Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn. Ảnh: Media Quốc hội.
Tiếp tục kỳ họp thứ 10, chiều ngày 4/12, Quốc hội thảo luận tại Tổ về dự án Luật Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế và dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế, chính sách phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026 - 2030.
Cho ý kiến tại tổ, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nêu rõ, vừa qua, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 70-NQ/TW về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. "Có thể nói, hiện nay, năng lượng là yêu cầu quan trọng nhất đối với đất nước ta trong việc kêu gọi các nhà đầu tư, phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng an ninh," Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.
Cho biết, nhà đầu tư nào vào Việt Nam cũng nêu vấn đề có đủ điện sản xuất không, Chủ tịch Quốc hội chỉ rõ, muốn đủ điện thì phải có cơ chế, chính sách phát triển. Vừa qua, Quốc hội đã quyết định khởi động lại việc xây dựng nhà máy điện hạt nhân; các dự án thủy điện, điện mặt trời, điện gió... cũng được phát triển nhưng chưa đáp ứng được yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Chính vì thế, sau khi Bộ Chính trị có Nghị quyết 70 thì Chính phủ trình Quốc hội ban hành Nghị quyết về cơ chế, chính sách phát triển năng lượng quốc gia, quy định nguyên tắc, chủ trương, các cơ chế đặc thù, vượt trội để phát triển năng lượng quốc gia.
"Nghị quyết này không phải là tháo gỡ khó khăn mà là hướng tới tương lai để có các giải pháp đồng bộ theo Nghị quyết 70," Chủ tịch Quốc hội nêu.
Chủ tịch Quốc hội cũng nhất trí các dự án điện lực thường gắn liền với an ninh, quốc phòng, do vậy cơ chế, chính sách đặc thù nhằm tạo sự thông thoáng, thúc đẩy phát triển cũng cần đi đôi với yêu cầu về an toàn, an ninh, không được để xảy ra việc trục lợi chính sách. Nếu để xảy ra trục lợi chính sách, phía cơ quan điều hành là Chính phủ, Bộ Công Thương phải chịu trách nhiệm trực tiếp, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.
Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên. Ảnh: Media Quốc hội.
Phát biểu tại phiên thảo luận, Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên - Đoàn ĐBQH TP Hải Phòng đã đưa ra những phân tích mang tính chiến lược về bối cảnh và sự cần thiết phải ban hành Nghị quyết này.
Theo Bộ trưởng, để đạt mục tiêu tăng trưởng GDP từ 10% trở lên trong những năm tới, tốc độ tăng trưởng điện năng phải đạt hệ số từ 1,3 đến 1,5 lần. Đặc biệt, trước xu thế chuyển đổi số, phát triển trí tuệ nhân tạo (AI) và các trung tâm dữ liệu, nhu cầu tiêu thụ năng lượng sạch sẽ tăng đột biến.
Bộ trưởng dẫn chứng, hiện nay, tổng công suất nguồn điện của cả nước đang ở mức khoảng 90.000 MW. Tuy nhiên, để đáp ứng yêu cầu tăng trưởng GDP và chuyển đổi số, chỉ trong 5 năm tới, tổng công suất này buộc phải tăng vọt, đạt mức từ 190.000 MW đến 254.000 MW.
"Điều này đồng nghĩa với việc quy mô nguồn điện của Việt Nam phải tăng gấp 2,5 đến 3 lần so với hiện tại. Đây là một thách thức khổng lồ đòi hỏi hạ tầng và nguồn vốn đầu tư rất lớn mà các quy định pháp luật hiện hành chưa thể đáp ứng kịp," Bộ trưởng Công Thương nêu.
Do đó, việc Quốc hội ban hành Nghị quyết để thể chế hóa chủ trương tại Nghị quyết số 70-NQ/TW ngày 20/8/2025 của Bộ Chính trị về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 là bước đi cấp thiết, nhằm tạo ra cơ chế "vượt trội", tháo gỡ khó khăn từ thực tiễn để thu hút nhà đầu tư.
Cũng tại phiên thảo luận tổ, nêu quan điểm về điện gió ngoài khơi, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên khẳng định điện gió ngoài khơi không chỉ là vấn đề năng lượng mà còn liên quan đến an ninh quốc phòng và nhiều lĩnh vực khác. Bộ trưởng nhấn mạnh: "Các dự án điện gió ngoài khơi phải được thực hiện theo chuỗi mà cấp quyết định là Chính phủ."
Trong khi đó, với điện hạt nhân, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết dự thảo Nghị quyết đã đặt vấn đề mở rộng đối tượng tham gia phát triển điện hạt nhân, bao gồm cả doanh nghiệp Nhà nước và tư nhân có đủ năng lực tài chính, kỹ thuật.
Tuy nhiên, hướng đi trước mắt là tập trung vào điện hạt nhân module nhỏ (SMR) với công suất từ 300 MW trở xuống, coi đây là những bước đi thận trọng nhưng cần thiết để vừa phát triển điện năng, vừa tiếp cận công nghệ hạt nhân vì mục tiêu hùng cường của đất nước.
Kiều Chinh