Trong sữa non có thành phần gì?
Thành phần quý giá nhất chính là Immunoglobulin A (IgA). IgA không chỉ được hấp thụ vào máu mà còn đóng vai trò là hàng rào miễn dịch tại chỗ, tráng một lớp bảo vệ lên niêm mạc ruột non và đường hô hấp của trẻ. Lớp màng sinh học này giúp ngăn chặn sự bám dính và xâm nhập của vi khuẩn, vi rút, và các mầm bệnh phổ biến từ môi trường bên ngoài.
Hơn nữa, sữa non chứa lượng lớn các tế bào bạch cầu sống và các protein kháng khuẩn mạnh như Lactoferrin và Lysozyme. Lactoferrin giúp liên kết sắt, làm giảm khả năng sinh sôi của vi khuẩn phụ thuộc vào sắt, đồng thời có đặc tính chống vi rút và chống nấm. Lysozyme có khả năng phá hủy thành tế bào vi khuẩn. Sự kết hợp của các yếu tố miễn dịch này tạo ra một hệ thống phòng thủ thụ động, an toàn tuyệt đối và hiệu quả ngay lập tức, bảo vệ trẻ sơ sinh non yếu khỏi các nguy cơ nhiễm trùng cấp tính, đặc biệt là nhiễm khuẩn đường tiêu hóa và hô hấp trong những ngày đầu đời. Đây là sự bảo vệ mà không một loại sữa công thức hay chế phẩm nào có thể cung cấp được.
Thành phần quý giá nhất trong sữa non chính là Immunoglobulin A (IgA)
Theo TS.BS Hoàng Thị Đức Ngàn - Viện Dinh dưỡng Quốc gia: Trong sữa non và sữa mẹ có sIgA (secretory IgA), IgG, IgM, các tế bào miễn dịch (macrophage, lymphocyte). sIgA phủ lên niêm mạc đường tiêu hóa/ hô hấp, trung hòa tác nhân truyền nhiễm, ngăn bám dính/ xâm nhập từ đó giảm nhiễm trùng ở giai đoạn sơ sinh, giảm viêm mạn tính sớm, ít tổn thương mô, gián tiếp làm giảm những con đường dẫn tới rối loạn chuyển hóa.
Tối ưu hóa dinh dưỡng và sự phát triển của hệ tiêu hóa non nớt
Thành phần dinh dưỡng trong sữa non được thiết kế một cách tinh vi để đáp ứng chính xác nhu cầu của trẻ sơ sinh trong giai đoạn thích nghi sinh học. Mặc dù số lượng ít, nhưng sữa non chứa hàm lượng Protein cao, đặc biệt là các Yếu tố Tăng trưởng như EGF (Epidermal Growth Factor). Các yếu tố tăng trưởng này có vai trò then chốt trong việc thúc đẩy sự trưởng thành nhanh chóng của niêm mạc ruột non, giúp các tế bào ruột liên kết chặt chẽ hơn, giảm tính thấm của ruột, và thiết lập hàng rào bảo vệ vững chắc chống lại dị nguyên và mầm bệnh.
Quan trọng hơn, sữa non chứa lượng chất béo và lactose thấp. Đặc điểm này hoàn toàn phù hợp với khả năng tiêu hóa và hấp thụ còn hạn chế của trẻ sơ sinh, những người mà enzyme tiêu hóa chưa hoạt động hiệu quả. Nhờ vậy, sữa non dễ dàng được hấp thụ, cung cấp năng lượng và dưỡng chất cần thiết mà không gây quá tải cho dạ dày và hệ bài tiết của trẻ. Sữa non còn giàu các Vitamin tan trong chất béo như Vitamin A (cao gấp đôi sữa trưởng thành, thiết yếu cho thị lực và chống nhiễm trùng) và Vitamin K cùng các khoáng chất vi lượng cần thiết như kẽm.
Cơ chế sinh lý tự nhiên
Sữa non đóng vai trò là một chất xúc tác sinh lý không thể thiếu trong việc thiết lập chức năng cơ thể sau sinh. Sữa non hoạt động như một thuốc xổ nhẹ tự nhiên. Hành động bú sữa non sớm giúp kích thích mạnh mẽ nhu động ruột của trẻ.
Việc tăng nhu động ruột có vai trò quyết định trong việc tống xuất phân su (chất thải tích tụ trong ruột trẻ khi còn trong tử cung) ra khỏi cơ thể một cách hiệu quả và nhanh chóng.
Phân su chứa nhiều bilirubin (sản phẩm thải ra từ quá trình phá hủy hồng cầu) được đào thải qua gan và ruột. Nếu phân su bị giữ lại, bilirubin sẽ được tái hấp thu vào máu, gây vàng da sơ sinh bệnh lý, một tình trạng nếu nghiêm trọng có thể ảnh hưởng đến não bộ. Bằng cách thúc đẩy quá trình đào thải phân su, sữa non giúp giảm nồng độ bilirubin trong máu, từ đó ngăn ngừa và giảm thiểu nguy cơ vàng da ở trẻ sơ sinh.
Hành động bú mẹ sớm trong vòng một giờ đầu sau sinh mang lại lợi ích kép, không chỉ cho trẻ mà còn cho người mẹ. Khi trẻ bú, các thụ thể thần kinh trên núm vú được kích thích, giải phóng một lượng lớn hormone oxytocin (còn gọi là hormone tình yêu) từ tuyến yên của mẹ.
Cho con bú sớm giúp gắn kết tình cảm
Oxytocin có vai trò quan trọng trong việc tạo ra sự gắn kết tình mẫu tử mạnh mẽ, giúp trẻ cảm thấy an toàn, ấm áp khi được da kề da, ổn định nhịp tim và thân nhiệt. Về mặt sinh lý, oxytocin đồng thời kích thích tử cung co bóp mạnh mẽ, giúp cầm máu và giảm thiểu nguy cơ băng huyết sau sinh, một trong những tai biến sản khoa nguy hiểm nhất. Hơn nữa, phản xạ bú sớm là yếu tố kích thích tự nhiên và hiệu quả nhất để kích hoạt tuyến sữa hoạt động, đảm bảo nguồn sữa về dồi dào và đúng thời điểm.
Tuyệt đối không cho trẻ sơ sinh uống bất cứ chất lỏng nào khác như nước lọc, mật ong hay sữa công thức trước khi trẻ được bú sữa non. Dạ dày trẻ sơ sinh có dung tích rất nhỏ. Việc làm đầy dạ dày bằng các chất lỏng khác sẽ làm giảm động lực và khả năng hấp thu sữa non quý giá của trẻ, tước đi cơ hội nhận được liều vắc-xin vàng duy nhất trong đời. Do đó, việc khuyến khích và hỗ trợ các bà mẹ thực hiện "da kề da" và cho con bú sữa non trong giờ đầu tiên là ưu tiên hàng đầu tại các cơ sở y tế.
Phan Ngân