Đại biểu Quốc hội lo ngại xã hội hóa truyền tải điện ảnh hưởng tới an ninh năng lượng

44 phút trướcBài gốc

Chiều 4/12, các đại biểu thảo luận tại Tổ 7 về các nội dung Dự án Luật Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế; Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế, chính sách phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026 - 2030. Phó Trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội chuyên trách tỉnh Lâm Đồng - ông Dương Khắc Mai chủ trì phiên thảo luận Tổ 7, gồm Đoàn ĐBQH các tỉnh: Lâm Đồng, Nghệ An.

Các đại biểu thảo luận tại Tổ 7 về các nội dung Dự án Luật. Ảnh CTTĐT Quốc hội

Cho ý kiến vào dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế, chính sách phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026 – 2030, các ý kiến bày tỏ sự nhất trí cao về tính cấp thiết của Nghị quyết, song cũng đặt ra nhiều vấn đề về hành lang pháp lý, an ninh năng lượng và sự kiểm soát của Nhà nước trong bối cảnh xã hội hóa.

Đại biểu Trần Đức Thuận - Đoàn ĐBQH tỉnh Nghệ An cho rằng: "Năng lượng là mạch máu của nền kinh tế, có ý nghĩa then chốt đối với quốc phòng - an ninh. Do đó, việc ban hành Nghị quyết nhằm thể chế hóa chủ trương của Đảng và tháo gỡ những "điểm nghẽn" pháp lý hiện nay là vô cùng cần thiết. Tuy nhiên, đại biểu cũng chỉ ra các vấn đề lớn cần cân nhắc kỹ lưỡng".

Một là, xã hội hóa nhưng không buông lỏng quản lý. Đại biểu cho biết, một trong những điểm nhấn của Dự thảo là chủ trương xã hội hóa đầu tư vào hệ thống truyền tải điện. Đại biểu nêu ví dụ thực tế: "Nếu mỗi gia đình tự đầu tư điện mặt trời mái nhà để tự tiêu thụ, hàng triệu hộ gia đình sẽ giảm tải được hàng triệu KW cho hệ thống điện quốc gia". Đây là nguồn lực xã hội to lớn cần được huy động".

Tuy nhiên, đại biểu lưu ý rằng năng lượng là tư liệu sản xuất đặc biệt, cần sự điều tiết chặt chẽ, xã hội hóa nhưng không thả nổi. Nhà nước phải kiểm soát và điều tiết để đảm bảo an ninh năng lượng trong mọi tình huống. Hệ thống truyền tải điện phải đảm bảo kết nối thống nhất, tránh tình trạng đầu tư tràn lan nhưng thiếu sự quản lý, gây nguy cơ mất an toàn hệ thống.

Hai là lỗ hổng trong cơ chế mua bán điện trực tiếp. Liên quan đến thị trường điện, đại biểu Trần Đức Thuận bày tỏ băn khoăn về cơ chế giá và sự độc quyền, đặt vấn đề về mối quan hệ giữa ba "nhà": Nhà sản xuất, nhà truyền tải và người tiêu dùng. "Nếu nhà sản xuất bán điện trực tiếp cho người tiêu dùng thì chi phí truyền tải qua hệ thống lưới điện quốc gia tính toán thế nào? Cần một khung pháp lý và khung giá rõ ràng để tránh độc quyền về giá, bảo vệ quyền lợi người dân", đại biểu phân tích. Do đó, đề nghị Chính phủ nghiên cứu kinh nghiệm tại các quốc gia trên thế giới để áp dụng thực tiễn tại Việt Nam trong vấn đề này.

Ba là về quy hoạch phát triển điện lực (Quy hoạch điện VIII), đại biểu cảnh báo việc điều chỉnh quy hoạch cần thận trọng, tránh phá vỡ quy hoạch tổng thể, đặc biệt nên tham vấn Bộ Quốc phòng, Bộ Công an để đảm bảo không ảnh hưởng đến quốc phòng – an ninh.

Vấn đề thứ 4 là tránh chồng chéo luật và hệ lụy môi trường, đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo rà soát kỹ để tránh sự trùng lắp giữa Nghị quyết này với các Luật chuyên ngành (Luật Dầu khí, Luật Điện lực, Luật Đất đai...). Bên cạnh đó, vấn đề môi trường từ năng lượng tái tạo cũng được đại biểu lưu ý. Đồng thời, cảnh báo về việc xử lý các tấm pin năng lượng mặt trời sau khi hết hạn sử dụng - một vấn đề "nóng" mà nhiều đại biểu Quốc hội các nhiệm kỳ trước đã từng chất vấn nhưng chưa có lời giải thỏa đáng. "Phát triển năng lượng sạch là đúng đắn, nhưng phải tính đến bài toán rác thải công nghiệp sau 10-20 năm nữa".

Cho ý kiến tại phiên thảo luận, đại biểu Nguyễn Tạo - Đoàn ĐBQH tỉnh Lâm Đồng nêu rõ nhiều bất cập trong thực tiễn, đặc biệt ở khâu truyền tải do cơ chế xã hội hóa chưa đầy đủ, dẫn đến xung đột giữa nhà đầu tư và cơ quan quản lý, như trường hợp tuyến 500 kV Trung Nam.

Đại biểu Trần Đức Thuận - Đoàn ĐBQH tỉnh Nghệ An. Ảnh CTTĐT Quốc hội

Đại biểu đề nghị Nghị quyết phải bao quát cả điện hạt nhân – nguồn năng lượng chiến lược, ổn định và gắn với các ngành công nghiệp công nghệ cao – đồng thời xác định rõ đối tượng chịu tác động, kể cả người dân trong vùng quy hoạch và hành lang công trình năng lượng.

Về quy hoạch và thị trường điện, đại biểu cho rằng Nhà nước phải giữ vai trò chủ động; cần rà soát Quy hoạch Điện VIII để bảo đảm đồng bộ các nguồn. Hiện EVN chỉ nắm dưới 15% công suất sản xuất, còn truyền tải và phân phối vẫn độc quyền, gây thua lỗ và chậm nâng cấp hạ tầng. Đại biểu kiến nghị Quốc hội quyết nghị ba định hướng lớn: xã hội hóa sản xuất điện, xã hội hóa truyền tải, xã hội hóa phân phối, nhằm thu hút nguồn lực và tránh tái diễn tình trạng cắt giảm công suất điện gió, điện mặt trời. Về phân phối điện, không cần duy trì độc quyền chi nhánh điện lực; giá điện phải tính đúng, tính đủ, tránh bù chéo.

Với điện hạt nhân, đại biểu đề xuất thí điểm mô hình Nhà nước quy hoạch, sản xuất, truyền tải và phân phối có thể xã hội hóa từng phần.

Đức Mậu

Nguồn Kinh tế Môi trường : https://kinhtemoitruong.vn/dai-bieu-quoc-hoi-lo-ngai-xa-hoi-hoa-truyen-tai-dien-anh-huong-toi-an-ninh-nang-luong-104154.html