trước khi sáp nhập):

Ninh Thuận là địa phương đi đầu cả nước về phát triển năng lượng tái tạo. Tính đến năm 2023, tỉnh đã lắp đặt hơn 2.500 MWp điện mặt trời, với sản lượng trung bình đạt khoảng 4-5 TWh mỗi năm. Bên cạnh đó, khoảng 300 MW điện gió đã được đưa vào vận hành, trong khi tiềm năng phát triển điện gió trên bờ vẫn còn rất lớn, ước tính trên 1.500 MW. Ngoài ra, một số cụm thủy điện nhỏ đã đi vào hoạt động, tuy nhiên đóng góp sản lượng điện còn hạn chế. Đặc biệt, dự án điện hạt nhân từng được quy hoạch tại tỉnh này, nếu được kích hoạt trở lại, có thể đóng góp thêm 2.000-4.000 MW điện sạch cho khu vực.

Tiềm năng tại tỉnh Khánh Hòa:

Khánh Hòa hiện chưa phát triển mạnh mảng năng lượng tái tạo, tuy nhiên lại sở hữu tiềm năng đáng kể. Các khu vực như Cam Lâm và Vạn Ninh có điều kiện tự nhiên thuận lợi để phát triển điện mặt trời nhờ cường độ bức xạ cao, và điện gió nhờ địa hình vùng núi và gió mạnh. Đây là nền tảng quan trọng để mở rộng đầu tư vào lĩnh vực năng lượng tái tạo trong giai đoạn tới.

Phân tích nhu cầu và phát thải hiện tại

Hiện nay, tổng mức tiêu thụ điện của khu vực Khánh Hòa - Ninh Thuận dao động trong khoảng 3-4 TWh mỗi năm, trong đó Khánh Hòa chiếm khoảng 80% tổng lượng tiêu thụ. Nhu cầu điện tập trung chủ yếu ở các lĩnh vực như du lịch, phát triển đô thị, các khu công nghiệp tại Ninh Thọ, Cam Lâm, và đặc biệt là các công trình trọng điểm tương lai như sân bay quốc tế Long Thành - Nha Trang.

Về phát thải khí nhà kính, ước tính tổng lượng phát thải toàn khu vực hiện nay vào khoảng 3-4 triệu tấn CO₂ tương đương mỗi năm. Con số này bao gồm các nguồn phát thải từ giao thông, sản xuất công nghiệp, dịch vụ và xây dựng. Nếu không có các giải pháp kiểm soát hiệu quả, lượng phát thải này có thể vượt ngưỡng 6 triệu tấn CO₂e vào năm 2040, gây áp lực lớn đến môi trường và mục tiêu phát triển bền vững của tỉnh.

Kế hoạch chi tiết đưa tỉnh Khánh Hòa mới đạt Net-Zero Carbon đến năm 2040

Tầm nhìn

Tỉnh Khánh Hòa mới đặt mục tiêu trở thành địa phương tiên phong đạt trung hòa carbon vào năm 2040. Tầm nhìn này không chỉ hướng đến việc giảm phát thải khí nhà kính mà còn định vị Khánh Hòa mới là "Trung tâm năng lượng tái tạo - logistics xanh - du lịch sinh thái cao cấp" của Việt Nam và khu vực ASEAN.

Đây sẽ là bước chuyển chiến lược, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh, bảo vệ môi trường sống và thu hút các dòng đầu tư xanh - bền vững trong tương lai.

Giai đoạn I: 2025 - 2030: Xây nền tảng

Mục tiêu: Xây dựng nền tảng hạ tầng xanh và thiết lập các chính sách khởi đầu quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế carbon thấp.

Năng lượng sạch

Tỉnh Khánh Hòa mới đặt mục tiêu nâng tổng công suất điện mặt trời lên 4.000 MWp vào năm 2030, ưu tiên phát triển điện mặt trời nổi trên hồ chứa, điện mặt trời mái nhà tại khu đô thị, khu công nghiệp, và các trang trại nông nghiệp. Song song, các dự án điện gió trên bờ tại Ninh Thuận, Cam Lâm và Vạn Ninh cũng sẽ được mở rộng với tổng công suất đạt 2.000 MW.

Để bảo đảm ổn định hệ thống điện, tỉnh sẽ đầu tư hệ thống lưu trữ năng lượng với quy mô 200–500 MWh, hỗ trợ cân bằng nguồn và phụ tải. Đặc biệt, Khánh Hòa mới sẽ thử nghiệm triển khai dự án sản xuất điện Hydrogen tại khu vực Thuận Nam – Ninh Thuận, tận dụng điện mặt trời dư thừa để tạo ra khí sạch, mở ra hướng phát triển năng lượng tái tạo kết hợp công nghệ cao trong tương lai.

Giao thông xanh

Tỉnh Khánh Hòa mới sẽ triển khai hệ thống trạm sạc xe điện tại các trung tâm du lịch như Nha Trang, Cam Ranh, Vân Phong, đồng thời mở rộng đến khu đô thị, sân bay, khu công nghiệp và trạm dừng nghỉ ven quốc lộ. Đây là bước quan trọng để thúc đẩy giao thông xanh.

Tỉnh cũng khuyến khích phát triển taxi điện và xe buýt điện tại các đô thị lớn, hỗ trợ doanh nghiệp vận tải chuyển đổi bằng ưu đãi thuế, tín dụng và hạ tầng sạc.

Song song, quy hoạch cảng biển xanh sẽ được đẩy mạnh tại Nha Trang và Vân Phong, ứng dụng công nghệ giảm phát thải và thiết bị sử dụng năng lượng tái tạo. Những giải pháp này góp phần giảm phát thải trong giao thông – vận tải, tiến tới mục tiêu trung hòa carbon vào năm 2040.

Khu công nghiệp carbon thấp

Tỉnh Khánh Hòa mới sẽ áp dụng bắt buộc tiêu chuẩn quản lý năng lượng ISO 50001 tại các khu công nghiệp như Ninh Thọ và Cam Lâm nhằm tối ưu hóa sử dụng năng lượng, giảm phát thải và nâng cao hiệu quả vận hành.

Đồng thời, tỉnh định hướng thu hút đầu tư vào các ngành công nghệ sạch, phát thải thấp như chế biến nông – thủy sản, linh kiện điện tử, năng lượng tái tạo và vật liệu mới. Các nhà đầu tư vào lĩnh vực xanh sẽ được ưu đãi đặc biệt về đất đai, thuế và tín dụng, đồng thời được kết nối với các nguồn tài chính khí hậu và hỗ trợ quốc tế. Đây là bước đi chiến lược để hình thành hệ sinh thái công nghiệp bền vững và đáp ứng các tiêu chuẩn toàn cầu như ESG, CBAM.

Đô thị và du lịch xanh

Chương trình dán nhãn công trình xanh theo các tiêu chuẩn quốc tế như LEED, EDGE sẽ được triển khai rộng rãi trên địa bàn tỉnh, đặc biệt đối với hệ thống khách sạn, resort, trung tâm hội nghị và các tòa nhà thương mại tại các khu vực phát triển du lịch. Đây không chỉ là yêu cầu bắt buộc nhằm giảm tiêu thụ năng lượng và phát thải khí nhà kính, mà còn là công cụ nâng cao hình ảnh và giá trị dịch vụ của ngành du lịch Khánh Hòa – Ninh Thuận trên thị trường quốc tế.

Ngoài ra, tỉnh sẽ đầu tư phát triển ít nhất ba “khu đô thị mẫu carbon thấp” tại các đô thị chiến lược như Nha Trang, Cam Lâm và Phan Rang – Tháp Chàm. Các khu đô thị này sẽ được quy hoạch đồng bộ theo hướng thông minh – xanh – tuần hoàn, áp dụng công nghệ năng lượng tái tạo, giao thông điện, hạ tầng số và hệ thống quản lý môi trường hiện đại. Đây sẽ là mô hình tiên phong để nhân rộng trong các giai đoạn tiếp theo, hướng tới mục tiêu trung hòa carbon toàn tỉnh vào năm 2040

Thể chế và dữ liệu

Để đảm bảo triển khai hiệu quả mục tiêu Net-Zero đến năm 2040, tỉnh Khánh Hòa mới sẽ thành lập “Ban Chỉ đạo Net-Zero tỉnh Khánh Hòa” – một cơ quan liên ngành có chức năng điều phối, giám sát và thúc đẩy các chương trình chuyển đổi xanh trên toàn tỉnh. Ban Chỉ đạo sẽ bao gồm đại diện lãnh đạo tỉnh, các sở ngành chủ chốt, chuyên gia độc lập, doanh nghiệp lớn, tổ chức quốc tế và các viện nghiên cứu, nhằm tạo sự đồng bộ từ cấp chiến lược đến thực thi.

Bên cạnh đó, tỉnh sẽ xây dựng hệ thống đo đạc – báo cáo – thẩm định khí thải (MRV) theo chuẩn quốc tế để theo dõi lượng phát thải khí nhà kính theo từng ngành, khu vực và giai đoạn. Một bản đồ phát thải số hóa toàn tỉnh cũng sẽ được hoàn thiện, tích hợp dữ liệu vệ tinh, cảm biến tại chỗ và số liệu doanh nghiệp để phục vụ quy hoạch không gian phát thải thấp, cảnh báo sớm và minh bạch thông tin khí hậu. Việc quản trị khí hậu sẽ trở thành trụ cột trong định hướng phát triển của Khánh Hòa – Ninh Thuận trong những năm tới.

Giai đoạn II: 2030 - 2035: Trung hòa hoàn toàn

Mục tiêu: Giai đoạn này tập trung chuyển đổi sâu các lĩnh vực phát thải lớn, đẩy mạnh các giải pháp hấp thụ carbon và thúc đẩy tăng trưởng xanh bền vững trên toàn tỉnh.

Năng lượng và Hạ tầng

Trong giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ hướng tới trung hòa carbon, tỉnh Khánh Hòa mới sẽ khởi công và xây dựng Nhà máy điện hạt nhân tại Ninh Thuận, với công suất giai đoạn 1 dự kiến khoảng 2.000 MW. Đây sẽ là một trong những trụ cột chiến lược nhằm bảo đảm nguồn cung điện ổn định, không phát thải khí nhà kính, đồng thời góp phần cân bằng phụ tải khi tỷ trọng năng lượng tái tạo tăng cao.

Song song với đó, tỉnh sẽ triển khai lưới điện thông minh (smart grid) trên quy mô toàn tỉnh nhằm quản lý hiệu quả dòng điện, tối ưu hóa vận hành và tích hợp linh hoạt các nguồn năng lượng tái tạo như điện mặt trời, điện gió và hydrogen. Hệ thống này cũng sẽ giúp tăng khả năng dự báo, giảm tổn thất điện năng và phục vụ tốt hơn cho các ngành có mức tiêu thụ lớn như công nghiệp, đô thị, logistics. Mục tiêu đến năm 2040, tổng công suất điện tái tạo của toàn tỉnh được nâng lên 8.000 MW, cung cấp ổn định cho nhu cầu tại chỗ và góp phần trở thành trung tâm năng lượng sạch trọng điểm của miền Trung – Nam.

Giao thông và Logistics

Trong lộ trình chuyển đổi xanh ngành giao thông – vận tải, tỉnh Khánh Hòa mới đặt mục tiêu thay thế ít nhất 50% số lượng xe buýt nội tỉnh hiện có bằng các phương tiện chạy bằng điện hoặc hydrogen (H₂) vào năm 2035. Việc chuyển đổi này sẽ được triển khai theo hướng đồng bộ, từ hạ tầng sạc điện, trạm nạp H₂, cho tới đào tạo kỹ thuật viên bảo dưỡng phương tiện xanh. Đây là một trong những bước quan trọng nhằm giảm thiểu phát thải CO₂ trong lĩnh vực vận tải hành khách công cộng – vốn chiếm tỷ trọng lớn trong tổng phát thải của tỉnh hiện nay.

Song song, tỉnh sẽ triển khai xây dựng cụm logistics trung hòa carbon tại khu vực Vân Phong, ứng dụng các công nghệ xanh trong vận hành kho bãi, bốc xếp, vận chuyển hàng hóa và sử dụng 100% năng lượng tái tạo từ điện mặt trời mái nhà, pin lưu trữ và hydrogen.

Đặc biệt, tuyến đường sắt cao tốc Bắc – Nam dự kiến đi qua Cam Ranh – Nha Trang sẽ sử dụng nguồn điện sạch để vận hành, giúp giảm đáng kể lượng khí thải từ vận tải đường dài – nhất là khi so sánh với vận tải hàng hóa và hành khách bằng xe tải và máy bay truyền thống. Việc tích hợp giao thông sạch và logistics carbon thấp không chỉ phục vụ mục tiêu Net-Zero, mà còn tăng năng lực cạnh tranh của Khánh Hòa trên bản đồ giao thương quốc tế.

Công nghiệp xanh

Trong định hướng phát triển công nghiệp xanh, tỉnh Khánh Hòa mới sẽ từng bước đóng cửa các cơ sở sản xuất sử dụng nhiên liệu hóa thạch lạc hậu và gây ô nhiễm nghiêm trọng, đặc biệt là các lò gạch thủ công, cơ sở sản xuất vật liệu xây dựng không đạt tiêu chuẩn khí thải và các nhà máy tiêu tốn nhiều năng lượng hóa thạch. Việc chuyển đổi này sẽ đi kèm với chính sách hỗ trợ tái cơ cấu ngành nghề cho người lao động và doanh nghiệp địa phương, tránh gây xáo trộn lớn về xã hội – việc làm.

Đối với các dự án đầu tư công nghiệp mới, tỉnh sẽ yêu cầu bắt buộc tuân thủ các tiêu chuẩn môi trường tiên tiến, áp dụng các công nghệ sạch, tiết kiệm năng lượng và hướng tới vận hành theo mô hình carbon thấp hoặc không phát thải ròng. Đây không chỉ là tiêu chí cấp phép mà còn là định hướng phát triển bền vững lâu dài gắn với quy hoạch vùng.

Đặc biệt, một cụm công nghiệp Hydrogen quy mô vùng sẽ được triển khai tại khu vực Ninh Thuận, nơi có tiềm năng điện gió lớn nhất cả nước. Cụm này sẽ bao gồm các nhà máy sản xuất hydrogen xanh từ điện gió và mặt trời thông qua công nghệ điện phân nước, cùng hệ sinh thái các doanh nghiệp phụ trợ như: lưu trữ, vận chuyển, thiết bị, bảo trì… Qua đó, hình thành một trung tâm đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực công nghiệp năng lượng sạch, không chỉ phục vụ thị trường trong nước mà còn hướng tới xuất khẩu sang các nước châu Á.

Nông - Lâm - Hấp thụ Carbon

Tỉnh Khánh Hòa mới xác định việc quảng bá mô hình kinh tế xanh trong lĩnh vực nông nghiệp và lâm nghiệp là một trong những trụ cột quan trọng trong chiến lược hướng tới trung hòa carbon. Trong giai đoạn đến 2040, tỉnh sẽ triển khai kế hoạch phục hồi và quản lý bền vững khoảng 50.000 ha rừng tự nhiên và rừng trồng có khả năng hấp thụ carbon. Đây không chỉ là giải pháp sinh thái nhằm ứng phó biến đổi khí hậu, mà còn tạo cơ hội để tỉnh tham gia thị trường tín chỉ carbon tự nguyện quốc tế (VCM) – một kênh tài chính xanh đầy tiềm năng trong tương lai.

Trong lĩnh vực nông nghiệp, Khánh Hòa mới sẽ tăng tốc phát triển các mô hình canh tác carbon thấp, lấy tiêu chuẩn môi trường và khả năng tích hợp công nghệ làm nền tảng. Các mô hình trọng điểm bao gồm: nuôi tôm hữu cơ tuần hoàn không xả thải, trồng lúa tuần hoàn kết hợp chăn nuôi – phân bón hữu cơ, và đặc biệt là các trang trại nông – năng (agrivoltaics), nơi kết hợp sản xuất nông nghiệp với lắp đặt điện mặt trời mái che để tối ưu hóa sử dụng đất.

Việc kết hợp sản xuất nông nghiệp với bảo vệ tài nguyên đất – nước – rừng không chỉ nâng cao thu nhập bền vững cho người dân mà còn tạo bản sắc sinh thái cho vùng nông thôn, hướng tới xây dựng chuỗi giá trị nông nghiệp xanh – thông minh – xuất khẩu được tín chỉ carbon trong tương lai gần.

Hợp tác quốc tế và Tài chính khí hậu

Tỉnh Khánh Hòa mới sẽ tích cực huy động các nguồn vốn quốc tế để đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế carbon thấp và thực hiện các mục tiêu Net-Zero đến năm 2040. Trong đó, các quỹ tài chính khí hậu toàn cầu như Quỹ Khí hậu Xanh (GCF), Ngân hàng Thế giới (WB), Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB), và đặc biệt là chương trình Hợp tác Chuyển đổi Năng lượng Công bằng (JETP) sẽ là những đối tác then chốt. Các nguồn lực này sẽ được ưu tiên đầu tư vào các dự án trọng điểm như lưới điện thông minh, hệ thống lưu trữ năng lượng quy mô lớn, trung tâm hydrogen xanh, và hạ tầng xanh tại các khu công nghiệp, đô thị, cảng biển.

Song song với việc huy động vốn, tỉnh cũng sẽ đẩy mạnh thiết lập mạng lưới hợp tác chiến lược với các vùng kinh tế Net-Zero tiên phong trên thế giới như Nhật Bản (Yokohama, Osaka), Liên minh Châu Âu (Đức, Hà Lan, Bắc Âu), và Úc (bang Victoria, Nam Úc). Thông qua các chương trình hợp tác này, Khánh Hòa mới sẽ tiếp cận nguồn tri thức, công nghệ tiên tiến và mô hình quản trị khí hậu hiện đại, đặc biệt trong các lĩnh vực như phát triển công nghiệp hydrogen, quản lý đô thị carbon thấp, vận tải điện và sàn tín chỉ carbon. Những kết nối quốc tế không chỉ giúp tỉnh rút ngắn thời gian chuyển đổi, mà còn góp phần định vị Khánh Hòa mới như một trung tâm tăng trưởng xanh trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Giai đoạn III: 2035 - 2040: Trung hòa hoàn toàn

Mục tiêu: Đạt được trung hòa carbon hoàn toàn, đưa Khánh Hòa mới trở thành địa phương dẫn đầu Đông Nam Á về mô hình phát triển xanh, bền vững và có trách nhiệm với khí hậu.

Điện năng - Năng lượng sạch

Trong giai đoạn từ 2035 đến 2040, tỉnh Khánh Hòa mới dự kiến đưa nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận bước vào vận hành giai đoạn 2, nâng tổng công suất phát điện từ năng lượng hạt nhân lên khoảng 4.000 MW. Đây là bước ngoặt quan trọng giúp hoàn thiện cơ cấu năng lượng không phát thải của tỉnh. Cùng với các nguồn điện sạch đã được phát triển mạnh mẽ trước đó, bao gồm điện mặt trời, điện gió, và thủy điện nhỏ, Khánh Hòa mới sẽ đạt mục tiêu cung cấp 100% điện năng từ các nguồn không phát thải – một cột mốc mang tính biểu tượng cho hành trình trung hòa carbon của địa phương.

Đặc biệt, tỉnh sẽ ưu tiên cấp điện sạch cho các khu công nghiệp, khu đô thị và các trung tâm du lịch cao cấp, giúp các ngành trụ cột của nền kinh tế chuyển đổi sang mô hình carbon thấp một cách toàn diện. Chính sách này không chỉ góp phần giảm đáng kể phát thải khí nhà kính, mà còn nâng cao năng lực cạnh tranh của tỉnh trong thu hút đầu tư xanh, tiếp cận các thị trường quốc tế ngày càng khắt khe về tiêu chuẩn môi trường và phát thải carbon. Đây sẽ là nền tảng hạ tầng năng lượng chiến lược, tạo đà phát triển cho các ngành công nghiệp thế hệ mới như logistics xanh, sản xuất xanh và công nghiệp công nghệ cao tại Khánh Hòa trong thập kỷ tiếp theo.

Giao thông xanh toàn diện

Giai đoạn 2035–2040, tỉnh Khánh Hòa mới sẽ chuyển đổi toàn bộ hệ thống giao thông công cộng và công vụ sang phương tiện xanh, với 100% xe điện hoặc hydro. Đồng thời, tỉnh sẽ cấm đăng ký mới đối với xe sử dụng động cơ đốt trong, hướng tới loại bỏ hoàn toàn phương tiện phát thải cao khỏi đô thị và các khu du lịch trọng điểm.

Các cảng biển và sân bay chính như Cam Ranh, Vân Phong sẽ được nâng cấp để đạt chuẩn phát thải ròng bằng 0. Tỉnh sẽ đầu tư hệ thống sử dụng điện sạch, thiết bị tiết kiệm năng lượng, quản lý thông minh và xử lý chất thải khép kín. Những nỗ lực này giúp Khánh Hòa không chỉ giảm mạnh khí thải trong giao thông, mà còn trở thành điểm sáng về logistics xanh và giao thông bền vững trong khu vực.

Đô thị xanh và tiêu dùng bền vững

Tỉnh Khánh Hòa mới đặt mục tiêu đến năm 2040, khoảng 80% công trình xây mới sẽ đạt tiêu chuẩn Net-Zero Carbon, góp phần quan trọng vào quá trình đô thị hóa xanh và bền vững. Để đạt được điều này, các dự án xây dựng sẽ được yêu cầu áp dụng vật liệu thân thiện môi trường, kết hợp với giải pháp tiết kiệm năng lượng và công nghệ thông minh như hệ thống điều hòa tự động, cảm biến ánh sáng, mái nhà năng lượng mặt trời và thu hồi nước tái sử dụng. Song song đó, tỉnh sẽ triển khai cơ chế kiểm định và dán nhãn công trình xanh, giúp kiểm soát chất lượng và tạo niềm tin với nhà đầu tư.

Ngoài ra, giáo dục khí hậu sẽ được tích hợp vào hệ thống trường học, từ cấp phổ thông đến đại học, nhằm nâng cao nhận thức cho thế hệ trẻ. Các chương trình truyền thông cộng đồng và hoạt động ngoại khóa sẽ khuyến khích người dân thay đổi hành vi tiêu dùng, lựa chọn sản phẩm xanh, sống tiết kiệm tài nguyên – hướng đến hình thành một xã hội thân thiện với môi trường trong tương lai gần.

Kinh tế carbon thấp và thị trường tín chỉ

Tỉnh Khánh Hòa mới sẽ thành lập sàn giao dịch tín chỉ carbon đầu tiên của khu vực miền Trung, đặt tại Nha Trang, nhằm kết nối các doanh nghiệp với thị trường tín chỉ trong nước và quốc tế. Sàn này sẽ đóng vai trò là công cụ tài chính quan trọng, giúp đo lường, trao đổi và bù trừ phát thải khí nhà kính theo cơ chế minh bạch.

Giai đoạn đầu, 100% doanh nghiệp lớn trong tỉnh sẽ tham gia hệ thống, đặc biệt trong các ngành có phát thải cao như du lịch, xây dựng, sản xuất. Đồng thời, tỉnh sẽ xây dựng bộ tiêu chuẩn tín chỉ carbon phù hợp thông lệ quốc tế, khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào các dự án xanh như năng lượng tái tạo, nông nghiệp carbon thấp hay trồng rừng.

Việc hình thành sàn tín chỉ không chỉ giúp đa dạng hóa nguồn tài chính khí hậu, mà còn thúc đẩy đổi mới công nghệ xanh và nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trong bối cảnh Việt Nam ngày càng hội nhập sâu vào thị trường carbon toàn cầu.

Quản trị khí hậu và thể chế pháp lý

Công tác quản trị khí hậu của tỉnh Khánh Hòa mới sẽ được tăng cường mạnh mẽ nhằm bảo đảm lộ trình hướng tới trung hòa carbon diễn ra hiệu quả, minh bạch và có thể giám sát được. Một trong những nội dung trọng tâm là xây dựng và cập nhật định kỳ bản đồ phát thải khí nhà kính số hóa trên toàn tỉnh, với dữ liệu chi tiết theo từng ngành, từng khu vực địa lý. Bản đồ này sẽ là công cụ hỗ trợ chính trong công tác quy hoạch, kiểm soát phát thải và lập kế hoạch hành động khí hậu ở cấp địa phương.

Hệ thống báo cáo phát thải sẽ được công khai theo chu kỳ, bảo đảm tính minh bạch, tạo điều kiện để cộng đồng, doanh nghiệp và các tổ chức giám sát xã hội có thể theo dõi và tham gia phản biện chính sách. Tỉnh cũng sẽ thúc đẩy việc luật hóa các mục tiêu khí hậu, tích hợp đầy đủ các cam kết Net-Zero vào các quy hoạch phát triển kinh tế – xã hội, quy hoạch không gian, sử dụng đất, năng lượng và giao thông. Điều này không chỉ bảo đảm tính đồng bộ giữa các cấp ngành, mà còn nâng cao trách nhiệm giải trình và cam kết thực thi trong toàn bộ hệ thống chính quyền địa phương.

Kết luận và kiến nghị

Để hiện thực hóa mục tiêu đạt trung hòa carbon (Net-Zero) vào năm 2040, tỉnh Khánh Hòa mới cần có chiến lược rõ ràng và hành động quyết liệt, gắn với lộ trình ba giai đoạn đã được đề xuất. Trước hết, tỉnh cần ban hành một Kế hoạch hành động cấp tỉnh về trung hòa carbon, bám sát định hướng của Luật Bảo vệ môi trường (sửa đổi), Nghị quyết 55-NQ/TW về định hướng phát triển năng lượng quốc gia, cùng Chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu.

Tiếp theo, mục tiêu Net-Zero cần được tích hợp trực tiếp vào quy hoạch tổng thể phát triển tỉnh, quy hoạch đô thị và Quy hoạch điện VIII. Đây là điều kiện tiên quyết để đồng bộ các chính sách, dự án đầu tư và phát triển hạ tầng trong thời gian tới.

Bên cạnh đó, tỉnh cần xây dựng mô hình “Tỉnh xanh” theo cơ chế hợp tác công - tư (PPP), huy động nguồn lực từ doanh nghiệp trong nước, các tập đoàn FDI và các viện nghiên cứu quốc tế nhằm thúc đẩy đổi mới công nghệ và ứng dụng các giải pháp phát triển bền vững.

Việc thành lập Hội đồng chuyển đổi xanh tỉnh Khánh Hòa là cần thiết, gồm đại diện lãnh đạo tỉnh, chuyên gia về môi trường và năng lượng, doanh nghiệp, tổ chức quốc tế… nhằm tư vấn chiến lược và giám sát triển khai mục tiêu xanh hóa nền kinh tế.

Ở tầm trung ương, Chính phủ cần tiếp tục hỗ trợ Khánh Hòa - Ninh Thuận về đầu tư hạ tầng lưới điện, lưu trữ năng lượng và các chính sách ưu tiên, biến khu vực này thành cực tăng trưởng xanh chiến lược của miền Trung.

Cuối cùng, tỉnh cần triển khai nghiêm túc kế hoạch chuyển đổi theo 3 giai đoạn (2025-2030, 2030-2035, 2035-2040), đồng thời thiết lập cơ chế giám sát tiến độ và hiệu quả. Song song đó, Khánh Hòa mới cần chủ động hợp tác quốc tế để tiếp cận công nghệ xanh, tài chính khí hậu từ các nguồn như Chương trình JETP, Quỹ khí hậu xanh (GCF), Ngân hàng Thế giới (WB), Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) và các đối tác phát triển khác./.

Tiến sĩ, Luật sư, Doanh nhân Phạm Hồng Điệp

Ủy viên Hội đồng Biên tập Tạp chí Kinh tế Môi trường

Nguồn Kinh tế Môi trường : https://kinhtemoitruong.vn/chien-luoc-huong-toi-net-zero-2040-cho-tinh-khanh-hoa-lo-trinh-va-giai-phap-kha-thi-100290.html