Theo thông tin từ Nikkei Asia, mức thuế mới được đề xuất sẽ là 20%, thay vì hệ thống thuế lũy tiến hiện tại có thể lên tới 55%. Đây là mức thuế suất đồng nhất (flat rate), nghĩa là dù bạn kiếm được bao nhiêu lợi nhuận, tỉ lệ đóng thuế vẫn giữ nguyên, không tăng theo thu nhập.
Cơ quan Dịch vụ Tài chính Nhật Bản (FSA) - cơ quan quản lý tài chính hàng đầu của nước này - đã chính thức đưa ra đề xuất này vào giữa tháng 11 vừa qua. Điều đáng chú ý là cả chính phủ lẫn liên minh các đảng cầm quyền tại Quốc hội Nhật Bản (National Diet) đều đã thống nhất ủng hộ kế hoạch này. FSA dự kiến sẽ trình dự luật sửa đổi trong phiên họp thường kỳ của Quốc hội vào năm 2026, như một phần của Đạo luật Công cụ Tài chính và Giao dịch.
Gánh nặng thuế hiện tại và tác động đến thị trường
Hệ thống thuế hiện hành tại Nhật Bản đang đặt một gánh nặng đáng kể lên vai các nhà đầu tư tài sản mã hóa. Lợi nhuận từ giao dịch tài sản mã hóa hiện được xếp vào danh mục "thu nhập khác" (miscellaneous income) và chịu thuế thu nhập cá nhân với mức dao động từ 5 - 45%. Nếu cộng thêm khoảng 10% thuế cư trú (inhabitant tax - một loại thuế địa phương mà mọi công dân cư trú tại Nhật phải đóng dựa trên thu nhập), tổng mức thuế mà một nhà đầu tư thắng lớn phải nộp có thể lên tới 55%. Con số khổng lồ này đã khiến Nhật Bản bị ví von là "địa ngục thuế" đối với giới đầu tư tài sản mã hóa.
Trong khi đó, các tài sản tài chính truyền thống như cổ phiếu và quỹ đầu tư chỉ chịu mức thuế cố định 20% trên lợi nhuận, bất kể số tiền giao dịch là bao nhiêu.
Sự chênh lệch thuế suất này đã tạo ra một môi trường đầu tư không công bằng, khiến nhiều nhà đầu tư tiềm năng e ngại khi tham gia thị trường tài sản mã hóa. Hiệp hội Blockchain Nhật Bản (JBA) - tổ chức vận động hành lang phi chính phủ lớn nhất trong lĩnh vực này - đã kiên trì kêu gọi cải cách trong suốt gần ba năm qua. Vào tháng 7/2023, JBA đã gửi một lá thư chính thức lên chính phủ, trong đó nhấn mạnh rằng chính sách thuế hiện tại là "rào cản lớn nhất cho các công ty vận hành doanh nghiệp Web3 tại Nhật Bản và là yếu tố làm nản lòng công chúng trong việc sở hữu và sử dụng tài sản mã hóa".
Kế hoạch cải cách mới không chỉ đơn thuần giảm thuế suất mà còn đi kèm với một khung pháp lý bảo vệ nhà đầu tư chặt chẽ hơn. FSA đề xuất cấm các giao dịch sử dụng thông tin nội bộ - tương tự như quy định về giao dịch nội gián trong thị trường chứng khoán - và yêu cầu công bố thông tin đầu tư minh bạch hơn. Những biện pháp này nhằm tạo ra một môi trường giao dịch công bằng và an toàn cho tất cả người tham gia.
Sự tương đồng và bước tiến pháp lý tại Việt Nam
Nhìn từ câu chuyện của Nhật Bản, chúng ta có thể thấy xu hướng chung của thế giới là dần đưa tài sản mã hóa vào khuôn khổ quản lý chính thức thay vì cấm đoán hay thả nổi. Tại Việt Nam, bức tranh pháp lý cũng đang dần được hoàn thiện với những nét vẽ rõ ràng hơn, đặc biệt là trong bối cảnh chúng ta đang chuẩn bị cho các cơ chế thí điểm quản lý tài sản số.
Việc hoàn thiện chính sách thuế đối với tài sản số là mảnh ghép không thể thiếu trong bức tranh phát triển kinh tế số tại Việt Nam. Theo Điều 46 và 47 Luật Công nghiệp công nghệ số 2025 có hiệu lực từ ngày 01/01/2026, tài sản số được xác định là tài sản theo Bộ luật Dân sự, tồn tại dưới dạng dữ liệu số và được tạo lập, lưu trữ, chuyển giao, xác thực thông qua công nghệ số trên môi trường điện tử. Tài sản số được quy định bao gồm: tài sản ảo, tài sản mã hóa, và tài sản số khác. Các loại tài sản này không bao gồm chứng khoán, tiền pháp định dạng số và tài sản tài chính theo quy định pháp luật.
Theo khoản 9 Điều 4 Nghị quyết số 05/2025/NQ-CP, chính sách thuế đối với các giao dịch, chuyển nhượng, kinh doanh tài sản mã hóa được áp dụng theo các quy định thuế đối với chứng khoán, cho đến khi có chính sách thuế chuyên biệt cho thị trường tài sản mã hóa. Cụ thể, thu nhập từ giao dịch tài sản số vào phạm vi điều chỉnh của Dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (thay thế) với mức thuế suất 0,1% trên giá trị chuyển nhượng từng lần giao dịch, tương tự chứng khoán.
Như vậy, có thể thấy cả Nhật Bản và Việt Nam đều đang có xu hướng xem xét tài sản mã hóa tương tự như chứng khoán trong việc áp dụng chính sách thuế, dù phương thức tính toán cụ thể có khác biệt (Nhật Bản đánh thuế trên lợi nhuận ròng, trong khi Việt Nam hướng tới đánh thuế trên giá trị giao dịch). Sự rõ ràng về định danh tài sản và nghĩa vụ thuế này là bước chuẩn bị thiết yếu, tạo nền tảng vững chắc khi Việt Nam bước vào giai đoạn thí điểm sàn giao dịch tài sản mã hóa trong tương lai gần.
Qui Ánh