Chóng mặt, buồn nôn khi đi xe điện: Khoa học nói gì?

6 giờ trướcBài gốc

Xe điện đang bùng nổ trên toàn cầu với 22% doanh số xe mới năm 2024 là xe điện, tăng từ 18% năm 2023.

Cùng với tăng trưởng ấn tượng là ngày càng nhiều người dùng cũng như nghiên cứu cho thấy đi xe điện dễ bị say xe hơn xe xăng. Có thể bắt gặp những lời phàn nàn về cảm giác khó chịu khi ngồi ghế phụ hoặc ghế sau xe điện trên mạng xã hội.

Hệ thống phanh tái tạo năng lượng mạnh mẽ trong xe điện (EV) có thể khiến một số người bị say xe. John Voelcker, cựu biên tập viên của Green Car Reports, đã chia sẻ với ABC News rằng ông từng cảm thấy khó chịu ít nhất hai lần khi ngồi ở ghế sau của một chiếc Tesla.

Khoa học lý giải nguyên nhân khiến nhiều người dễ say xe hơn khi đi xe điện. Ảnh minh họa: The Guardian

Theo William Emond, nghiên cứu sinh tiến sĩ về say xe tại Đại học Công nghệ Belfort-Montbéliard, đi xe điện dễ say xe hơn có thể do cả tài xế và hành khách “thiếu trải nghiệm”.

“Bộ não thiếu độ chính xác khi ước tính lực chuyển động vì nó dựa vào trải nghiệm trước đây với các loại xe khác", ông nói với The Guardian.

Dù xe điện ngày càng phổ biến, xe chạy động cơ đốt trong vẫn chiếm ưu thế. Người lái xe quen thuộc với xe xăng hơn và do đó có nhiều thời gian hơn để thích nghi với các tín hiệu đặc trưng của chúng.

Nếu một người đã dành phần lớn cuộc đời để lái xe động cơ đốt trong, bộ não của họ sẽ dự đoán gia tốc sau tiếng gầm của động cơ, một cảnh báo rằng họ sắp trải qua sự thay đổi tốc độ. Trong xe chạy bằng pin, động cơ điện không tạo ra những tiếng ồn như vậy.

Một số báo cáo cũng tìm thấy mối liên hệ giữa các tính năng cụ thể thường có trên xe điện và chứng say xe. Chẳng hạn, nghiên cứu năm 2024 kết luận có mối tương quan chặt chẽ giữa mức độ nghiêm trọng của say xe và rung động ghế ngồi của xe điện, trong khi nghiên cứu năm 2020 phát hiện ra rằng việc thiếu tiếng ồn động cơ trên xe điện có thể là một yếu tố chính góp phần làm tăng cảm giác say xe.

"Nếu chúng ta quen với việc di chuyển bằng các loại xe không phải xe điện, thường nhận biết chuyển động của xe dựa trên các tín hiệu như tiếng động cơ, rung động động cơ, mô-men xoắn… Tuy nhiên, lần đầu tiên đi xe điện là một môi trường chuyển động mới đối với bộ não, đòi hỏi sự thích nghi", Emond giải thích.

Thêm vào đó, công nghệ phanh tái tạo được sử dụng trong xe điện – nơi động cơ chuyển đổi động năng của xe khi giảm tốc thành điện năng và được lưu trữ vào pin – dẫn đến giảm tốc độ tần số thấp.

Điều này có nghĩa là xe giảm tốc độ dần dần và đều đặn, trong một khoảng thời gian tương đối dài hơn, thay vì đột ngột hoặc giật cục nhanh chóng. Kiểu giảm tốc độ tần số thấp này có xu hướng liên quan đến say xe nặng hơn.

Chứng say tàu xe là do không ăn khớp giữa các tín hiệu cảm giác khác nhau mà bộ não đồng thời nhận được về chuyển động của cơ thể. Cụ thể, điều này xảy ra khi tai trong (giúp kiểm soát thăng bằng), mắt và cơ thể gửi thông tin mâu thuẫn đến bộ não.

Khả năng dự đoán chuyển động của một phương tiện dường như là yếu tố quan trọng, đó là lý do tại sao tài xế thường không gặp các triệu chứng say xe vì họ biết điều gì sắp xảy ra.

Tiến sĩ DJ Verret, một bác sĩ tai mũi họng ở Texas (Mỹ), chỉ ra chính việc vận hành êm ái của xe EV cũng có thể khiến trải nghiệm của hành khách xấu đi, đặc biệt là những người dễ bị say tàu xe.

"Bộ não thiết lập một mô hình cho những gì nó mong đợi trong một số tình huống nhất định", ông nói với ABC News. "Trong những chiếc xe đốt trong, bạn nghe thấy tiếng động cơ và biết ai đó đang đạp ga. Chiếc xe di chuyển về phía trước. Trong xe điện, đầu vào thính giác và hình ảnh không phù hợp với mô hình mà bạn đang thực sự di chuyển".

"Nếu là người lái xe, đầu của bạn di chuyển khi bạn quay bánh xe sang trái", ông giải thích. "Bộ não của chúng ta đang phản ứng với những gì nó mong đợi sẽ xảy ra. Nếu là hành khách, bạn không thể nhìn thấy những chuyển động đó".

Khi lượng người sở hữu xe điện tiếp tục tăng, một số nhà nghiên cứu đã bắt đầu tìm kiếm giải pháp để chống say xe khi đi xe điện.

Một số bài báo nghiên cứu gợi ý phương pháp như sử dụng tín hiệu thị giác, chẳng hạn màn hình tương tác và ánh sáng xung quanh, hoặc tín hiệu rung để bộ não của hành khách dự đoán những thay đổi chuyển động, làm giảm cảm giác chao đảo ở ghế sau của một chiếc taxi điện.

(Theo The Guardian, ABC News)

Du Lam

Nguồn VietnamNet : https://vietnamnet.vn/di-xe-dien-say-xe-hon-xe-xang-ly-giai-khoa-hoc-va-cach-khac-phuc-2414192.html