Cuộc khủng hoảng của chính phủ Mỹ đã bước sang mốc lịch sử mới vào ngày 5/11, trở thành đợt đóng cửa dài nhất từ trước đến nay, vượt qua kỷ lục 35 ngày trong nhiệm kỳ đầu của Tổng thống Donald Trump.
Chính quyền hiện tại đưa ra cảnh báo về nguy cơ xảy ra hỗn loạn trong kỳ nghỉ lễ sắp tới cũng như ảnh hưởng tiêu cực đến các khoản trợ cấp xã hội, trong bối cảnh Nhà Trắng đang nỗ lực gây sức ép để buộc Quốc hội sớm đạt được thỏa thuận ngân sách.
Kể từ ngày 30/9, khi Quốc hội Mỹ không thể thông qua ngân sách cho năm tài khóa mới, hàng loạt cơ quan liên bang đã phải ngừng hoạt động. Tác động của việc này đang ngày càng nghiêm trọng, đặc biệt với các chương trình phúc lợi - bao gồm những gói hỗ trợ giúp hàng triệu người dân Mỹ có thể mua thực phẩm - đang bị đình trệ.
Hiện vẫn còn khoảng 1,4 triệu nhân viên liên bang, từ kiểm soát viên không lưu đến nhân viên kiểm lâm, buộc phải nghỉ việc hoặc làm không lương.
Trước thời điểm kỷ lục mới được xác lập vào nửa đêm, chính quyền Trump đã lên tiếng cảnh báo về nguy cơ rối loạn tại các sân bay trên toàn quốc nếu khủng hoảng kéo dài sang tuần thứ sáu, do tình trạng thiếu nhân lực trầm trọng khiến có thể tê liệt hệ thống hàng không và khiến một số vùng trời bị phong tỏa.
Theo Hiệp hội Ô tô Mỹ (AAA), kỳ nghỉ Lễ Tạ ơn năm nay dự kiến lập kỷ lục mới, với 5,8 triệu người sẽ di chuyển bằng đường hàng không trong dịp 27/11. Tuy nhiên, hơn 60.000 kiểm soát viên không lưu và nhân viên an ninh sân bay (TSA) đang phải làm việc không lương.
“Nếu một tuần nữa mà các nghị sĩ Dân chủ vẫn chưa hành động, các bạn sẽ chứng kiến cảnh hỗn loạn trên quy mô toàn quốc. Hàng loạt chuyến bay sẽ bị hoãn. Chúng tôi có thể buộc phải đóng cửa một số khu vực không phận, vì đơn giản là chúng tôi không đủ nhân viên kiểm soát không lưu để vận hành”, Bộ trưởng Giao thông Vận tải Sean Duffy phát biểu tại cuộc họp báo ở Philadelphia.
Hàng dài hành khách phải chờ đợi tại khu vực kiểm tra an ninh ở Sân bay Liên lục địa George Bush tại Houston, Mỹ
Trong đợt đóng cửa chính phủ năm 2019, tình trạng nhân viên sân bay nghỉ ốm thay vì làm việc không lương từng là một trong những nguyên nhân chính khiến ông Trump buộc phải tìm cách kết thúc cuộc khủng hoảng.
Tuy nhiên, cả Đảng Dân chủ và Cộng hòa hiện vẫn giữ lập trường cứng rắn về vấn đề then chốt, đó là chi tiêu cho y tế.
Đảng Dân chủ khẳng định sẽ chỉ bỏ phiếu chấm dứt tình trạng đóng cửa sau khi đạt được thỏa thuận gia hạn các khoản trợ cấp bảo hiểm y tế, vốn giúp hàng triệu người dân Mỹ có thể tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe với chi phí hợp lý.
Trong khi đó, Đảng Cộng hòa yêu cầu phe Dân chủ trước tiên phải phê chuẩn ngân sách để “bật đèn” trở lại cho Washington, rồi mới thảo luận về vấn đề y tế.
Dù lãnh đạo hai đảng không đưa ra nhiều thiện chí thỏa hiệp, nhưng vẫn xuất hiện tín hiệu tích cực từ một số nghị sĩ có lập trường ôn hòa hơn. Một nhóm bốn hạ nghị sĩ thuộc cả hai đảng đã công bố khung thỏa thuận lưỡng đảng nhằm giảm chi phí bảo hiểm y tế.
Đảng Dân chủ tin rằng, khi hàng triệu người Mỹ phải đối mặt với mức phí bảo hiểm tăng vọt trong giai đoạn đăng ký bảo hiểm cho năm tới, áp lực từ dư luận sẽ buộc phe Cộng hòa phải tìm kiếm thỏa hiệp.
Mặc dù vậy, Tổng thống Donald Trump vẫn kiên quyết từ chối đàm phán, tuyên bố trong cuộc phỏng vấn với CBS News hôm 2/11 rằng ông sẽ không để bị ép buộc.
Nhà lãnh đạo này đang cố gắng gây sức ép ngược lại, bằng cách đe dọa sa thải hàng loạt nhân viên liên bang và sử dụng việc đóng cửa chính phủ như công cụ để tác động đến các ưu tiên chính sách của phe đối lập.
Hôm 4/11, ông Trump lặp lại lời đe dọa cắt bỏ chương trình hỗ trợ lương thực (SNAP), nguồn viện trợ thiết yếu giúp 42 triệu người Mỹ mua thực phẩm, dù động thái này từng bị hai tòa án liên bang ngăn chặn. Nhà Trắng sau đó khẳng định vẫn tuân thủ đầy đủ các nghĩa vụ pháp lý, đồng thời cho biết đang nỗ lực giải ngân các khoản hỗ trợ SNAP một cách nhanh nhất có thể để người dân không bị gián đoạn trong việc tiếp cận nguồn lương thực.
Mỹ Hân