Chính phủ Tây Ban Nha trong khủng hoảng và những ranh giới mong manh

7 giờ trướcBài gốc

2 bê bối lớn trong 16 tháng

Thông tin lập tức gây chấn động chính phủ liên minh do Thủ tướng Pedro Sánchez lãnh đạo, vốn đang chật vật phục hồi niềm tin công chúng sau hàng loạt vụ bê bối trong nội bộ đảng cầm quyền. Trong cuộc họp báo đặc biệt được truyền hình trực tiếp từ trụ sở đảng Xã hội (PSOE) ở Madrid, ông Pedro Sánchez xuất hiện với gương mặt căng thẳng và giọng nói nghẹn lại khi thừa nhận: “Tôi xin lỗi người dân Tây Ban Nha. Tôi đã tin tưởng Santos Cerdán... và đó là một sai lầm. Tôi và đảng Xã hội đã không nên đặt niềm tin vào ông ấy”.

Thủ tướng Pedro Sánchez gửi lời xin lỗi tới người dân Tây Ban Nha trong cuộc họp báo đặc biệt được truyền hình trực tiếp từ trụ sở đảng PSOE ở Madrid. Ảnh: Ara.

Tuyên bố này được đưa ra chỉ vài giờ sau khi Tòa án Tối cao Tây Ban Nha xác nhận nghị sĩ Santos Cerdán là đối tượng điều tra hình sự trong vụ nhận hối lộ để đổi lấy việc phân bổ các gói thầu của chính phủ. Đơn vị cảnh sát chuyên xử lý các tội nghiêm trọng và tội phạm (UCO) thuộc lực lượng Cảnh sát quốc gia Tây Ban Nha cho biết, họ có bằng chứng là các bản ghi âm cuộc nói chuyện cho thấy ông Santos Cerdán nhận hối lộ.

Đồng thời, các nhân viên điều tra của UCO đang truy cập toàn bộ hoạt động của 310 tài khoản ngân hàng được mở trong 11 năm qua có liên quan đến bê bối này. Ông Santos Cerdán là người chịu trách nhiệm xử lý các khoản thanh toán hoa hồng bất hợp pháp liên quan đến các hợp đồng công.

Theo thông tin từ tờ Politico, ông Santos Cerdán đã thông đồng với cựu Bộ trưởng Giao thông José Luis Ábalos và cựu cố vấn Koldo García trong việc nhận các khoản thanh toán ngầm. Mặc dù, trong tuyên bố từ chức, ông Santos Cerdán phủ nhận mọi hành vi sai trái và nhấn mạnh ông rút lui để tập trung vào việc tự bào chữa, vụ việc vẫn tạo ra một vết nứt nghiêm trọng trong nội bộ đảng cầm quyền.

Santos Cerdán - nhân vật trung tâm của bê bối hối lộ, tham nhũng đang làm rung chuyển chính phủ liên minh. Ảnh: Europa Press.

Năm nay 66 tuổi, ông Santos Cerdán là chính trị gia người Tây Ban Nha từng giữ nhiều chức vụ quan trọng trong đảng Xã hội. Tháng 4/2024, ông cũng đã bị triệu tập ra điều trần trước một ủy ban điều tra của Quốc hội, liên quan đến những khuất tất trong việc mua thiết bị y tế thời kỳ đại dịch COVID-19, vốn gắn liền với tên tuổi của Koldo García. Lần này, cuộc điều tra nhắm vào ông Santos Cerdán diễn ra chỉ vài ngày sau khi cảnh sát bất ngờ khám xét nhà riêng của cựu Bộ trưởng Giao thông ở Valencia.

Từng là một đồng minh thân cận của Thủ tướng Pedro Sánchez, ông José Luis Ábalos đã bị khai trừ khỏi PSOE vào năm 2024, nhưng đến nay vẫn khẳng định mình vô tội và là nạn nhân của “trò thao túng chính trị”. Về phần mình, Koldo García luôn nói không phạm bất kỳ hành vi sai trái nào.

Thủ tướng Pedro Sánchez, người đã nhiều lần khẳng định quyết tâm xây dựng một chính quyền “trong sạch, công khai và liêm chính”, hiện rơi vào thế bị động và phải đối mặt với sức ép ngày càng lớn từ cả trong và ngoài đảng. Ông đã hứa sẽ tái cấu trúc lại toàn bộ ban lãnh đạo đảng Xã hội và tiến hành một cuộc kiểm toán tài chính độc lập - điều chưa từng có trong lịch sử đảng này.

Việc khám xét nhà riêng cựu Bộ trưởng José Luis Ábalos, ngày 10/6, được thực hiện theo lệnh của thẩm phán Tòa án Tối cao Leopoldo Puente. Ảnh: Europa Press.

Đáng chú ý là cách đây đúng 16 tháng, Thủ tướng Pedro Sánchez đã phải cân nhắc đến việc từ chức vì những bê bối liên quan đến vợ ông. Khi đó, một thẩm phán ở Madrid đồng ý nghiên cứu các cáo buộc tham nhũng do một nhóm cánh hữu đưa ra chống lại vợ của ông là bà Begona Gómez. Theo đó, bà Begona Gómez bị cáo buộc đã sử dụng vị trí của mình để gây ảnh hưởng đến các thỏa thuận kinh doanh và tác động đến chồng bà trong một quyết định liên quan đến một hãng hàng không.

Hãng Reuters cho hay, những cáo buộc nhằm vào bà Begona Gómez được đưa ra bởi một nhóm có tên là Manos Limpias (Bàn tay sạch), một tổ chức cánh hữu nổi tiếng với việc sử dụng công cụ “truy tố nhân dân” - một cơ chế pháp lý đặc thù của Tây Ban Nha cho phép cá nhân hoặc tổ chức khởi kiện hình sự mà không cần là bên bị hại trực tiếp. Tổng thư ký của Manos Limpias, Miguel Bernad thậm chí còn tuyên bố với hãng thông tấn nhà nước Tây Ban Nha EFE, rằng các cáo buộc của họ đối với bà Begona Gómez hoàn toàn dựa trên các báo cáo của phương tiện truyền thông. Đến nay, vụ việc vẫn chưa có kết luận chính thức.

Khi cả vợ và các đồng minh thân cận của thủ tướng đều lần lượt vướng vào nghi án tham nhũng, hình ảnh mà ông Pedro Sánchez cố xây dựng về một “Tây Ban Nha dân chủ, liêm chính và tiến bộ” đang sứt mẻ nghiêm trọng. Và, trong bối cảnh đó, những thế lực chính trị đối lập đã nhanh chóng nắm bắt thời cơ.

Cơ hội cho phe cực hữu?

Đối với phe cánh hữu và cực hữu Tây Ban Nha, bê bối Santos Cerdán là "món quà từ trên trời rơi xuống". Không chỉ củng cố những cáo buộc lâu nay về sự suy đồi của chính quyền cánh tả, sự kiện này còn làm dấy lên làn sóng phẫn nộ và bất tín trong xã hội - một thứ cảm xúc mà Vox, đảng cực hữu lớn nhất Tây Ban Nha, đã biết cách khai thác triệt để.

Quốc hội Tây Ban Nha đang có nhiều sự chia rẽ.

Kể từ sau cuộc bầu cử Quốc hội năm 2023, nơi đảng PSOE mất dần thế đa số và phải liên minh với nhiều đảng nhỏ, uy tín của Thủ tướng Pedro Sánchez liên tục bị bào mòn bởi các vụ bê bối và những cuộc biểu tình lớn nhỏ phản đối chính phủ. Đảng Nhân dân trung hữu (PP) - lực lượng đối lập chính - đã dẫn đầu các cuộc biểu tình lớn trên toàn quốc, đặc biệt là sự kiện vào đầu tháng 6 tại Madrid, nơi hàng chục nghìn người xuống đường kêu gọi thủ tướng từ chức. Rồi, trong phiên họp giữa tháng 6, một nhóm thượng nghị sĩ của PP chiếm giữ diễn đàn tại Thượng viện, liên tục yêu cầu ông Pedro Sánchez từ chức. Với sự tiếp sức từ Vox - đảng có chủ trương siêu dân tộc chủ nghĩa, bài nhập cư và chống tự trị vùng - khối cánh hữu đã dựng lên một mặt trận chống chính phủ rộng khắp.

Các nhân viên UCO thu giữ tài liệu khi khám xét nhà riêng cựu Bộ trưởng Giao thông José Luis Ábalos. Ảnh: Europa Press.

Lãnh đạo đảng Vox, ông Santiago Abascal nhân cơ hội này tuyên bố: “Chúng tôi đã đúng. Hệ thống này đang thối rữa và đảng Xã hội là trung tâm của sự mục nát đó”. Những lời lẽ mạnh mẽ, mang tính định tội và chia rẽ càng giúp đảng Vox thu hút nhiều cử tri trẻ, vốn ngày càng vỡ mộng với các hứa hẹn cải cách từ phe cánh tả. Các khảo sát gần đây cho thấy, tỷ lệ ủng hộ dành cho đảng Vox tăng mạnh trong nhóm cử tri từ 18 đến 44 tuổi - một xu hướng từng được ghi nhận tại nhiều nước châu Âu trong các cuộc bầu cử từ Romania đến Ba Lan, Bồ Đào Nha.

Dù vậy, con đường để đảng Vox và đảng PP giành lại quyền điều hành đất nước vẫn còn nhiều rào cản. Về lý thuyết, Chủ tịch đảng PP Alberto Núnez Feijóo là ứng viên sáng giá nhất để thay thế ông Pedro Sánchez. Tuy nhiên, để đủ số phiếu bầu trong Quốc hội, ông Alberto Núnez Feijóo cần sự ủng hộ không chỉ của đảng Vox mà còn từ các đảng ly khai ở Catalonia và xứ Basque - những lực lượng vốn thù địch với tư tưởng dân tộc cực đoan của Vox.

Điều này tạo ra thế lưỡng nan: nếu đảng PP ngả theo đảng Vox để giành đa số, họ sẽ đánh mất sự ủng hộ của các đảng khu vực vốn ghét Vox đến tận xương tủy; còn nếu cố gắng trung lập, PP khó lòng vượt qua ngưỡng cần thiết để thành lập chính phủ mới. Trong khi đó, ông Pedro Sánchez dù bị “tổn thương”, vẫn đang điều hành một chính phủ liên minh, với đủ số ghế để cầm cự ít nhất trong ngắn hạn.

Tây Ban Nha hiện ở trong một trạng thái chính trị không chắc chắn, nơi mà sự phân cực đang ngày càng sâu sắc. Phe cánh hữu đòi “đảo chính dân chủ” bằng lá phiếu, trong khi phe cầm quyền cố gắng củng cố niềm tin thông qua cải tổ nội bộ. Trong thời gian tới, việc Thủ tướng Pedro Sánchez có thể trụ vững hay không sẽ phụ thuộc không chỉ vào nỗ lực thanh lọc nội bộ, mà còn vào khả năng ông tái định hình thông điệp chính trị: làm sao để thuyết phục cử tri rằng đảng Xã hội vẫn là lựa chọn ít rủi ro nhất trong một thời đại đầy biến động. Còn nếu đảng cực hữu thực sự vươn lên nắm quyền, thì cái giá mà nền dân chủ Tây Ban Nha phải trả sẽ là gì?

Huyền Chi

Nguồn ANTG : https://antg.cand.com.vn/hau-truong/chinh-phu-tay-ban-nha-trong-khung-hoang-va-nhung-ranh-gioi-mong-manh-i771919/